SAPEFİ DÖNEMİ ORNÖMANTAL KOMPOZİSYONLU AZERBAYCAN KADİFE KUMAŞLARININ KOMPOZİSYON ÖZELLİKLERİ

Yıl 2006, Sayı: 17, 93 - 112, 01.03.2010

Valide Paşayeva

Öz

Çalışmada Azerbaycan Safevi Devletinin kurulduğu devirden, onun İran
Safevi Devletine dönüştürülmesine dek olan dönemde, yani yaklaşık 1500-1630
yılları arasındaki dönemde üretilmiş saray kumaşları içinde miktaı"ca az olsa da,
kendine özgü yere sahip omömantal kompozisyonlu kadife kumaşlar ele
alınmıştır.
Kadife kumaşların ilk Önce nerede ortaya çıktıkları ile ilgili fikirler gözden
geçirilerek bu meselede yabancı bilim adamlarının Tebriz atölyeleri hakkındaki
düşünceleri incelenmiş, daha 13. yüzyılda Tebriz'de üretilmiş kadife parçasının
günümüze ulaştığına dikkat çekilerek, buraya kadife tekniğinin 16. yüzyılda
Avrupa'dan geldiğini iddia edenlerin fikirlerinin yanlışlığı belirtilmiştir.
Bu kumaşlann kompozisyonlannın Tebriz ekolüne ait ressamlarca
tasarlandığı kaydedilerek, onları üreten saray atölyelerinin Tebriz sanat ekolüne
bağlı olduğunun ve bu ürünlerin Azerbaycan sanatını temsil ettiğinin altı
çizilmiştir.
Bakılan döneme ait omömantal kompozisyonlu kadife kumaşların
kompozisyon çeşitleri incelenerek, kompozisyon ve renk özelliklerine dikkat
çekilmiş, bu özelliklerin zamanla değişim gösterdikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Kumaşları, Safevi Kumaşları, Kadife, Ornömantal Kadife, Ornömantal Safevi Kadifelerinin Kompozisyonları

Kaynakça

• Ackerman, Phillis , "Safavid Luxury", Ciba Review, June 1953, No 98, p. 3525-3531.
• AIgoud, Henri , Les Arts de la Soie. Le Velours, Ed. Ch. Massin, Paris, 1913.
• Bailey, Julia, "Set Forth as a Feast", Hali, November-December 2001, Is. 119, pp.103- 105.
• Bier, Carol , The Persian Velvets at Rosenborg, Copenhagen, 1995.
• Bier, Carol, Woven from the Soul, Spun from the Heart, Washington, 1987.
• Burnham, Harold, Chinese Velvets: A Technical Study, Royal Ontario Museum, Art and Archaeology Division, Occasional Paper, vol. 2, 1959, pp. 1-64.
• Efendi, Rasim, Azerbaycan inceseneti, Bakt, 2001.
• Fabrizio de' Marinis, Velvet, New York, 1994.
• Farnham, Thomas J., "Bardini, Classical Carpets, and America", Hali, November December 2001, Is. 119, pp. 75-85.
• Folsach, Kjeld von - Bemsted, Anne-Marie Keblow, Woven Treasures-Textiles from the World of İslam, Copenhagen, 1993.
• Gordecva, Olga G., "Textiles in the State Historical Museum, Moscow", Hali, September 1997, Is. 94, pp. 80- 83.
• Hali, June 1990, Is. 5 I, p. 95.
• Hali, December 1993 - January 1994, Is.72, p. 94.
• Hali, July 1998, Is. 99, p. 61.
• Hali, January- February 2000, Is. 108, p. 92, fig.7.
• İsmayılov, Mahmud, Azerbaycan Tarihi, Bakı, 1997.
• Kaziyev, Adil, Khudojestvennoye oformleniye azcrbaydjanskoy rukopisnoy knigi XLLL-XVII vekov, Moskva, 1977.
• Kendrick, Albert Frank, Catalogue of Textiles from Burying Grounds in Egypt, 3 vols., London, 1920-1922.
• Kerimov, Lyatif, Azerbaydjanskiy kovyor, Baku, 1983.
• Loewi, Gabrielle , 2000 years of silk weaving, New York, 1944.
• Pariset, Emest, Histoire de la Soie, Ed. Auguste Durand, vol. 1, Paris, 1862.
• "Persian Velvets", The Pennsylvania Museum Bulletin, May, 1922, N 71. Pope, Arthur U., An introduction to Persian art since the seventh century A.D, (1931), reprinted in Connecticut, 1972.
• Pope, Arthur U.- Ackerman, Phillis, A Survey of Persian Art, New York, 1981, v.vb & Xi.
• "Reflections of a Golden Age", Halı, December 1993- January 1994, Is.72, p. 93-94.
• Sims, Eleanor, "May Beattie's Legacy", Hali, November- December 2003, Is. 131, p. 114-
• Sonday, Milton, "What Can We Learn from a Fabric About the Loom on Which İt Might Have Been Woven'?" İrene Emery Roundtable on Museum Textiles. Washington, D.C.: The Textile Museum, 1979.
• Sonday, Milton, "Pattern and Weaves: Safavid Lampas and Velvet", Woven from the Soul, Spun from the Heart, Ed. C. Bier, Washington, 1987, pp. 57-83.
• Spuhler, Friedrich , Islamie Carpets and Textiles in the Keir Collection, London, 1978.
• Thompson, Jan - Canby, Sheila R., Hunt for Paradise: Court Arts of Safavid Iran 1501-1576, Milan,2004.