Öz
Carpets and flat weavings started with Turks. The nappy and napless weavings, which started to be weaved in Middle Asia, continued its progress here and, because of wars and migrations, they spread all over the world from here as the time beings. In each ornament in the carpets and other weavings there is a meaning. Some of these meanings are abundance and protection, fertility, heroism and love. These products in Nakhichevan State Carpet Museum, which have both nappy and napless weavings, are taken under protection in this museum. In Azerbaijan weavings, there are corner and medallion patterned, repeated patterned, subject patterned (themed= miniatured) and mihrab compositions. Azerbaijan nappy carpets are categorized under four titles according to its technical and artistic features. These are Kuba- Şirvan, Gayanja-Kazakh, Karabakh and Tabriz carpets. These categories are sub-grouped in themselves according to where they are weaved. üretiminin esas merkezidir. Tebriz halılarını, genellikle düz dokumalar oluşturur. Ayrıca XVI. yüzyılda devrin en hünerli minyatürcülerinin Tebriz’de olmasıyla halıda motif gelişimi konusunda etkilenmeler olmuştur. Özellikle XIX. yüzyılın ikinci yarısında halı yapımının birdenbire arttığı ve canlandığı görülür. Fakat günümüzde dokunan Tebriz halıları ilk zamanlarda dokunan halılara kıyasla büyük farklar gösterir. Düğümleri ince olan bu halılarda genellikle sentetik boyalar kullanılmıştır. Son zamanlarda Tebriz halılarında madalyon çok kullanılan bir desendir . Nahcıvan Devlet Halı Müzesi’nde sergilenen ve Tebriz grubuna ait olan halı, XIX. yüzyılda Veliaht Abbas Mirze adına yapılmıştır (Fotoğraf 1). Tebriz grubu halıları, genellikle konulu ve figürlü halılardan oluşmaktadır. Atkı, çözgü ve ilmesi yün olan bu duvar halısı, İran (Sine) düğümü ile dokunmuştur. Kırmızı, açık ve koyu mavi, deve tüyü turuncu, açık ve koyu yeşil, beyaz, siyah, açık ve koyu kahverengi, açık ve koyu sarı renkler kullanılmıştır. İplikler, doğal boyalarla renklendirilmiştir. Bir adet kalın ve üç adet ince bordürden oluşur. Zeminde, Veliaht Abbas Mirze’nin yürümekte olan bir at üzerine binmiş resmi yer alır. Halının üst kısmında, bordürü kesen ve krem zemin üzerinde siyah ile yazılmış iki satır yazı vardır. Halının kalın bordüründe, bir dal üzerinde yapraklar, ince bordürlerde (Motif 1) ise yine bir dal üzerinde küçük çiçek ve yaprak motifleri yer alır (Motif 2). Atın üzerindeki eğer takımındaki halıda da, Türk motiflerinden oluşan süslemeler bulunmaktadır. Veliahdın üniforması da yine çiçek motifleriyle süslenmiştir (Motif 3).The material used in the carpets is the wool. The colors used in Azerbaijan carpets are red, claret red, cream, white, pink, orange, yellow, blue, green, brown, grey, navy blue and buff. These colors are in a great harmony. Colors are obtained by painting and mordanting the threads by using different mordant materials of the plants in nature. The subject of this article is the Tabriz carpets which are a branch of Azerbaijan carpets in Nakhichevan State Carpet Museum. The photographs were taken from the museum in 27.05.2006
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aslanapa, O. (2005). Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul.
- Efendi, R. (Çev.Y. Akpınar) (2002). "Azerbaycan Halıları", Atatürk Üniversitesi Edebiyat
- Fakültesi Edebiyat Dergisi, S. 5, (Ayrı Basım), Ankara, 143. Kerimov, L. (1983). Azerhaydjanskiy Kover (Azerbaycan Halıları), Bakü.
- Kurbanov, B. (2001). Azerbaycan İnceseneti Tarifler ve Tehrifler, Bakü.
- Mehmethanova, M. (Nisan 1998). “Azerbaycan’da Halıcılık Sanatının Gelişimi”, Arış, (çev: Aljira Topalova), 78.
- Paşayeva, V. (2003). “Azerbaycan Halı Sanatı Tarihine Bir Bakış”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 11, Erzurum, 77.
- Yetkin, Ş. (1974). Türk Halı Sanatı, İstanbul.
- Yıldırım, M. (2003). “Azerbaycan Halı Sanatında Bölgesel Özellikler”, İstem, Yıl 1, Sayı 1, 139.
NAHCIVAN DEVLET HALI MÜZESİ’NDE SERGİLENEN VE AZERBAYCAN HALILARININ BİR GRUBUNU OLUŞTURAN TEBRİZ HALILARI
Öz
Halı ve düz dokumalar, Türklerle başlamıştır. Orta Asya’da dokunmaya başlayan havlı ve
havsız dokumalar burada gelişimini sürdürmüş, göçler ve savaşlar nedeniyle zamanla buradan
dünyanın dört bir yanına yayılmıştır. Halı ve diğer dokumalarda bulunan bütün motiflerin temsil
ettiği bir anlam vardır. Bereket ve korunma, çoğalma, kahramanlık, sevgi bu anlamlardan birkaçını
oluşturur.
Nahcıvan Devlet Halı Müzesi’nde bulunan ve çoğunluğu Azerbaycan havlı ve havsız
dokumaları olan bu ürünler, müzede koruma altına alınmıştır. Azerbaycan dokumalarında
madalyonlu, rapor desenli, sujetli (konulu=minyatürlü), köşe göbekli, mihraplı, kompozisyonlar
yer almaktadır. Teknik ve sanatsal özelliklerine göre, Azerbaycan havlı halıları dört gruba ayrılır.
Bunlar Kuba-Şirvan, Gence-Kazak, Karabağ ve Tebriz halılarıdır. Bu gruplar da kendi içlerinde,
dokundukları yerlere göre alt gruplara ayrılır.
Halılarda kullanılan malzeme yündür. Azerbaycan halılarında kullanılan renkler; kırmızı,
bordo, krem, beyaz, pembe, turuncu, sarı, mavi, yeşil, kahverengi, gri, lacivert ve deve tüyüdür.
Adı geçen bu renkler çok güzel bir ahenk ve uyum içerisindedir. Renkler, tabiattaki bitkilerin
çeşitli mordan maddeleri kullanılarak mordanlanması ve boyanması ile elde edilmiştir.
Bu makalenin konusunu, Nahcıvan Devlet Halı Müzesi’ndeki Azerbaycan halılarının bir
grubu olan Tebriz halıları oluşturmaktadır. Fotoğraflar, 27.05.2006 tarihinde müzeden çekilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aslanapa, O. (2005). Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul.
- Efendi, R. (Çev.Y. Akpınar) (2002). "Azerbaycan Halıları", Atatürk Üniversitesi Edebiyat
- Fakültesi Edebiyat Dergisi, S. 5, (Ayrı Basım), Ankara, 143. Kerimov, L. (1983). Azerhaydjanskiy Kover (Azerbaycan Halıları), Bakü.
- Kurbanov, B. (2001). Azerbaycan İnceseneti Tarifler ve Tehrifler, Bakü.
- Mehmethanova, M. (Nisan 1998). “Azerbaycan’da Halıcılık Sanatının Gelişimi”, Arış, (çev: Aljira Topalova), 78.
- Paşayeva, V. (2003). “Azerbaycan Halı Sanatı Tarihine Bir Bakış”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 11, Erzurum, 77.
- Yetkin, Ş. (1974). Türk Halı Sanatı, İstanbul.
- Yıldırım, M. (2003). “Azerbaycan Halı Sanatında Bölgesel Özellikler”, İstem, Yıl 1, Sayı 1, 139.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | tr;en |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 13 Ocak 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Ocak 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Sayı: 32 |
- Makale Dosyaları
Etik kurallarla ilgili maddelerin uygulanması konusunda etik kurul izni gerektiren çalışmalar için izinlerin alınıp, izinle ilgili bilgilere makalede yer verilmesi hususu kriterlere eklenmiştir. Bu doğrultuda dergimize gönderilen ve aşağıda belirtilen koşullara uyan makaleler için Etik Kurul İzni alınması gerekmektedir.
• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar.
Ayrıca;
• Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
• Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.