Mimari ve Plastik Sanat Akımlarının Gotik ve Rönesans Dönem Koro Müziğine Yansımaları

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 46, 191 - 200, 30.03.2021

Hasan Açılmış

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.818517

Öz

Bu araştırmada insanlık tarihinin en karanlık dönemi olarak kabul edilen Orta Çağ boyunca din baskısı altında gelişen mimari ve plastik sanat akımlarının özellikle Gotik sanatına ve ardından gelen Rönesans dönemine etkileri incelenmiş, bunların paralelinde gelişen koro müziğine yansımaları örneklerle açıklanmıştır.
Araştırmada 4. yüzyıldan itibaren Hristiyanlık inancının toplum üzerindeki etkisini daha da kalıcı hale dönüştürmek için yapılmış kilise binaları, heykeller, freskler ve resimlerin özellikleri yanında değişen ve gelişen tekniklerine de yer verilmiştir. Bu bağlamda mimari eserlerin iç ve dış yapısındaki fiziksel özellikler açıklanmış, heykellerin bina dışlarındaki heykel formlarının ilerleyen zamanlarda kilise yapılarından ayrılıp tek başlarına heybetli yapılara dönüşmesiyle gözlenen görsel farklılıklar yorumlanmıştır. Fresk ve resimlerde konu edilen temaların renk, ışık, fon ve perspektif açısından teknik farklılıkları Gotik ve Rönesans dönemlerinin özellikleri dikkate alınarak ifade edilmiştir.
İnsanlık üzerinde dini inanışları kullanarak bir egemenlik kurmayı amaçlayan Orta çağ Hristiyanlık inancı, mimaride ve plastik sanatlarda olduğu kadar müzikte de etkisini göstermiştir. Bu egemenlik kurma ihtiyacı o kadar fazladır ki müzikle ifade edilen duygular başlangıçta hep kutsal kitapta anlatılanlarla sınırlı kalmıştır. Bu baskıya rağmen ilerleyen zamanlarda insanlık özgürce düşünmesini engelleyen yasakları hafifletmenin bir yolunu bulmaya çalışmış, kendini ifade etmek için çeşitli yollar aramıştır.
Orta çağ boyunca ruhsal olanı büyüten ve insani olanı göz ardı eden Hıristiyanlık inancı bu anlayışını mimari ve plastik sanatlara yansıttığı gibi müzik sanatına da yansıtmıştır. Rönesans’la birlikte tüm bu gelişmeler ışığında dönemin müzik sanatı, başlangıçta sade bir ezgi yapısına sahipken sonraları giderek birbirinden bağımsız hareket edebilen bağımsız bir yapıya bürünmüştür. Özellikle koro müziğinde bestecilerin her biri kendi adıyla özgün işler yapabilme hürriyetini kazandıkça kendi düşüncesini yaptığı eserlere de yansıtmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gotik, Rönesans, Mimari, Plastik Sanatlar, Koro Müziği

The Reflections of Architectural and Plastic Art Movements to The Gothic and Renaissance Period of Choir Music

Öz

In this research, the effects of architectural and plastic art movements especially to Gothic art and the subsequent Renaissance period that developed under the pressure of religion during the Middle Age, which is accepted as the darkest period of human history, and their reflections on the choral music at the same age are explained with examples.
In the research, the characteristics and developing techniques of church buildings, sculptures, frescoes, and paintings that aimed to make the Christian faith's impact on society more permanent from the 4th century onwards are also included. In this context, the physical properties of the interior and exterior structures of the architectural works and the visual differences observed after the sculptural forms outside the buildings were separated from the church buildings and transformed into majestic structures by themselves are explained. Technical differences of the themes in the fresco and paintings concerning color, light, background, and perspective are expressed by considering the features of the Gothic and Renaissance periods.
Aiming to establish sovereignty by using religious beliefs on humanity, the Medieval Christianity belief has shown its influence in music, architecture, and plastic arts. The need to develop this sovereignty is so high that emotions expressed in music have always been limited to those described in the Bible. Despite this pressure, in the future, humanity tried to find a way to alleviate the prohibitions that prevented it from thinking freely and sought various ways to express itself.
The Christian belief, which enlarged the spiritual and ignored the humane throughout the Middle Ages, reflected this understanding of the art of music as well as on architectural and plastic arts. In light of all these developments with the Renaissance, the musical art of the period, while initially having a simple melody structure, later took on an independent structure that could move independently. Especially in choral music, as each of the composers gained the freedom to perform original works under their name, they reflected their thoughts on their products.

Anahtar Kelimeler

Gothic, Renaissance, Architecture, Plastic Arts, Choral Music

Kaynakça

• Akyürek, E. (1994). Ortaçağ'dan Yeniçağ'a felsefe ve sanat. Kabalcı Yayınevi.
• Animuccia, G. (1583). Motet, “A Nostri Preghi” [Şarkı notası]. http://www0.cpdl.org/wiki/index.php/A_nostri_ preghi (Giovanni_Animuccia)
• Anonim. (t.y.). Hecesel (syllabic) Gregorian şarkısı, “The Play of The Three Kings” [Şarkı notası]. http://www3. cpdl.org/wiki/index.php/ Officium_stellae_(Gregorian_chant)
• Anonim. (t.y.). Süslemeli (melismatic) Gregorian şarkısı, “Volsvi, Persidstii Tsarie” [Şarkı notası]. http://www3.cpdl.org/wiki/index. php/Volsvi_Persidstii_tsarie_(Znamenny_chant)
• Apel, W. (1950). Harvard dictionary of music. Harvard University Press.
• Atalay, A. (2015). Türk müziğinde komalı ses var mıdır? Ege Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Dergisi, 7, 39-62. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/751973
• Boran, İ., & Şenürkmez, K. (2015). Kültürel tarih ışığında Çoksesli Batı Müziği. Yapı Kredi Yayınları.
• Brassart, J. (1445). Conductus şarkısı, “Christi Nutu Sublimato” [Şarkı notası]. http://www1.cpdl.org/wiki/index. php/Christi_nutu_sublimato_(Johannes_Brassart)
• Brotton, J. (2012). Rönesans. (H. Gür, Çev.). Kültür Kitaplığı.
• Buchholz, E. (2005). Leonardo da Vinci. (A. Kurultay, Çev.). Könemann.
• Byrd, W. (1773). Missa, “Kyrie” [Şarkı notası]. http://www3.cpdl.org/wiki/index.php/Kyrie_(William_Byrd)
• Cubberley, E. (2004). Eğitim tarihi 1. (E. Noyan, Çev.). Yeryüzü Yayınevi.
• Çakır, T. (2012). Rönesans resminde mimarinin kullanılışı. (Tez No. 328713) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Çüçen, A. (2013). Ortaçağ ve Rönesans'ta felsefe. Ezgi Kitabevi.
• de Machaut, G. (1365). Missa, “Messe de Notre Dame” [Şarkı notası]. http://www1.cpdl.org/wiki/index.php/ Messe_de_Nostre_Dame_(Guillaume_de_Machaut)
• Elmalı, O., & Özdem, Ö. (2013). İlkçağ felsefesi tarihi. Art Sanat Yayınevi.
• Goudimel, C. (1564). Psalm, “Psalm 11” [Şarkı notası]. http://www0.cpdl.org/wiki/index.php/Psalm_11_ (Claude_Goudimel)
• İlyasoğlu , E. (1995). Zaman içinde müzik: Başlangıcından günümüze örneklerle Batı Müziğinin evrimi. Yapı Kredi Yayınları.
• Kalın, İ. (2019). Ben öteki ve ötesi İslam-Batı ilişkileri tarihine giriş. İnsan Yayınları.
• Krausse, A. (2005). Rönesanstan günümüze resim sanatının öyküsü. (D. Zapçıoğlu, Çev.). Tandem Verlag.
• Kutlu Altan, Ö. (2015). Katolik yapıların iç mekan tasarımında Gotik ve Barok dönemin karşılaştırmalı analizi (Tez No. 436050) [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Landini, F. (t.y.). Kanon, “Cosi Pensoso” [Şarkı notası]. http://www2.cpdl.org/wiki/index.php/Cosi_pensoso_ (Francesco_Landini)
• Landini, F. (t.y.). Madrigal, “Angelica Biltà” [Şarkı notası]. http://www2.cpdl.org/wiki/index.php/Angelica_bilt %C3%A0_(Francesco_Landini)
• Nabiyeva, K. (2017). Gotik heykelcilikte Gargoyle heykeller üzerine bir araştırma (Tez No. 469049) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Öndin, N. (2016). Rönesans düşüncesi ve resim sanatı. Hayalperest Yayınevi.
• Özel, A. (2014). Estetik ve temel kuramları. Ütopya Yayınevi.
• Pérotin. (t.y.). OrganumeEzgisi, “Alleluia: Nativitas” [Şarkı notası]. http://www1.cpdl.org/wiki/index.php/ Organum_Alleluia_(P%C3%A9rotin)
• Sachs, C. (1965). Kısa Dünya musikisi tarihi. (İ. Usmanbaş, Çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Say, A. (2002). Müzik sözlüğü. Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say, A. (2012). Müzik tarihi. Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Selanik, C. (1996). Müzik sanatının tarihsel serüveni. Doruk Yayımcılık.
• Sözer, V. (1986). Müzik ve müzisyenler ansiklopedisi M-Z. Remzi Kitabevi.
• Şenyapılı, Ö. (2004). Rönesans. Boyut Yayıncılık.
• Tufan, A. (2004). Heykelin Gotik mimarideki yeri ve önemi (Tez No. 149023) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Turan, F. (2011). Ortaçağ ve Rönesans sanatında fresk resminin yeri ve biçimsel gelişimi (Tez No. 304360) [Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Turgut, M. (2012). Tarih sanat ve siyaset yazıları: Rönesans aydınlanma ve sosyal demokrasi. Mola Kitap.
• Tüzün, M. (2004). Rönesans'tan Barok'a dini ve tarihsel konulu eserlerdeki natürmort nesneleri (Tez No. 147300) [Sanatta Yeterlik Çalışması, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.