Refik Fersan’ın Bestecilik Yönü ve Arazbarbuselik Saz Semaisinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 47, 509 - 519, 28.10.2021

Selahaddin Abidin Cabbar Sami Büyüköztekir

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.944140

Öz

Bu çalışmada Refik Fersan’ın daha önce incelenmemiş olan Arazbarbuselik Saz Semaisi’nin makam analizi yapılmaktadır. Bu eserin seçilmesinin sebepleri, bu eserin tambur için yazılmış en zor eserlerden biri olması, Türk Müziği ile Batı Müziğinin sentezini yapan önemli eserlerden bir tanesi olarak kabul edilmesi ve eserin normal saz semaisi formlarının dışında olması olarak sıralanabilir. Bu çalışma ile Türk Müziği’nde önemli bir yere sahip bestekar ve tambur üstadı Refik Fersan’ın önemli bir eserinin incelemesinin Türk Müziği literatürüne kazandırılması amaçlanmaktadır. Makam analizi yapmak için eser ölçü ölçü çözümlenmek sureti ile ele alınmaktadır. Ayrıca bestekarın yaşadığı döneme ait bilgi verebilmek için kaynak tarama yönteminden faydalanılmıştır. Refik Fersan’ın üstadı olduğu tambur, gelenekte ağırbaşlı çalınan bir enstrüman olmasına rağmen, Tamburi Cemil Bey ile daha dinamik bir çalım şekli almış, öğrencisi olan Refik Fersan da çalışmada incelenen eseriyle tamburu, sazın sınırlarını zorlayan bir noktaya taşımıştır. Eserde, çok az kullanılan bir makam olan Arazbarbuselik makamının bestekar tarafından çok iyi bir şekilde işlenmesi, günümüzdeki sanatçılara ve icracılara makamların daha iyi anlatılması ve az kullanılan makamların kullanımının özendirilmesi açısından bir örnek oluşturmaktadır. Bu çalışmada nitel bir araştırma yöntemi olarak Refik Fersan’ın eserinin Ferhat Devecioğlu tarafından notaya alınmış şekli kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Refik Fersan, Arazbarbuselik Saz Semaisi, Tambur

Refik Fersan as a Composer and an Analysis on Arazbarbuselik Instrument Semai

Öz

In this study, maqam analysis for Refik Fersan's Arazbarbuselik Saz Semai, which has not been studied before, is realized. The reasons for choosing this piece can be listed as the fact that this piece is one of the most difficult works written for the tambour, it is considered as one of the important pieces that synthesize Turkish and Western Music, and that the piece is different from the normal saz semai forms. To make a maqam analysis, the work is handled by analyzing it in measures. In addition, the method of source research was used to give information about the period in which the composer lived. Although the tambour, mastered by Refik Fersan, is an instrument played dignified in tradition, it took a more dynamic playing style with Tamburi Cemil Bey, and his student, Refik Fersan, carried it to a point that pushes the boundaries of the instrument with the work examined in the study. The composition of Arazbarbuselik maqam by the composer, which is a rarely used maqam, is an example to explain the maqams better to contemporary artists and performers and to encourage the use of less used maqams. In this study, as a qualitative research method, the version of Refik Fersan's work, which was notated by Ferhat Devecioğlu, was used.

Anahtar Kelimeler

Refik Fersan, Arazbarbuselik Instrument Semai, Tambour

Kaynakça

• Abidin, S., & Çelik, S. (2020). Keman sanatçısı ve bestekâr Hasan Soysal’ın farklı formlardaki ödüllü eserlerinin makam ve usul yönünden incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(49), 683-694. http://dx.doi.org/10.29228/SOBIDER.47998
• Ak, A. Ş. (2015). Türk musikisi tarihi. (4. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Akçay, T. (2005). Refik Fersan hayatı, eserleri, besteciliği [Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Wordpress. https://intihalkarlik.files.wordpress.com/2015/09/tugba_akcay__tez_msc_2005.pdf
• Ayangil, R. (2013, Mart 11-16). Dönüştürücü bir performans pratiği olarak “batak tekniği” ve saz eserlerinde besteli taksim örnekleri ile icra/yorum tarzları [Konferans sunumu]. Uluslararası Mugam Sempozyumu, Bakü, Azerbaycan. https://tumac.org/donusturucu-bir-performans-pratigi-olarak-batak-teknigi-ve-saz-eserlerinde-besteli-taksim-ornekleri-ile-icra-yorum-tarzlari/
• Bardakçı, M. (1995). Refik Bey... Refik Fersan ve hatıraları. Pan Yayıncılık.
• Başara, E. (2013). Aruz Vezninin Belli Bir Kalıbında Yazılmış Güftelerin Sengin Semâî Usûlü ile Bestelenmesinde Görülen Bazı Prozodik Özellikler. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 37(2), 41-48. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/49922
• Behar, C. (2008). Musikiden müziğe. Osmanlı/Türk müziği: Gelenek ve modernlik. Yapı Kredi Yayınları.
• Bulur, E. (2019). Müzik analizinde Schenker yaklaşımı. Konservatoryum, 6(1), 21-46. https://doi.org/10.26650/ CONS2019-0004
• Kaya, F. (2013). Kemençe sazında usta icracılığa yönelik dağar önerileri. E-Journal of New World Sciences Academy, 8(3), 352-365. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2013.8.3.D0139
• Muattar, D. D. (2014). Cumhuriyet dönemi Mevlevî âyini bestekârları ve besteleri (Tez No. 369057) [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Özcan, N. (1995). Dârülelhan. Diyanet İslâm ansiklopedisi (Cilt 2) (s. 416) içinde. TDV Yayınları.
• Özkan, İ. H. (1994). Türk müsıkisi nazariyatı ve usülleri, kudüm velveleri (4. Baskı). Ötüken Neşriyat.
• Sadie, S. (2001). The new grove dictionary of music and musicians (Cilt 1). Oxford University Press.
• Saraç, G. (1993). Refik Fersan’ın 10 Saz Eserinin İncelenmesi. (Tez No. 26812) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Tüfekçioğlu, S. (2019). Osmanlıda yenilikçi hareketlerle birlikte Türk mûsikîsine eklenen yeni türler ve bu türlerin teori-pratik ikilemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 42, 173-182. https://doi.org/10.32547/ataunigsed.523556