HEMATOLOJİ HASTALARINA BAKIM VERENLERİN YAŞAM KALİTESİ VE DEPRESYON DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 4, 503 - 511, 15.12.2021

Selma Şahin Dilek Cingil

https://doi.org/10.17049/ataunihem.646480

Öz

Amaç: Bu çalışma hematoloji hastalarına bakım veren bireylerin yaşam kalitesi ve depresyon durumlarının değerlendirilmesi amacıyla analitik ve tanımlayıcı olarak yapıldı.
Yöntem: Araştırma kapsamına Temmuz-Eylül 2014 tarihleri arasında Hematoloji kliniğinde tedavi gören hastalara bakım veren 102 kişi alındı. Veriler bakım vericileri ve hasta bireyi tanıtıcı bilgi formu, bakım vericilerin yaşam kalitesi ölçeği ve Beck depresyon ölçeği kullanılarak toplandı. Araştırma için etik kurul ve kurum izni, katılımcılardan ise sözlü onam alındı. Veriler bağımsız gruplarda t, Mann Whitney U, Kruskall Wallis, varyans, korelasyon ve basit regresyon testleriyle analiz edildi.
Bulgular: Bakım vericilerin ortalama yaşı 44.6±14.6, bakım alan hastaların ortalama yaşı 57.8±15.0, yaşam kalitesi toplam puan ortalaması 75.8±19.8 ve depresyon ölçeği puan ortalaması 15.7±7.8’dir. Bakım vericilerin %83.4’ünde depresyon olduğu saptanmıştır. Çalışmamızda bakım vericilerin yaşam kalitesi ölçeği alt boyut ve ile depresyon toplam puan ortalamaları arasında negatif yönde ilişki bulunmuşken; (p<0.05), depresyonun yaşam kalitesini negatif yönde etkilediği (β=-0.322) ve yaşam kalitesinin %10.4’ünü yordadığı bulunmuştur (p=0.001).
Sonuç: Bu çalışmada katılımcıların yaşam kalitesi puan ortalamaları orta düzeydedir ve büyük çoğunluğunda depresyon tespit edilmiştir. Hematoloji hastalarına bakım veren bireylerde yaşam kalitesi ve depresyon faktörlerinin ilişkisi önemlidir ve hemşirelerin bu anlamda önemli işlevleri vardır.

Anahtar Kelimeler

hemşirelik, hematoloji hastası, bakım verici, yaşam kalitesi, depresyon

EVALUATION OF LEVELS’ QUALITY OF LIFE AND DEPRESSION AMONG FAMILY CAREGIVERS WITH HAEMATOLOGY PATIENTS

Öz

Aim: This study was conducted analytically and descriptively to evaluate the quality of life and depression status of individuals who care for haematology patients.
Method: Family caregivers (n=102) who cared for the patients treated in the Haematology clinic between July and September 2014 were included in the scope of the study. The data were collected using the caregivers and patient descriptive information form, the caregivers' quality of life scale, and the Beck depression scale. Ethics committee and institutional permission was obtained for the research, and verbal consent was obtained from the participants. Data were analyzed in independent groups using t, Mann Whitney U, Kruskall Wallis, variance, correlation and simple regression tests.
Results: The mean age of the caregivers was 44.6±14.6, the average age of the patients receiving care was 57.8±15.0, the average quality of life was 75.8±19.8, and the mean score of the depression scale was 15.7±7.8. It was found that 83.4% of caregivers have depression. In our study, a negative correlation was found between the caregivers' quality of life scale sub-dimension and depression total score averages; (p<0.05), it was found that depression negatively affected the quality of life (β = -0.322) and predicted 10.4% of the quality of life (p= 0.001).
Conclusion: In this study, the mean scores of the quality of life of the participants were moderate and depression was found in the majority of them. The relationship between quality of life and depression factors is important in individuals who care for haematology patients, and nurses have important functions in this sense.

Anahtar Kelimeler

Caregiver, depression, haematology patient, nursing, quality of life

Kaynakça

• 1. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Onkoloji Hizmetleri Yeniden Yapılanma Programı 2010-2023. 2010. https://www.rivosem.com.tr/wp-content/uploads/2015/04/T%C3%BCrkiye-Onkoloji-Hizmetleri-Yeniden-Yap%C4%B1land%C4%B1rma-Program%C4%B1.pdf Erişim Tarihi: 11.11.2019
• 2. Çalışkan E, Gürhan N, Tekgündüz AİE. Distress, Anxiety and Depression in Patients Who Have Received Hematologic Cancer Diagnosis. Acta Oncologica Turcica 2017;50(3):207-17.
• 3. Ferlay J, Colombet M, Soerjomataram I, Parkin D M, Pineros M, Znaor A, et al. Cancer statistics for the year 2020: An overview. International Journal of Cancer 2021; https://doi.org/10.1002/ijc.33588
• 4. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kanser İstatistikleri 2016. Ankara 2019. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/Turkiye_Kanser_Istatistikleri_2016.pdf Erişim tarihi: 11.11.2019
• 5. Yıldız E, Dedeli Ö, Çınar Pakyüz S. Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016;13(3):216-25.
• 6. Polat Ü. İleri Evre Kanser Hastalarında Semptom Yönetiminde Bakım Verenin Rolleri ve Destek Gereksinimleri. Türk Onkoloji Dergisi 2011;26(4):193-8.
• 7. Stenberg U, Ruland CM, Miaskowski C. Review of the literature on the effects of caring for a patient with cancer. Psycho-Oncology 2010;19:1013–25.
• 8. Xie W, Zhang X, Wang J, Zhang J, Liu J, Wang B et al. Evaluation of quality of life and its influencing factors after transplantation of leukemia patients based on SF-36 score: a cohort study. Quality of Life Research 2020; 29(7):1809-16.
• 9. Karacan Y, Akkuş Y, Özçelik ET, Ali R. Identification of Psychological and Social Problems in Caregivers of Individuals Diagnosed with Hematologic Malignancy. Asia-Pacific Journal of Oncology Nursing 2021;8(2):204-10.
• 10. Wang C, Yan J, Chen J, Wang Y, Lin YC, Hu R, et al. Factors associated with quality of life of adult patients with acute leukemia and their family caregivers in China: a cross-sectional study. Health and quality of life outcomes 2020;18(1):1-9.
• 11. Wang Y, Yan J, Chen J, Wang C, Lin Y, Wu Y et al. Comparison of the anxiety, depression and their relationship to quality of life among adult acute leukemia patients and their family caregivers: a cross-sectional study in China. Quality of Life Research 2021;30:1891–901.
• 12. Barata A, Hoogland AI, Hyland KA, Otto AK, Kommalapati A, Jayani RV et al. Quality of life in caregivers of patients receiving chimeric antigen receptor T-cell therapy. Psycho-Oncology 2021;30 (8):1294-301.
• 13. Sever M, İl S. Kök Hücre Nakli Olan Hematoloji Hastalarının Sorun ve Gereksinimleri: Kurumsal Hizmetlerin Değerlendirilmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi 2019;13:70-9.
• 14. Karabuğa Yakar H, Pınar R. Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2013;15(2):1-16.
• 15. Weitzner MA, Mc Millan SC, Jacobsen PB. Family Caregiver Quality of Life: Differences Between Curative and Palliative Cancer Treatment Settings. Journal Pain Symptom Management 1999;17(6):418-28.
• 16. Türkoğlu N, Kılıç D. Effects of Care Burdens of Caregivers of Cancer Patients on Their Quality of Life. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 2012;13(8):4141-5.
• 17. Yıldız E, Dedeli Ö, Çınar Pakyüz S. Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016;13(3):216-25.
• 18. Weitzner MA, Jacobsen PB, Wagner JR, Friedl and J. Cox C.The caregiver quality of life index-cancer (CQOLC) scale: development and validation of an instrument to measure qualityof life of the familiy caregiver of patients with cancer. Quality of Life Research 1999; 8: 55-63.
• 19. Beck AT, Robert AS, and Margery GC. Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: Twenty-five years of evaluation. Clinical Psychology Review 1988;8(1):77-100.
• 20. Hisli N. Beck Depresyon Ölçeği’nin bir Türk örnekleminde geçerlilik ve güvenilirliği. Psikoloji Dergisi 1988;6:118-22.
• 21. Yu H, Li L , Liu C, Huang W, Zhou J , Fu W, et al. Factors Associated with the Quality of Life of Family Caregivers for Leukemia Patients in China. Health and Quality of Life Outcomes 2017;15:55.
• 22. Khalid M. Almutairi, Abdulaziz A. Alodhayani, Wadi B. Alonazi, Jason M. Vinluan. Assessment of Health-Related Quality of Life Among Caregivers of Patients with Cancer Diagnosis: A Cross-Sectional Study in Saudi Arabia. Journal Religıon Health 2017;56:226-37.
• 23. Lu L, Pan B, Sun W, Cheng L, Chi T, Wang L. Quality of life and related factors among cancer caregivers in China. Psychiatry and Clinical Neurosciences 2010;64:505-13.
• 24. Fangzhi Y, Jufang F, Xiuping Z, Hongmei W, Meixia W, Ling T, et al. Quality of life of family caregivers of patients with advanced cancer and its influencing factors. Journal of Nursing 2014;21:1–6.
• 25. Hacialioglu N, Özer N, Yılmaz Karabulutlu E, Erdem N, Erci B. The Quality of Life of Family Caregivers of Cancer Patients in The East of Turkey. European Journal of Oncology Nursing 2010;14(3):211-7.
• 26. Areej R. El Jawahri MD, Lara NT, Kailyn Kuzmuk BA, Justin R, Eusebio BS, Harry B, et al. Quality of life and mood of patients and family caregivers during hospitalization for hematopoietic stem cell transplantation. Cancer 2015;121:951-9.