LİSE ÖĞRENCİLERİNİN HÜCRE VE ORGANELLERİ KONUSUNDAKİ TEMEL KAVRAMLARA YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 42, 367 - 390, 30.06.2021

Şeyda Gül , Esra Özay Köse

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.734585

Öz

Bu çalışma biyolojinin önemli bir konusu olan hücrenin yapısı ve organellerinin öğrenciler tarafından ne düzeyde bilindiğini ortaya çıkarmak amacıyla yürütülmüştür. Çalışma grubunu Erzurum il merkezinde kolay ulaşılabilir örneklem yönteme ile belirlenmiş bir lisenin 9. sınıfında öğrenim gören 35 öğrenci oluşturmaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile yürütülen çalışmada öğrencilere hücre ve organellerinin yapısını çizmeleri ve her bir yapının görevini yazmaları istenmiştir. Öğrenci çizimleri ve açıklamalarından elde edilen veriler için betimsel analiz yapılarak frekans ve % değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğrencilerin birçoğunun hücre ve organellerinin yapılarını çizmekle beraber, çizimlerin büyük birçoğunun hatalı veya eksik olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan ilgili yapıların görevine yönelik sorulan açık uçlu sorulara verilen cevapların çizimlere göre daha fazla doğru bilgiyi içerdiği sonucuna ulaşılmış, bu durum genel olarak öğretim ortamında sunulan bilgilerin ezbere öğretimden uzak, daha somut öğrenmelere odaklı yürütülmesinin, ayrıca ders kitaplarında doğru bilgi ve görsel öğelere daha fazla ağırlık verilmesinin önemli olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Çalışmanın sonunda ise ileriye dönük araştırmalar için çalışmanın bulgularına odaklı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

hücre, organel, çizim

Kaynakça

• Atıcı, T., Keskin-Samancı, N., & Özel, Ç. A. (2007). İlköğretim fen bilgisi ders kitaplarının biyoloji konuları yönünden eleştirel olarak incelenmesi ve öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 115-131.
• Atılboz, N.G, Salman, S., & Saygın, Ö. ‘’Yapılandırmacı öğretim yaklaşımının biyoloji dersi konularını öğrenme başarısı üzerine etkisi: Canlılığın temel birimi-Hücre. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 54-55.
• Aydın, F. (2011). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin teknolojiye yönelik düşüncelerinin çizimle belirlenmesi. 2nd International Conference on New Trends In Education And Their Implications, Antalya/Türkiye.
• Aydın, S. (2016). To what extent do Turkish high school students know about their body organs and organ systems? International Journal of Human Sciences, 13(1), 1094-1106.
• Ayvacı, H. Ş., & Çoruhlu, T. Ş. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilim ve fen kavramları ile ilgili sahip oldukları görüşlerin araştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 29-37.
• Ayvacı, H., Ş., Bebek, G., Atik, A., Keleş, C. B., & Özdemir, N. (2016). Öğrencilerin sahip oldukları zihinsel modellerin modelleme süreci içerisinde incelenmesi: Hücre konusu örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 175-188.
• Bahar, M., Özel, M., Prokop, P., & Uşak, M. (2008). Science student teachers’ ideas of the heart. Journal of Baltic Science Education, 7(2), 78-85.
• Can, H., & Akar-Vural, R. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kromozom kavramı bilgi düzeyleri ve kavramın öğretimine ilişkin görüşler. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 1-21.
• Cavas, B. & Kesercioglu, T. (2010). A qualitative study on student’ understanding and misconceptions regarding the livıig cell. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 5(1), 321-331.
• Cle´ment, P. (2007). Introducing the cell concept with both animal and plant cells: A historical and didactic approach. Science & Education, 16, 423-440.
• Digisi, L., & Willet, J., (1995). What high school biology teachers say about their textbook use: A descriptive study. Journal of Research in Science Teaching, 32(2), 123-142.
• Ekici, G. (2001). Biyoloji öğretmenlerinin öğretim yöntemleri konusundaki teorik bilgi yeterliliklerinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim, 274, 40-46.
• Flores, F., Tovar, M.E., & Gallegos, L. (2003). Representation of the cell and its processes in high school students: An integrated view. International Journal of Science Education, 25(2), 269-286.
• Genç, M. (2013). Prospective elementary teachers’ misconceptions in biology lesson: Urinary system sample. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 4(3), 178-187.
• Gül, Ş. (2011). 5E modeline dayalı olarak hazırlanan ders yazılımının öğrencilerin başarılarına, tutumlarına ve kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi, Yayımlanmış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gül, Ş., & Özay-Köse, E. (2018). Prospective teachers perceptions of protein synthesis: Recommended solutions versus learning difficulties. Erzincan Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 237–250.
• Gül, Ş. (2020). Yedinci sınıf öğrencilerinin vücudumuzdaki sistemler ünitesine ait konuları günlük yaşamla ilişkilendirme düzeyleri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-16.
• Gündüz, E., Yılmaz, M., & Çimen, O. (2016). MEB ortaöğretim 10. sınıf biyoloji ders kitabının bilimsel içerik bakımından incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 414-430.
• Haşıloğlu, M. A., Dikmen, N., & Kayabaşı, A. (2018). Öğrencilerin çiçeğin kısımları konusunda bilgi düzeylerinin araştırılması: 6. Sınıf örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(64), 271-280.
• Kalaycı, S. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “prokaryot” ve ökaryot” kavramları hakkındaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 46-64.
• Kaptan, F. (1998). Fen bilgisi öğretimi. Ankara: Anı yayıncılık.
• Kete, R., Horasan, Y., & Namdar, B. (2012). Investigation of the conceptual understanding difficulties in 9th grade biology books about cell unit. İlköğretim Online, 11(1), 95-106.
• Kılıç, D. ve Sağlam, N. (2004). Biyoloji eğitiminde kavram haritalarının öğrenme başarısına ve kalıcılığına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 155-164.
• Kindfield, A. C. H. (1994). Understanding a basic biological process: expert and novice models of meiosis. Science Education, 78(3) 255-283.
• Klymkowsky, M.W., & Doxas, K.G. (2008). Recognizing student misconceptions through Ed’s tools and the biology concept inventory, PLoS Biology, 6(1), 14-17.
• Koç, Y., & Sönmez, E. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının hücre organelleri konusundaki kavramsal anlama düzeyleri. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 338-351.
• Köse, S., Coştu, B., & Keser, Ö. F. (2003). Fen konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: TGA yöntemi ve örnek etkinlikler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 43-53.
• Mak, S. Y., Yip, D.Y., & Chung, C.M. (1999). Alternative conceptions in biology-related topics of ıntegrated science teachers and implications for teacher. Education Journal of Science Education and Technology, 8(2), 161-170.
• Önel, A., Yüce, Z., & Yeşilyurt, D. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının hücre konusundaki kavram bilgi düzeylerinin çizimler yoluyla belirlenmesi. Caucasian Journal Sciece, 2(1), 33-34.
• Özay, E., & Hasenekoğlu, İ. (2007). Lise-3 biyoloji ders kitaplarındaki görsel sunumda gözlemlenen bazı sorunlar. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 80-91.
• Özay Köse, E. ve Gül, Ş. (2016). Biyoloji öğretmen adaylarının türkçe ve yabancı biyoloji terimlerini kullanım tercihleri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 1-10.
• Patrick, P. G. & Tunnicliffe, S. D. (2010). Science teachers’ drawings of what is inside the human body. Journal of Biological Education, 44(2), 81-87.
• Prokop, P. & Fancovicova, J. (2006). Students’ ideas about the human body: Do they really draw what they know? Journal of Baltic Science Education. 2(10), 86-95.
• Reece, J.B., Urry, L.A., Cain, M.L., Wasserman, S.A., Minorsky, P.V., & Jackson, R.B. (2013). Campbell biology (9th Edition), (Çev. Ed. Ertunç Gündüz ve İsmail Türkan). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Reiss, M. J. & Tunnicliffe, S. D. (2001). Students’ understanding of human organs and organ systems. Research in Science Education, 31, 383-399.
• Sadava, D., Hillis, D. M., Heller, H. C., & Berenbaum, M R. (2014). Yaşam: Biyoloji Bilimi (9th Edition), (Çev. Ed. Ertunç Gündüz ve İsmail Türkan). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Saygın, Ö., Atılboz, N. G., & Salman, S. (2006). Yapılandırmacı öğretim yaklaşımının biyoloji dersi konularını öğrenme başarısı üzerine etkisi: Canlılığın temel birimi- Hücre. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 51-64.
• Sebitosi, E. K. (2007). Understanding genetics and inheritance in rural schools. Journal of Biological Education, 41(2), 56-61.
• Taştan-Kırık, Ö., & Kaya, H. (2014). A qualitative study concerning the 6th grade students’ conceptual structures about the cell concept. International Online Journal of Educational Sciences, 6(3), 737-760.
• Thompson, F. & Logue, S. (2006). An exploration of common student misconceptions in science. International Education Journal, 7(4), 553-559.
• Ünal-Çoban, G. (2009). Modellemeye dayalı fen öğretiminin öğrencilerin kavramsal anlama düzeylerine, bilimsel süreç becerilerine, bilimsel bilgi ve varlık anlayışlarına etkisi: 7. Sınıf ışık ünitesi örneği, Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Yakışan, M., Yel, M., & Mutlu, M. (2013). Biyoloji öğretiminde bilgisayar animasyonlarının kullanılmasına yönelik öğrenci görüşleri. Turkish Journal of Education, 2(3), 30-39.
• Yaman, M., & Soran, H. (2000). Türkiye’de orta öğretim kurumlarında biyoloji öğretiminin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 229-237.
• Yeşilyurt, M., Bayraktar, Ş., Kan, S., & Orak, S. (2005). İlköğretim öğrencilerinin ışık kavramı ile ilgili düşünceleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-24.
• Yılmaz, M., Gündüz, E., Diken, E. H., & Çimen, O. (2017). 8. sınıf fen bilimleri ders kitabındaki biyoloji konularının bilimsel içerik açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 17-35.
• Yiğit, N., & Akdeniz, A. R. (2004). Öğretmen adaylarının fen-edebiyat fakültesindeki problemleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 120(10), 77-84.
• Yörek, N. (2007). Öğrenci çizimleri yoluyla 9. ve 11. sınıf öğrencilerinin hücre konusunda kavramsal anlama düzeylerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 107-114.
• Yüce, Z., Önel, A., & Bekis, E. S. (2016). Öğrenci çizimleri yoluyla ortaokul öğrencilerinin hücre konusundaki kavramsal bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 616-625.