Medea, Zehra, Mediha / Her Şey Değişir, Kadının Yazgısı Değişmez

Yıl 2019, Sayı: 66, 379 - 407, 15.09.2019

Esra Dicle

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4221

Öz

Gücünü, su tanrısı Poseidon ve Güneş tanrısı Helios'tan alan Colchis kralının büyücü kızı Medea'nın öyküsü birçok tiyatro oyunu, şiir, resim ve sinema filmine esin kaynağı oldu. Çocuklarını öldüren anne figürü olarak antik Yunan’da lanetlenen Medea'nın bu akıl dışı eylemini, Euripides'ten başlayarak Seneca, Bernard Shaw gibi pek çok yazar, farklı şekillerde yorumladı. Türk tiyatrosunda Medea mitosunu ele alan en önemli oyun, Güngör Dilmen'in 1967 tarihli Kurban’ıdır. Oyun, Anadolu’nun bir köyüne taşır ve zamanının güncel sorunlarıyla biçimlendirilir. 1992 tarihli Mediha oyunu ise, Yüksel Pazarkaya tarafından yine Medea anlatısı esas alınarak yazılmıştır. Konu, yine Anadolu coğrafyasında başlar fakat bu defa göç sorununu da içererek Almanya'ya kadar uzanır. Hepsinde çocuklarını öldüren bir kadın vardır; zaman, mekân ve koşullar değişse de. Bu incelemede amaç, Euripides’in Medea'sını alt metin olarak kabul edip saydığım eserlerde Medea'nın özelliklerinin, eylemlerinin ve bunların nedenlerinin nasıl anlaşıldığı-yorumlandığı, metinlerin üretildiği zaman-mekânın aktüel gerçekliğiyle nasıl ilişkilendirildiği, her üç metnin de alt metin-ana metin bağlantılarını nasıl kurduğu sorularına cevap bulmak olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Medea, Yenidenyazım, Tiyatro

Medea, Zehra, Mediha / Everything Changes But the Destiny of Woman

Öz

The story of wizard Medea who is the daughter of the king of Colchis is an inspiration of lots of films, plays, poems, operas etc. The action of Medea as a filicide is interpreted by lots of the writers beginning from Euripides.  The most important play on this myth in Turkish theater is Güngör Dilmen’s play, Kurban, written in 1967. He adapted the story to an Anatolian village and form it with contemporary issues. The another play Mediha, written by Yüksel Pazarkaya in 1992 is also based on the Medea myth. The subject of this play is also about a mother who kills her children. Mediha deals with the problem of the workers emigration to Germany. So, by the way Pazarkaya’s play adds different dimensions and current matters to the story. In these three plays there is always a woman who kills her children even if time, space, conditions and motivations are change. The main purpose of this research on this article is to find how these three plays interprets Medea myth as a subtext, how they reform the feature, actions and motivations of Medea, how they relate the contemporary conditions and problems with Medea text and to understand how these three plays construct a dialogue between main text and subtext. 

Anahtar Kelimeler

Medea, Rewriting, Theatre

Kaynakça

• Dilmen, G. (1967). Kurban. Ankara: Bilgi Yayınevi. 1967. Euripides. (2014). Medea. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Genette, Gerard. (1997). Palimpsest: Literature in the Second Degree. Lincoln: University of Nebraska Press. Kocaman, Şengül. (2014). “Vasıf Öngören’in Almanya Defteri’nde Göç Olgusu”. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi. Ekim, (2). 147-161 Küçük, Dr. Sena. (2017). “Modern Türk Tiyatrosunda Medea Miti”. Jasss. 55. Spring II. 415-440 Latacz, Joachim. (2006). Antik Yunan Tragedyaları. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları. Munis Fahri Ozansoy, Medea, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1963. Seneca, Medea, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2017. Şener, Sevda. (1970). “Kurban Üzerine Bir İnceleme”. Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Araştırmaları Dergisi. 1. 49-68 Pazarkaya, Yüksel. (1992). Mediha. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Yüksel, Ayşegül (1998). “Cumhuriyet Dönemi Türk Oyun Yazarlığı”. Cumhuriyetin 75. Yılında Türk Tiyatrosu. İstanbul: MitosBOYUT Yayınları, 1998