Haçlı Tarihi Yazımında Pıerre L’ermıte: Sıradan Bir Keşiş Mi, Haçlı Seferinin Mimarı Mı?

Yıl 2020, Sayı: 67, 493 - 522, 31.01.2020

Serkan Özer

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4277

Öz

Birinci Haçlı Seferi’nin en ateşli vaizi olan Pierre L’ermite, Haçlı kronistlerinden Albertus ve onun eserini referans alan Willermus tarafından ilgi çekici rivayetlerle Haçlı seferinin mimarı olarak gösterilmiştir. Pierre’in Kudüs’e hac ziyaretinde bulunduğu, İsa’nın emriyle Kudüs patriğinden yardımlarını talep eden bir mektup alarak döndüğü ve nihayet Roma’da papa ile görüşerek onu Haçlı seferine teşvik ettiği mezkûr yazarlar tarafından çok canlı bir şekilde tasvir edilmiştir. Zaman içinde iyice zenginleştirilip süslenen bu kayıtlar, XIX. yüzyıl boyunca telif edilen eserlerde de tam karşılığını bulmuş -istisnaları olmakla birlikte- uzunca bir süre Pierre L’Ermite’in Haçlı seferini organize ettiğine inanılmıştır. Ancak Papalığın uzun bir süreden beri fikrî altyapısını hazırladığı Haçlı seferinin sıradan bir keşişe mal edilmesini anlamak mümkün değildir. Nitekim yapılan araştırmalar, etkili bir vaiz olan Pierre’in Papalığın bir politikası olan Haçlı seferinde yalnızca Haçlı ordularının öncülerine komuta eden başarısız bir lider olduğunu ortaya koymuştur. Bu makalede, Albertus ve Willermus’un kayıtları dönemin kaynakları ile karşılaştırılmış ve modern yazım da incelenerek Pierre L’Ermite’in Haçlı seferindeki konumu tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Haçlı Seferi, Pierre L’Ermite

Pierre L’ermite in The Historiography of The Crusades: An Ordinary Monk or Architect of The Crusade?

Öz

Pierre L’ermite, the most enthusiastic preacher of the First Crusade, was shown as the architect of the Crusade with interesting narrations by Albertus, one of the crusade chronist and Willermus, who took his work as reference, Pierre's pilgrimage to Jerusalem, that he returned receiving a letter asking for help from the Patriarch of Jerusalem by Jesus’ order, and that finally he encouraged the Pope for the Crusade by meeting with him in Rome were depicted vividly by the aforementioned authors. These records, enriched and adorned over time, corresponded exactly in the Works written through the 19th century, and Pierre L’Ermite has long been believed to have organized the Crusade despite some exceptions.Yet, it is not possible to understand that the Crusade which the Papacy prepared its intellectual infrastructure for a long time is attributed to an ordinary monk. Indeed, the studies have shown that Pierre, an influential preacher, was an unsuccessful leader in the Crusades, commanding only the pioneers of the Crusade armies. In this article, the records of Albertus and Willermus have been compared with the sources of the period and the role of Pierre L’Ermite in the Crusade has been attempted to be determined examining modern works as well.

Anahtar Kelimeler

The First Crusade, Pierre L’Ermite

Kaynakça

• Albertus Aquensis (Albert of Aachen), Historia Ierosolimitana (History of the Journey to Jerusalem), Tran. Susan B. Edgington, Oxford University Press, New York 2007. Altan, Ebru, Antakya Haçlı Prinkepsliği Tarihi Kuruluş Devri (1098-1112), TTK Ankara 2018, s.77. Altınay, Ahmet Refik, Haçlılar (1095-1291), Haz. Güray Kırpık, Ötüken, İstanbul 2007. Anna Komnena, Alexiad (Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios Kommenos Dönemi’nin Tarihi, Malazgirt’in Sonrası), Çev. Bilge Umar, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1996. Anonim Haçlı Tarihi (Gesta Francorum et Aliorum Hierosolymitanorum), Çev. Ergin Ayan, Selenge Yay., İstanbul 2013. Anonim Süryani Vakayinamesi (I. ve II. Haçlı Seferleri Vakayinamesi), Notlar: H. A. S. Triton, Türkçe Çev. Vedii İlmen, Yaba Yayınları, İstanbul 2005. Archer, T. A., The Crusades the Story of the Latin Kingdom of Jerusalem, G. P. Putnam’s Sons, New York 1900. Arslan, İhsan - Süleyman Genç, “Albertus Aquensis’in Historia Ierosolimitana Adlı Eserine Göre I. Haçlı Seferi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, X / 51 – 2017, s.231-253. Asbridge, Thomas, Haçlı Seferleri, Çev. Ekin Duru, Say Yay., İstanbul 2014. Ayan, Ergin, “Fatımiler, Selçuklular ve Haçlılar Arasında Kudüs”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, II / 1 – 2019, s.1-12. Azîmî, Azîmî Tarihi, Selçuklularla İlgili Bölümler (H. 430-538= 1038/39-1143/44), Metin, Çeviri, Notlar ve Açıklamalar: Ali Sevim, TTK, Ankara 2006. Blyth, Estelle, Jerusalem and the Crusades, T.C. & E.C. Jack, London 1913. Cahen, Claude, Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı, Çev. Mustafa Daş, Yeditepe Yay., İstanbul 2010. Chappell, Douglas O., The “People’s Crusade” as a Separate and Integral Element of the First Crusade, (Unpublished Master Thesis), USA 2015. Chappell, Douglas O., “Leadership Style of Peter the Hermit During the First Crusade”, University of the Cumberlands, 2017, s.1-14. Charanis, Peter, “Byzantium, the West and the Origin of the First Crusade”, Byzantion, XIX / 1949, s. 17-36. Cox, George W., Haçlı Savaşları Tarihi, Çev. İhsan Duru, Ark Yay., İstanbul 2018. Craig, Asa H., Christian Persecutions, M. H. Wiltzius Co., Milwaukee 1904. Demirkent, Işın, “Haçlı Seferleri Düşüncesinin Doğuşu ve Hedefleri”, Tarih Dergisi, XXXV (Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Hatıra Sayısı), İstanbul 1994, s.65-78. Demirkent, Işın, Türkiye Selçuklu Hükümdarı Sultan I. Kılıç Arslan, TTK, Ankara 1996. Demirkent, Işın, Haçlı Seferleri, Dünya Yay., İstanbul 2004. Denton, William, “The Crusades and the Papacy”, The Historians’ History of the World, VIII, (Ed. Williams, Henry Smith), Hooper & Jackson, London 1908, s.330-357. Duncalf, Frederic, “The Peasants’ Crusade”, The American Historical Review, XXVI / 3 – 1921, s.440-453. Edgar, John G., The Crusades and the Crusaders, Ticknor and Fields, Boston 1860. Edgington, Susan B., “Albert of Aachen”, The Crusades An Encyclopedia, I, (Ed. Alan V. Murray), Oxford 2006, s.25-26. Erer, Râşid, Türklere Karşı Haçlı Seferleri, Kaknüs Yay., İstanbul 2002. Esq, James, The History of Chivalry, Harper & Brothers, New York 1839. Flori, Jean, “Peter the Hermit”, The Crusades An Encyclopedia, I, (Ed. Alan V. Murray), Oxford 2006, s.946-948. Foulet, Alfred, “The Epic Cycle of the Crusades”, A History of the Crusades, VI, The University of Wisconsin Press, Madison 1989, s.98-115. Fulcherius Carnotensis, Kudüs Seferi -Kutsal Toprakları Kurtarmak-, Çev. İlcan Bihter Barlas, IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul 2009. Gibbon, Edward, The Crusades (A.D. 1095-1261), London 1869. Glasheen, Charles R., “Provisioning Peter the Hermit: from Cologne to Constantinople, 1096”, Logistics of Warfare in the Age of the Crusades, (Ed. John H. Pryor), Ashgate Publishing Company 2006, s.119-129. Goodsell, Daniel A., Peter the Hermit A Story of Enthusiasm, New York 1906. Guibert of Nogent, The Deeds of God Through the Franks, http://pdfbooks.co.za/library, (Erişim Tarihi: 09.01.2019). Holt, P. M., Haçlılar Çağı, 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakın Doğu, Çev. Özden Arıkan, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2003. http://francoishardy.weebly.com/uploads/3/9/0/6/39064605/corpus_premi%C3%A8re_croisade_copie.pdf (Erişim Tarihi: 10.01.2019) Hutton, Barbara, Heroes of the Crusades, Griffith and Farran, London 1869. Ioannes Zonaras, Tarihlerin Özeti, Çev. Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2008. İbnü’l-Esîr, İslam Tarihi, X, Çev. Abdülkerim Özaydın, Bahar Yay., İstanbul 1987. İbnü’l-Kalânisî, Zeylu Târîhi Dımaşk, Tah. H.F. Amedroz, Leyden 1908. John, Simon, Godfrey of Bouillon, Routledge, New York 2018. Jones, J. Sydney, The Crusades: Biographies, Thomson Gale, USA 2005. Kaleli, Emrullah, “Haçlı Seferleri Zamanında Avrupa’da Antisemitizm (1096-1190)”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XIII / 1 - 2013, s.21-35. Kaleli, Emrullah, Haçlı Seferleri Zamanında Bizans ve Batılılar (1096-1204), Gece Kitaplığı, Ankara 2017. Kaleli, Emrullah, “Haçlı Seferlerinde Yamyamlık Hadiseleri”, Turkish Studies - Historical Analysis, XIV / 2 – 2019, s.217-231. Kırpık, Güray, Doğunun ve Batının Gözünden Haçlı Seferleri, Selenge Yay., İstanbul 2009. Koca, Salim, “Haçlı Seferleri Sebep ve Sonuçları Bakımından Nasıl Değerlendirilebilir?”, Akademik Bakış, X / 20 – 2017, s.15-35. Kostick, Conor, The Social Structure of the First Crusade, Brill 2008, s.126-127. Kostick, Conor, The Siege of Jerusalem Crusade and Conquest in 1099, Continuum International Publishing Group, New York 2009. Lamb, Harold, Haçlı Seferleri -Demir Adamlar ve Azizler-, Çev. Gaye Yavuzcan, İlgi Kültür Sanat Yay., İstanbul 2010. Ludlow, James M., The Age of the Crusades, Charles Scribner’s Sons, New York 1914, s.138. Maalouf, Amin, Arapların Gözünden Haçlı Seferleri, Çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yay., İstanbul 2007. Madden, Thomas F., The Concine History of the Crusades, Rowman & Littlefield, United Kingdom 2014. Michaud, J. F., The History of the Crusades, I, Eng. Tran. W. Robson, New Yok 1853. Michaud, J. F., Haçlı Seferlerinin İlginç Olayları, Haz. Güray Kırpık, Lotus Yay., Ankara 2011. Mills, Charles, The History of the Crusades for the Recovery and Possession of the Holy Land, I, London 1822. Mombert, J., A Short History of the Crusades, D. Appleton and Co., New York 1894. Morrisson, Cecile, Haçlılar, Çev. Nermin Acar, Dost Kitabevi, Ankara 2005. Munro, Dana C., Urban and the Crusaders, The Department of History of the University of Pennsylvania, Philadelphia 1901. Munro, Dana C., “The Speech Of Pope Urban II at Clermont, 1095”, The American Historical Review, XI / 2 – 1906, s.231-242. Müverrih Vardan, “Türk Fütuhat Tarihi (889-1269)”, Çev. Hrant D. Andreasyan, Tarih Semineri Dergisi, I / 2, İstanbul 1937, s.154-258. Nomiku, H. A., Haçlı Seferleri, Çev. Kriton Dinçmen, İletişim Yay., İstanbul 1997. Nuveyrî, Nihâyetü’l-Ereb fî Funûni’l-Edeb, XXVIII, Tah. Necîb Mustafa Fevvâz-Hikmet Kaşlî Fevvaz, Beyrut 2004. Oldenbourg, Zoe, The Crusades, Pantheon Books, New York 1966. Ordericus Vitalis, The Ecclesiastical History of England and Normandy, III, Tran. Thomas Forester, London 1853. Peirce, B. K., The Recovery of Jerusalem, Massachusetts Sabbath School Society, Boston 1851. Perdios, Stelios Vasilis, Peter the Hermit: Straddling the Boundaries of Lordship, Millennialism, and Heresy, Iowa State University (Unpublished Master Thesis), Iowa 2012. Peter Tudebodus, Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi Kudüs’e Yolculuk, Tercüme ve Notlar: Süleyman Genç, Kronik Kitap, İstanbul 2019 Radulphus Cadomensis (Ralph of Caen), The Gesta Tankredi of Ralph of Caen - A History of the Normans on the First Crusade, Tran. Bernard S. Bachrach, David S. Bachrach, Hampshire 2005. Raimundus Aguilers, Haçlılar Kudüs’te Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi, Yay. Haz. Süleyman Genç, Yeditepe Yay., İstanbul 2019. Riley, Jonathan - Smith, “The Crusading Movement and Historians”, The Oxford History of the Crusades, (Ed. Jonathan Riley-Smith), Oxford University Press, New York 1999, s.1-14. Riley, Jonathan - Smith, Haçlılar Kimlerdi?, Çev. Berna Kılınçer, Bileşim Yay., İstanbul 2005. Runciman, Steven, “The First Crusade: Clermont to Constantinople”, A History of the Crusades, I, The University of Wisconsin Press, Madison 1969, s.253-279. Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, I-II, Çev. Fikret Işıltan, TTK, Ankara 1992-1998. Sargent, G. E., Sketches of the Crusades, Henry James Tresidder, London 1860. Sıbt İbnü’l-Cevzî, Mir’âtu’z-Zamân fî Tevârîhi’l-Â'yân, XIX, Tah. Muhammed Enes el-Hınn, Kamil Muhammed el-Harrat, Dârü’r-Risâleti’l-Âlemiyye, Beyrut 2013. Süryani Mihail, Süryanî Patrik Mihail’in Vakâyinâmesi (1042-1195), Çev. Hrant D. Andreasyan, TTK’da Yayınlanmamış Nüsha 1944. Sybel, Heinrich von, The History and Literature of Crusades, Chapman and Hall, London 1861. Tyerman, Christopher, The Crusades: A Very Short Introduction, Oxford University Press, New York 2004. Usta, Aydın, Çıkarların Gölgesinde Haçlı Seferleri –Müslüman-Haçlı Siyasi İttifakları-, Yeditepe Yay., İstanbul 2008. Usta, Aydın, Haçlı Seferlerinde Kuşatma, Yeditepe Yay., İstanbul 2015. Usta, Aydın, Haçlı Hikâyeleri, Yeditepe Yay., İstanbul 2017. Various, The Illustrated London Reading Book, E-Book 11921, 2004. Waggoner, Marilyn Tyler, Relations of the Emperor Alexius with the First Crusaders, University of Louisville, (Unpublished Master Thesis), USA 1948. Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği –Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar- (I-VIII. Kitaplar), Haz. Ergin Ayan, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2016. William of Malmesbury, Chronicle of the Kings of England: From the Earliest Period to the Reign of King Stephen, Tran. J. A. Giles, London 1847. Resim 1: Pierre L’Ermite, Haçlı seferini vaaz ediyor. Resim 2: Pierre L’Ermite, Haçlılara yol gösteriyor. Resim 3: Pierre L’Ermite, Haçlı seferini vaaz ediyor .