Timur’un Suriye Seferi’nde Halep ve Şam Âlimleriyle Yaptığı Görüşmeler

Yıl 2021, Sayı: 70, 359 - 374, 20.01.2021

Ercan Cengiz

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4412

Öz

Timur askeri başarılarının yanı sıra ilme ve ilim adamlarına verdiği değerle de tarihte öne çıkan liderlerden biri olmuştur. Başkent Semerkant’ta âlimlerle sık sık bir araya gelerek, onlarla ilmi münazaralarda bulunmaktan büyük zevk alan Timur, ele geçirdiği şehirlerde de bu uygulamasını sürdürmüştür. Suriye Seferi neticesinde ele geçirdiği Halep ve Şam’da âlimlerle bir araya gelerek, onlara özellikle Hz. Ali ile Muaviye arasında yaşanan mücadele ve Hz. Hüseyin’in Yezid tarafından katli ile ilgili sorular sormuştur.
Timur’un Şam’da görüştüğü âlimler arasında dönemin ünlü tarihçisi ve sosyologu İbn Haldun’da bulunmaktaydı. İbn Haldun ile olan görüşmelerinde, ondan Mağrib coğrafyası ve ahalisi hakkında kendisine ayrıntılı bir rapor hazırlamasını isteyen Timur, İbn Haldun’un hazırladığı eseri daha sonra Moğolcaya tercüme ettirmiştir. Semerkant’ı bir ilim merkezi haline getirme amacı bulunan ve aldığı yerlerdeki âlimleri başkentine götüren Timur, bu uygulamasını Suriye’de de sürdürmüş, Semerkant’a dönerken bölgenin önde gelen âlimlerini de yanında götürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Timur, Halep, Şam, İbn Haldun, İbnü’ş-Şıhne

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. (2001). Müsned. Thk. Şuayib el-Arneut vd. 1. Bs, 50 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-risale.
• Andican, A. Ahat. (2019). Emir Timur Tarih, Siyaset, Miras. Ed. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Askalâni, Ahmed b. Ali b. Muhammed. (1986). İnbâü’l-ğumur bi ebnâi’l-umur. Thk. Muhammed Abdulmuid Han. 2. Bs, 9 Cilt. Beyrut: Daru Kutubi’l-İlmiyye.
• Atmaca, Esra. (2018). “Memlûkler Dönemi Ulemâsından Ebü’l-Velîd İbnü’ş-Şıhne ve Timur ile Münasebeti”. Türkish Studies-Language and Literature 13/16, 21-34.
• Ali Bardakoğlu, “Ferâiz” TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/feraiz (Son Erişim Tarihi: 01.12.2020).
• Ebü’l-Berakât, Muhammed b. Ahmed. (2000). Behcetü’n-nâzirîn. 1. Bs. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• el-Akri, Abdulhay b. Ahmed b. Muhammed. (1985). Şezeratü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. Thk. Mahmud Arnaud. 10 Cilt. Şam: Dâru İbni Kesir.
• Eğilmez, Savaş ve Macit, Ensar. (2012). Türk Devlet Teşkilatlarında Yasavul, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.12 s.49, 89-104.
• Emin, Ahmed. (2012) Feyzu’l-hatır. 3 Cilt. Kahire: Müessetü Hindâvî litta‘lim ve’s-sekâfe.
• Grousset, Rene. (2011). Stepler İmparatorluğu Attila, Cengiz Han, Timur. Çev. Halil İnalcık. Ankara: TTK.
• İbn Arabşah, Ahmed b. Muhammed. (2012). Acâibu’l Makdûr. Çev. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları.
• İbn Haldun. (2011). et-Ta’rîf bi-İbn Haldun ve Rıhletuhu Garben ve Şarkan (Bilim ile Siyaset Arasında Hatıralar). Çev. Vecdi Akyüz. 2. Bs. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İbn İyâs, Zeynüddîn (Şehâbüddîn) Muhammed b. Şehâbiddîn Ahmed. (1974). Bedâʾiʿu’z-zühûr fî veḳāʾiʿi’d-dühûr. Kahire.
• İbn Tagrıberdi, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf. (t.y.). el-Menhelü’s-sâfî ve’l-müstevfî ba‘de’l-Vâfî. Thk. Muhammed Emin Muhammed. 7 Cilt. Kahire: el-Heyetü’l-Mısriyye el-Ammatu lil kitab.
• İbn Tagrıberdi, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf. (2013). en-Nücûmu’z-zâhire. Çev. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları.
• İbnü’l Mibred el-Hanbeli, Yusuf b. Hasan. (2000). el-Cevherü’l Mundad fî Tabakati Müteahiri Ashabi Ahmed. 1. Bs. Riyad: Mektebetü Abikân.
• İbnü’l-İmâd, Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed es-Sâlihî. (1986). Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. Thk. Mahmud Arnaud. 1. Bs, 11 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• İbnü’ş-Şıhne, Ebü’l-Velîd Muhibbüddîn Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Sekāfî. (1997). Ravzü’l-menâzir fî ilmi’l-evâil ve’l-evâhir. 1. Bs. Beyrut: Daru Kutubi’l-İlmiyye.
• Kanat, Cüneyt - Alican, Mustafa. (2018). Timur Yıldızların Bahtına Hükmeden Son Cihangir. 2. Bs. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Kehhâle, Ömer Rıza. (t.y.). Mu’cemü’l-mü’ellifîn. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• Kopraman, Kâzım Yaşar. (1989). Mısır Memlükleri Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Koushki, Matthew Melvin. (2013). “Tamerlane”. The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. 542-543. New Jersey: Princeton University Press.
• Lamb, Harold. (1928). Tamerlane The Earth Shaker. New York: Garden City Publishing.
• Lapidus, Ira M. (1984). Muslim Cities in The Later Middle Ages. 2. Bs. Cambridge: Cambridge University Press.
• Macit, Ensar. (2017). “Timurlular Zamanında Azerbaycan” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Ana Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Makrizi, Ahmed b. Ali b. Abdülkadir. (1997). es-Sülûk li ma’rifeti düveli’l-mulûk. Thk. Muhammed Abdulkadir Ata. 1. Bs, 8 Cilt. Beyrut: Daru Kutubi’l-İlmiyye.
• Manz, Beatrice Forbes. (2017). Timurlenk Bozkırların Son Göçebe Fatihi. Çev. Zuhal Bilgin. 3. Bs. İstanbul: Kronik Kitap.
• Roux, Jean Paul. (1994). Aksak Timur İslam’ın Kutsal Savaşçısı. Çev. Ali Rıza Yalt. 1. Bs. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed. (1992). ed-Davu’l-lâmi’ li-ehli karni’t-tâsi’. 6 Cilt. Beyrut: Daru Mektebeti’l Hayat, t.y.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed. ed-Dav‘u’l-lâmi‘ li-ehli’l-karni’t-tâsi‘. 12 Cilt. Beyrut: Daru Mektebeti’l Hayat.
• Şâmî, Nizamüddin. (1949). Zafername. Çev. Necati Lugal. Ankara: TTK.
• Şeyhu, Muhammed Emin. (t.y.). Hakikatu Timurlenk el-Azim. Thk. Abdülkadir Yahya, (b.y).
• Timur Muhammed. (2018). Tüzükât-ı Timur. Thk. Kutlukhan Şakirov - ve Adnan Aslan. 2. Bs. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. (2004). Sünen. Thk. Mahmud Şakir. 1. Bs, 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• Useymin, İbrahim b. Muhammed b. Abdillah b. Muhammed b. Muflih Ebu İshak Burhaneddin. (1990). el-Maksadu’l-Erşed fi zikri ashabi’l imami Ahmed. 1. Bs, 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’l Rüşd.
• Yezdî, Şerefüddin Ali. (2019). Zafernâme. Çev. Ahsen Batur. 2. Bs. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Yüksel, Musa Şamil. (2004). “Arap Kaynaklarında Timur”. Bilig. 31, 85-126.
• Ziriklî, Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris. (2002). el-Aʿlâm. Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn.