Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Erzurum Ovası Koşullarına Adaptasyonu

Yıl 2006, Cilt: 37 Sayı: 1, 1 - 7, 10.01.2011

Özcan Çağlar , Ali Öztürk Sancar Bulut

Öz

2001-02 ve 2002-03 ürün yıllarında yürütülen bu çalışmada, 25 ekmeklik buğday çeşidinin Erzurum koşullarına
adaptasyonu araştırılmıştır. İncelenen karakterler yönünden çeşitler arasında önemli farklar bulunmuştur. Ürün yıllarının ortalaması
olarak çeşitlerin vejetatif periyodu 14.1-22.5 gün, tane dolum süresi 34.1-39.3 gün, bitki boyu 72.5-99.3 cm, m2 deki başak sayısı
373.8-604.4 adet, başaktaki tane sayısı 19.9-30.4 adet, bin tane ağırlığı 34.1-42.5 g, tane dolum oranı 0.952-1.221 mg/tane/gün,
tane verimi 302.4-460.7 kg/da, hektolitre ağırlığı 75.3-79.3 kg, ham protein oranı ise % 11.2-13.5 arasında değişmiştir. En yüksek
m2 deki başak sayısı ve tane verimine Doğu 88, en yüksek ham protein oranına ise Alparslan ve Türkmen çeşitleri sahip olmuştur.
Bitki boyu hariç, diğer karakterler yönünden yıl x çeşit interaksiyonları önemli olmuştur.

Anahtar Kelimeler

buğday, adaptasyon, verim unsurları, tane verimi

Kaynakça

• Anonim, 2003. Tarım İl Müdürlüğü İstatistikleri, Erzurum.
• Anonim, 2004. Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer), DİE Yayını, Ankara.
• Akkaya, A., 1994. Erzurum koşullarında farklı ekim sıklıklarının iki kışlık buğday çeşidinde verim ve bazı verim unsurlarına etkisi. Türk Tarım ve Ormancılık Derg., 18: 161-168.
• Akkaya, A., Akten, Ş., 1988. Susuz koşullarda yetiştirilen bazı kışlık buğdayların toplam verimi, tane verimi ve hasat indeksi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 19: 133-144.
• Akkaya, A., Akten, Ş., 1989. Erzurum kıraç koşullarında farklı ekim zamanlarının kışlık buğdayın verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Türk Tarım ve Ormancılık Derg., 13: 913- 923.
• Çağlar, Ö., Akten, Ş., 1994. Bazı kışlık ekmeklik buğday çeşit ve hatlarında verim, bitki ve tane protein ilişkilerinin incelenmesi. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, Cilt 1, 67-71.
• Dokuyucu, T., Akkaya, A., Nacar, A., İspir, B., 1997. Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğdayların verim, verim unsurları ve fenolojik özelliklerinin incelenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, 16-20.
• Elgün, A., Ertugay, Z., Certel, M., Kotancılar, G., 1999. Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü ve Laboratuar Uygulama Kılavuzu. Atatürk Üniv. Yay. No: 867, Erzurum.
• Gebeyehou, G., Knott, D.R., Baker, R.J., 1982a. Relationships among durations of vegetative and grain filling phases, yield components, and grain yield in durum wheat cultivars. Crop Sci., 22: 287-290.
• Gebeyehou, G., Knott, D.R., Baker, R.J., 1982b. Rate and duration of grain filling in durum wheat cultivars. Crop Sci., 22: 337- 340.
• Hunt, L.A., Van der Porten, G., Pararajasingham, S., 1991. Postanthesis temperature effects on duration and rate of grain filling in some winter and spring wheats. Can. J. Plant Sci., 71: 609-617.
• Keim, D.L., Kronstad, W.E., 1981. Drought response of winter wheat cultivars grown under field stress conditions. Crop Sci., 21: 11-15.
• Kün, E., Avcı, M., Uzunlu, V., Zencirci, N., 1995. Serin iklim tahılları tüketim projeksiyonları ve üretim hedefleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 9-13 Ocak 1995, Ankara, 417-428.
• Loffler, C.M., Rauch, T.L., Busch, R.H., 1985. Grain and plant protein relationships in hard red spring wheat. Crop Sci., 25: 521-524.
• Öztürk, A., Akkaya, A., 1996a. Kışlık buğday genotiplerinde tane verimi, verim unsurları ve fenolojik dönemler üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 27: 187-202.
• Öztürk, A., Akkaya, A., 1996b. Kışlık buğdayda verim, verim öğeleri ve fenolojik dönemler arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 27: 350-368.
• Öztürk, A., Çağlar, Ö., 1999. Kışlık buğdayda kuraklığın vejetatif dönem, tane dolum dönemi ve tane dolum oranına etkisi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 30: 1-10.
• Panozzo, J.F., Eagles, H.A., 2000. Cultivar and environmental effects on quality characters in wheat. II. Protein. Aust. J. Agric. Res., 51: 629-636.
• Sezer, İ., Kurt, O., Köycü, C., 1997. Samsun koşullarında buğday çeşit ve hatlarının uyum yetenekleri üzerinde bir araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, 517-519.
• Siddique, K.H.M., Belford, R.K., Pery, M.V., Tennant, D., 1989. Growth, development and light interception of old and modern wheat cultivars in a Mediterranean type environment. Aust. J. Agric. Res., 40: 473-487.
• Single, W.V., Marcellos, H., 1974. Studies on frost injury to wheat. IV. Freezing of ears after emergence from the leaf sheath. Aust. J. Agric. Res., 25: 679.
• Soylu, S., Topal, A., Sade, B., Akgün, N., 1999. Konya şartlarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. S.Ü. Ziraat Fak. Derg., 13: 60-73.
• Şener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H., Karadavut, U., 1997. Hatay koşullarında bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun, 1-5.
• Wiegand, C.L., Gerbermann, A.H., Cuellar, J.A., 1981. Development and yield of hard red winter wheats under semitropical conditions. Agron. J., 73: 29-37.
• Wiegand, C.L., Cuellar, J.A., 1981. Duration of grain filling and kernel weight of wheat as affected by temperature. Crop Sci., 21: 95-101.
• Yürür, N., Turan, Z.M., Çakmakçı, S., 1987. Bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin Bursa koşullarında verim ve adaptasyon yeteneği üzerine araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 6-9 Ekim 1987, Bursa, 59-69.