Freedom as a Social Issue in the Novels of Naguib Mahfouz

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 644 - 656

Hend İmam

Öz

In this study, the way in which the Egyptian novelist Naguib Mahfouz (1911–2006) presents his understanding of freedom in his novels and how he approaches freedom within social and cultural life is examined. After the British occupation (1882–1956), Egyptian society entered into an effort to establish a free state at both the individual and social levels. Intellectuals writing on freedom endeavored to develop different approaches regarding how this need should be positioned in relation to the political mechanism. As both an intellectual and a writer, Naguib Mahfouz played an important role with his works in the social, cultural, and intellectual debates during and after the occupation. In Mahfouz’s novels, freedom emerges as a significant element for Egyptian society, which sought to reconstruct its identity after the occupation. However, this understanding of freedom is directly related to many problems such as ignorance, poverty, unemployment, discrimination, selfishness, and disease, which were both the legacy of the occupation and issues perpetuated by the new administrations. In this study, the “theme of freedom” is addressed on the basis of the novels of Naguib Mahfouz, laureate of the Nobel Prize in Literature (1988), and the relevant sections of the author’s works are translated and examined by the researcher.

Anahtar Kelimeler

Freedom , Egypt , Literature , Naguib Mahfouz

Necip Mahfuz’un Romanlarında Sosyal Bir Sorun Olarak Özgürlük

Öz

Bu çalışmada, Mısırlı edebiyatçı Necip Mahfuz’un (1911–2006) romanlarında özgürlük anlayışını nasıl ortaya koyduğu ve toplumsal-kültürel hayat içinde özgürlüğe nasıl yaklaştığı incelenmektedir. İngiliz işgalinin (1882–1956) ardından Mısır toplumu, bireysel ve toplumsal düzeyde özgür bir devlet kurma çabası içine girmiştir. Özgürlük üzerine yazan aydınlar, bu ihtiyacın siyasal mekanizma karşısında nasıl konumlandırılması gerektiğine dair farklı yaklaşımlar geliştirmiştir. Bir aydın ve edebiyatçı olarak Necip Mahfuz da işgal dönemi ve sonrasındaki toplumsal, kültürel ve fikrî tartışmalarda eserleriyle önemli bir rol üstlenmiştir. Mahfuz’un romanlarında özgürlük, işgalin ardından kendi kimliğini yeniden inşa etmeye çalışan Mısır toplumu için belirleyici bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Bununla birlikte, bu özgürlük anlayışı cehalet, yoksulluk, işsizlik, ayrımcılık, bencillik ve hastalık gibi hem işgalin mirası hem de yeni yönetimlerin devam ettirdiği sorunlarla doğrudan ilişkilidir. Çalışmada, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (1988) Necip Mahfuz’un romanlarından hareketle “özgürlük teması” ele alınmakta; yazarın ilgili eserlerinde işlenen bölümler araştırmacı tarafından çevrilerek incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özgürlük , Mısır , Edebiyat , Necip Mahfuz

Kaynakça

• Ferec, N. (1986). Necib Mahfuz hayatuhu ve edebu (Necib Mahfuz ile söyleyiş). el-Hey’et el-Amme li’l Kitab.
• Fevzi, M. (1989). Necib Mahfuz zaim-ül harafiş. Dar-ul Cil.
• Ghafir, A. A. (2021). Mısır’ın Osmanlı’dan kopuşu (E. Eş, Ed.). Hitabevi.
• Kızıltoprak, S. (2010). Mısır’da İngiliz işgali Osmanlı’nın diplomasi savaşı (1882–1887). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mahfuz, N. (1966). Hav’lel adl ve’l adalet (F. el-Aşri, Der.). ed-Dar-ul Mısriye’l Lübnaniye.
• Mahfuz, N. (1980a). el-Miraye (H. İmam, Çev.). Dar-Mısr-u li’l Tibaa.
• Mahfuz, N. (1980b). Miramar (H. İmam, Çev.). Dar-Mısr-u li’l Tibaa.
• Mahfuz, N. (1981). Kalb’ül leyl (H. İmam, Çev.). Dar-Mısr-u li’l Tibaa.
• Mahfuz, N. (1986a). el-Karnek (H. İmam, Çev.). Dar-Mısr-u li’l Tibaa.
• Mahfuz, N. (1986b). Hav’lel teda’yyun ve’l tatarruf (F. el-Aşri, Der.). ed-Dar-ul Mısriye’l Lübnaniye.
• Mahmud, M. (1998). el-Mu’sak’kaf ve’l sulta: Dirase tahliliye li’vad-il mu’sak’kaf el-Mısri fi’l fetre ma beyn 1970–1995. Dar-Kubaa.
• Salim, C. (2006). Cedeliyet el-hürriye ve’l adale fi rivayat Necib Mahfuz (Yayımlanmamış doktora tezi). Ürdün Üniversitesi, Külliyat ed-Dirasat-il Uliye.
• Ürün, A. K. (1994). Çağdaş Mısır romanında Necib Mahfuz ve toplumcu gerçekçi romanları (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, M. (1998). Necip Mahfuz’un sembolik romanları [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.