Investigation of Keban (Elazığ) Avenue and Street Systems by the Method of Space Synthetic Analysis

Yıl 2022, , 450 - 474, 30.10.2022

Emrah Şıkoğlu

https://doi.org/10.33688/aucbd.1078108

Öz

The urban texture of the Keban settlement, which has maintained its importance for a long time in the historical process, has been directed by topographical factors. In addition to the physical elements that give the texture its character, the solutions used to enable people to move around the space more easily have given the settlement a different topological feature. In the study, the topological analysis of the Keban settlement pattern was made. While analyzing, Space Syntax Analysis method was used to determine the hierarchical structure of streets and streets in urban morphology. Thus, the unique texture of the settlement was evaluated in terms of spatial integration and integration. In particular, the importance of the stairs, which provide easier access for pedestrians in the settlement, on the integration and integration of the settlement has been emphasized. Two basic analyzes were made on the road texture of the settlement at this scale. While one of them contains all the systems, the other is analyzed by removing the stairs from the system. By comparing both simulations, the importance of stairs on texture functioning is discussed. As a result, the importance of stairs in integration has been determined on the transportation system, which has developed as the topography allows, with the data obtained.

Anahtar Kelimeler

Space syntax snalysis, Urban morphology, Urban pattern, Keban, Elazığ

Keban (Elazığ) Cadde Sokak Sistemlerinin Mekân Dizim Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Öz

Tarihsel süreç içerisinde uzun zaman önemini koruyan Keban yerleşmesinin dokusu topografik etmenler tarafından yönlendirilmiştir. Dokuya karakterini kazandıran fiziksel öğelerin yanı sıra insanların mekânda daha kolay dolaşmalarını sağlamak için kullandığı çözümler, yerleşmeye farklı bir topolojik özellik kazandırmıştır. Çalışmada Keban yerleşme dokusunun topolojik çözümlemesi yapılmıştır. Çözümleme yapılırken kent morfolojisindeki cadde ve sokakların hiyerarşik yapısını tespit etmek için Mekân Dizim Analizi yöntemi kullanılmıştır. Böylece yerleşmenin kendine özgü dokusu mekânsal bütünleşme ve entegrasyon yönünden değerlendirilmiştir. Özellikle yayaların yerleşme içinde daha kolay ulaşımını sağlayan merdivenlerin yerleşmenin entegrasyonu ve bütünleşmesi üzerindeki önemi üzerinde durulmuştur. Bu ölçekte yerleşmenin yol dokusunda iki temel analiz yapılmıştır. Bunlardan biri bütün sistemleri içerirken, diğerinde merdivenler sistemden çıkarılarak analiz edilmiştir. Her iki simülasyon karşılaştırılarak, merdivenlerin doku işleyişi üzerindeki önemi tartışılmıştır. Sonuç olarak elde edilen verilerle topografyanın elverdiği ölçüde gelişen ulaşım sistemi üzerinde merdivenlerin entegrasyondaki önemi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mekan Dizim Analizi, Kent Morfolojisi, Kentsel Doku, Keban, Elazığ

Kaynakça

• Arslan H., Şıkoğlu, E. (2015). Fırat Üniversitesi kampüsü ulaşım ağının coğrafi açıdan incelenmesinde mekân dizim analizi yöntemi. Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu 22-23 Ekim 2015, Bildiriler Kitabı içinde, (s. 346-367). Mersin.
• Bilgin, S. (2014). Osmanlı Döneminde (1725-1920) Keban Madeni Eminleri ve Keban Kaymakamları. İstanbul: Toplumsal Yayıncılık.
• Can, I. (2014). Mekân dizilim yöntem ve teorisini öğretmek üzerine. VIII. Mimarlıkta Tasarım Ulusal Sempozyumu, İYTE Mimarlık Fakültesi, (s. 127-139). İzmir.
• Czerkauer-Yamu, C. (2010). Space Syntax Understanding, Hiller’s Concept of a Spatial Configuratiın and Space Syntax Analiysis. Unıversite de Franche-Comte, Unıversity College London, England.
• Çakar, E. (2019). 19. yüzyılda Keban: Demografik yapı ve meslekler. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi (FÜHAD), 6 (11), 1-31. https://dergipark.org.tr/tr/pub/had/issue/45665/575487 adresinden alınmıştır.
• Çil, E. (2006). Bir kent okuma aracı olarak mekân dizim analizinin kuramsal ve yöntemsel tartışması. MEGARON, YTÜ mim. Fak. E-Dergisi, 1 (4), 218-233. https://megaronjournal.com/tr/jvi.aspx?pdir=megaron&plng=tur&un=MEGARON-39358 adresinden alınmıştır.
• Gündoğdu, M. (2014). Mekân dizimi analiz yöntemi ve araştırma konuları. Art-Sanat Dergisi, 0 (2), 251-274. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuarts/issue/8770/109637 adresinden alınmıştır.
• Hillier, B., Leaman, A., Stansall, P., Bedford, M. (1976a). Space syntax. Environment and Planning B, 3, 147-185. doi: 10.1068/b030147.
• Hillier, B., Leaman, A., Stansall, P., Bedford, M. (1976b). Space syntax. Environment and Planning B: Planning and Design, 3, 147-185.
• Jiang, B. (1999). SimPed: Simulating pedestrian flows in a virtual urban environment. Journal of Geographic Information and Decision Analysis, 3 (1), 21-29. https://publish.uwo.ca/~jmalczew/gida_5/Jiang/Jiang.htm adresinden alınmıştır.
• Jiang, B., Claramunt, C. (2002). Integration of space syntax into GIS: New perspectives for urban morphology. Transactions in GIS, 6 (3), 295-309. doi: 10.1111/1467-9671.00112.
• Kaya, H.S, Alkay, E. (2013). Spatial ıntegration in explaining the accessibility to residential areas: Bandirma case. 53rd Congress of the European Regional Science Association: Regional Integration: Europe, the Mediterranean and the World Economy 27-1 August 2013, Palermo, Italy. https://ideas.repec.org/p/wiw/wiwrsa/ersa13p725.html adresinden alınmıştır.
• Kaya, H.S., Çıkrıkçı, S. (2009). Tarihi Mardin dokusunun mekânsal dizin yöntemiyle analizi. 3. Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Klarqvist, B. (1993). A Space syntax glossary. Nordisk Arkitekturforskning, 2, 11–12. http://arkitekturforskning.net/na/article/view/778 adresinden alınmıştır.
• Sınmaz, S., Özdemir, H.A. (2016). Türkiye şehir planlama pratiğinin kentsel morfoloji ve tipoloji üzerindeki etkileri, Siverek kenti için bir değerlendirme. İdeal Kent, 7 (18), 80-115. https://dergipark.org.tr/en/pub/idealkent/issue/36793/419088 adresinden alınmıştır.
• Şehla, C. (2010). Kentsel mekan tasarımında merdivenli sokaklar üzerine topolojik bir yaklaşım. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/handle/1/5945 adresinden alınmıştır.
• Şıkoğlu, E., Arslan, H. (2015). Mekân dizim analizi yöntemi ve bunun coğrafi çalışmalarda kullanılabilirliği. Türk Coğrafya Dergisi, 65, 11-21. doi: 10.17211/tcd.36109.
• Turner, A., Penn, A., Hillier, B. (2005). An algorithmic definition of the axial map. Environment and Planning B: Planning and Design, 32, 425-444. doi: 10.1068/b31097.
• Turner, A. (2007). From axial to road-centre lines: a new representation for space syntax and a new model of route choice for transport network analysis. Environment and Planning B: Planning and Design, 34, 539-555. doi: 10.1068/b32067.
• Volchenkov, D., Blanchard, P. (2008). Scaling and universality in city space syntax: Between Zipf and Matthew. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 387 (10), 2353-2364. doi: 10.1016/j.physa.2007.11.049.
• Yiğit, A. (1997). Keban Kasabası’nın kuruluş ve gelişmesine etki eden coğrafi faktörler. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 6, 411-423.