Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafya Eğitimi: 2018 ve 2024 Öğretim Programlarının Karşılaştırılması

Yıl 2025, , 1 - 61

Aygül Gürler , Gürcan Gürgen

Öz

Bu çalışmanın amacını, 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programındaki coğrafya disiplini üzerine genel bir değerlendirmesini yapmak oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yaklaşımlarından doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (4,5,6 ve 7. sınıflar) , 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (4,5,6 ve 7. sınıflar) ve Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni oluşturmaktadır. Öğretim programları ve Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni kazanım, öğrenme alanları, beceri ve okuryazarlıklar, değerler ile ölçme değerlendirme boyutları incelenerek betimsel analize tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgular tablo ve şekiller verilerek açıklanmıştır. Araştırmada 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programına göre 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında öğrenme çıktı/kazanımlarının sayıca azaltıldığı, konu içeriklerinde değişiklik olduğu, çevre okuryazarlığı ve harita okuryazarlığının programdan çıkartıldığı, beceri sayılarının arttığı fakat programda doğrudan coğrafya ile ilgili becerilerin alt beceri aşamalarına yer verilmediği, değerler eğitiminin ön plana çıkartıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bulgular doğrultusunda öğretim programlarının farklı yaklaşımlarla daha ayrıntılı incelenmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ccoğrafi kazanım, coğrafi beceri, sosyal bilgiler dersi öğretim programı, coğrafya, sosyal bilgiler

Geography Education in Social Studies: A Comparison of the 2018 and 2024 Curricula

Öz

The aim of this study is to make a general evaluation of the geography discipline in the 2018 Social Studies Curriculum and the 2024 Social Studies Curriculum. For this purpose, the document analysis method, one of the qualitative research approaches, was used. The data source of the research consists of the 2018 Social Studies Curriculum (4th, 5th, 6th, and 7th grades), the 2024 Social Studies Curriculum (4th, 5th, 6th, and 7th grades), and the Common Text of the Türkiye Century Education Model Curriculum. The curricula and the Common Text of the Türkiye Century Education Model Curriculum were subjected to descriptive analysis by examining the dimensions of acquisition, learning areas, skills and literacies, values, and assessment and evaluation. The findings were explained by providing tables and figures. The research concluded that, compared to the 2018 Social Studies Curriculum, the number of learning outcomes in the 2024 Social Studies Curriculum was reduced, there were changes in the content of the subjects, environmental literacy and map literacy were removed from the program, the number of skills increased but sub-skills directly related to geography were not included in the program, and values education was emphasized. Based on the findings, it is recommended that the curricula be examined in more detail with different approaches.

Anahtar Kelimeler

Geographic acquisition, geographic skill, social studies curriculum, geography, social studies

Kaynakça

• Akpınar, M., & Kaymakcı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. A comparative view to Turkish social studies education’s general goals Kastamonu Education Journal, 20(2), 605-626.
• Aktürk, V. (2012). Sosyal bilgiler dersinde animasyon ve dijital harita kullanımının öğrencilerin mekanı algılama becerilerine etkisi The effects of using animation and digital map for students? capabilities to perceive the space in social studies lesson (Thesis No. 319876) [Master's thesis, Kocatepe University]. Council of Higher Education Thesis Center. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Artvinli, E., & Kaya, N. (2010). 1992 uluslararası coğrafya eğitimi bildirgesi ve 1992 uluslararası coğrafya eğitimi bildirgesi ve Türkiye’deki yansımaları. 1992 ınternational charter on geographical education and its reflections in Turkey Marmara Coğrafya Dergisi (22), 93-127.
• Aslan, E. (2016). Geçmişten günümüze sosyal bilgiler. Social studies from past to present In D. Dilek (Eds), Sosyal Bilgiler Eğitimi Social Studies Education (pp. 3-51). Pegem Akademi.
• Ayas, C., Kaya, H., Taştan, B., & Özder, A. (2015). Google earth görüntülerinin ve QGIS açık kaynak kodlu CBS yazılımının sosyal bilgiler eğitiminde kullanılması. The use of google earth ımages and QGIS open-source software in social studies education. Marmara Coğrafya Dergisi(32), 43- 60. https://doi.org/10.14781/mcd.96368
• Aykaç, N. (2011). Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan günümüze sosyal bilgiler programının eğitim programı öğeleri açısından değerlendirilmesi. Evaluation of the social studies programs ımplemented from the establishment of the Turkish Republic in terms of elements of educational program. İlköğretim Online, 10(2), 406-420.
• Barr, H. (1997). Defininig social studies. teachers and curriculum, 1, 6-12. https://doi.org/10.15663/tandc.v1i1.288
• Başıbüyük, A., & Çıkılı, Y. (2002). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler coğrafya konularında çalışma yaprağı ve dilsiz harita kullanımının öğrenci motivasyon ve başarısı üzerine etkisi.  The effect on the student motivation and succes of the using of the mute map and worksheet for being worked the geography subject took place in the social sciences in the 6th and 7th classrooms of the primary education Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi (16), 29-38.
• Catling, S., & Lee, J. (2017). English geography textbook authors’ perspectives on developing pupils’ geographical knowledge and thinking. In C. Brooks, G. Butt, & M. Fargher (Eds), The power of geographical thinking (pp. 211-231). Oxford: Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-49986-4_15
• Ceylan, M., & Korkmaz, H. (2021). Çoğulculuk ve sosyal bilgiler dersi öğretim programları (1924-2018): eleştirel bir analiz.  Pluralism and Social Studies Curricula (1924-2018): A Critical Analysis Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 469-499. https://doi.org/10.51460/baebd.992581
• Çakmak, E. (2013). Kil tabletten tablet bilgisayara okuryazarlık. Literacy from Clay Tablet to Tablet Computer In E. Gençtürk, & K. Karatekin (Eds), Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar multiple literacies for social studies (pp. 1-21). Pegem Akademi.
• Çakmak, Z., Kaçar, T., & Akgün, İ. H. (2023). Sosyal bilgiler öğretim programına ilişkin sosyal bilgiler alan eğitimcilerinin görüşleri: bir q metot analizi. Opinions of social studies educators on the social studies curriculum: a q method analysis Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 666-689. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1290854
• Çalışkan, H., & Uzunkol, E. (2021). Sosyal bilgiler alanı, özellikleri ve temel amaçları. The field of social studies, ıts characteristics and basic purposes In V. Aktepe, M. Gündüz, N. Kurtdede Fidan, & E. Yalçınkaya (Eds), Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi Teaching social studies from theory to practice (pp. 1-20). Pegem Akademi.
• Çatak, M. (2015). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitim programlarının incelenmesi. An Investigation of Social Studies Educational Programs in Turkey EKEV Akademi Dergisi, 62, 69-94.
• Çelen, S., Fidan, S., & Hayır Kanat, M. (2019). Investigation of the geographical issues in the school of primary social studies according to the 2017 program. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE)(39), 70-82. https://doi.org/10.32003/iggei.472146
• Çelikkaya, T., & Kürümlüoğlu, M. (2017). 2005 sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen alan becerilerine kitaplarda yer verilme durumu. Status of use in books field skills of the gained targeted in the 2005 socıal studies curriculum Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 141-158.
• Çepni, O., Kılcan, B., & Palaz, T. (2019). Sosyal bilgiler taslak programının (2017) akademisyen görüşlerine göre değerlendirilmesi.An evaluation of the draft social studies curriculum (2017) from academics’ views Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 522-547.
• Çiftçi, B., & Akça, D. (2019). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programlarının coğrafi beceri ve coğrafi kazanım alanlarının karşılaştırılması. Comparison of geographical skills and geographical acquisition fıelds of 2005 and 2018 socıal studıes currġculum Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 33-59.
• Çoban, O., & Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Comparison of 2005 and 2017 social studies curriculum in terms of learning area, acquisition, concept, value and skill Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479-505. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1395
• Çubukçu, Z. (2015). Eğitim programı tasarımı ve geliştirilmesi. Curriculum design and development In B. Duman, Öğretim ilke ve yöntemleri (4 b., pp. 57- 106). Anı Yayıncılık.
• Demiralp, N. (2006). Coğrafya öğretiminde gösteri yöntemi kullanılarak harita ve küre kullanım becerilerinin geliştirilmesi The development of map and glob skills by the use of demostration method in geography education. (Thesis No. 191122) [Doctoral dissertation, Gazi University]. Council of Higher Education Thesis Center. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dewey, J. (2023). Okul ve toplum. school and society (Ö. Özyürek, Trans.) Dorlion. Doğanay, H. (1993). Coğrafya'da metodoloji genel metodlar ve özel öğretim metodları Methodology in geography general methods and special teaching methods Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Doğanay, H., & Doğanay, S. (2020). Coğrafyaya giriş Introduction to geography (14 b.). Pegem Akademi.
• Duman, B., & Tural, A. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı'nın okuryazarlık becerileri açısından incelenmesi. Examination of social studies curriculum in terms of literacy skills,Sözlü sunumu ICOESS 2019 3rd International Congress of Eurasian Socail Sciences (pp. 88-94). Bodrum/Muğla: ICOESS.
• Eker, S. (2020). 2005 sosyal bilgiler öğretim programı ile 2018 sosyal bilgiler öğretim programının karşılaştırmalı analizi. 2005 socıal studies course curriculum and 2018 social studies course curriculum comparative analysis Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 86-103.
• Ergün, A., & Ablak, S. (2023). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında coğrafi becerilerin yer alma düzeylerinin incelenmesi: 1968-2018. Examining the inclusion levels of geographical skills in social sciences course curricula: 1968-2018 International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 14(53), 1093-1127. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3349
• Ersoy, F. (2021). Sosyal Bilgiler Öğretim Programının İncelenmesi. Review of social studies curriculum In V. Aktepe, M. Gündüz, N. Kurtdede Fidan, & E. Yalçınkaya, Kuramdan Uygulamaya Sosyal Bilgiler Öğretimi Teaching social studies from theory to practice (pp. 97-129). Pegem Akademi.
• Esemen, A. (2020). 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarında evrensel değerler. Universal values in 2018 social studies course education program Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 4(2), 89-109. https://doi.org/10.32960/uead.743762
• Gürler, A., & Gürgen, G. (2024). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki haritaların harita becerilerine yönelik değerlendirilmesi. Evaluation of maps in social studies textbooks for map skills Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 806-849. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1351192
• Güven, İ. (2018). Türk eğitim tarihi Turkish education history (7 b.). Pegem Akademi.
• Haas, M. E. (1989). Teaching geography in the elementary school. https://eric.ed.gov/?id=ED309133
• Havelková, L., & Hanus, M. (2018). The ımpact of map type on the level of student map skills. Cartographica, 53(3), 149-170. https://doi.org/10.3138/cart.53.3.2017-0014
• Kaçar, T., & Bulut, B. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programı ve 4-7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının coğrafya kavramları bağlamında değerlendirilmesi.  Evaluation of the social studies curriculum and 4-7th grade social studies testbooks in the context of the geography concepts Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 652-679. https://doi.org/10.33437/ksusbd.738637
• Kalaycı, N., & Baysal, S. B. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2005-2017-2018). Comparative analysis of social studies curricula (2005-2017-2018) Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 106-129. https://doi.org/10.32709/akusosbil.544022
• Kaldybekova, R., Aksoy, B., & Abdymanapov, B. (2021). Impact of activity-based map literacy skills teaching on academic achievement levels of secondary school students in kazakhstan. Rewiev of International Geographical Education (RIGEO), 11(1), 151-167. https://doi.org/10.33403/rigeo.853728
• Karasu Avcı, E., & Bilen, M. (2023). Sosyal bilgiler dersi 5. sınıf kazanımlarının değer ve beceri ilişkisi. Value and skill relationships of social studies lesson 5th grade acquisitions Journal of Innovative Research in Social Studies, 6(2), 208-225. https://doi.org/10.47503/jirss.1392735
• Karatekin, K., & Sönmez, Ö. F. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde neden coğrafya? Why geography in social studies teaching? In D. Dilek, Sosyal bilgiler eğitimi Social Studies Education (pp. 151-178). Pegem Akademi.
• Keskin, Y., & Coşkun Keskin, S. (2020). Amerika Birleşik Devletleri. United State of America In C. Öztürk, Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları Social studies curriculums of different countries (3 b., pp. 73- 104). Pegem Akademi.
• Kızılçaoğlu, A., & Taş, H. İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: öğrenme alanları ve kazanım boyutu. Secondary school geography education in new curriculum: the subject matter and geographic skills Marmara Coğrafya Dergisi (16), 93-108.
• Koç, H. (2013). Harita beceri düzeyleri ile öğrenme stilleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi üzerine bir inceleme. A study on determining the relation between the level of mapping skills and learning styles Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 17-32. https://doi.org/10.12780/UUSBD210
• Koç, H. (2021). Haritalar nasıl görülür, algılanır ve yorumlanır? How to see, perceive and ınterpret maps? In H. Koç, & A. Ergün, Bilginin Görsel İfadesi: Haritalar Visual representation of knowledge: maps (pp. 358-386). Pegem Akademi.
• Koç, H., & Aksoy, B. (2015). Harita becerileri ve 11-14 yaş grubundaki öğrencilerin yapabilecekleri harita becerileri. Map skills and map skills that students aged 11-14 can do In M. Safran, Sosyal Bilgiler Öğretimi Social studies teaching (4 b., pp. 361-387). Pegem Akademi.
• Koçal, S., & Geçit, Y. (2023). 2005-2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki coğrafya içerikli konuların karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Comparison of geographic skills in textbooks prepared according to 2005 and 2018 social studies curriculum International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 7 (4), 184-216. https://doi.org/10.47503/jirss.1330613
• Korkmaz, İ. (2019). Eğitim programı: tasarımı ve geliştirilmesi. Curriculum: design and development In A. Doğanay, Öğretim ilke ve yöntemleri Teaching principles and methods (12 b., s. 1-39). Pegem Akademi.
• Korkmaz, M. S., & Güler, H. (2020). 1926 yılından günümüze ilköğretim okullarının programları ve sosyal bilgiler. Primary schools since 1926 programs and social ınformation Asia Minor Studies, 8(2), 501-512. https://doi.org/10.17067/asm.738144