Türkiye’de KOBİ’lerin Şebeke Organizasyonlara Katılma Nedenleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 2, 99 - 112, 15.06.2017

Öğr. Grv. Dr. Muhterem Şebnem Ensari , Öğr. Grv. Dr. Melisa Erdilek Karabay

https://doi.org/10.18037/ausbd.417245

Öz

 Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de faaliyet göstermekte olan ve diğer işletmeler ile işbirliği içerisinde bulunan KOBİ’lerin şebeke organizasyonlar içinde yer alma nedenlerini faaliyet gösterdikleri sektöre, işbirliğine gidilen işletmelerin menşeine ve işletmenin yaşına göre incelemek ve bu işbirliklerinin rekabet üstünlüğü yaratma potansiyellerini değerlendirmektir. Şebeke organizasyon anlayışı ve buna ilişkin uygulamalar işletmelerde özellikle son yıllarda uygulama alanı bulan bir alan haline gelmiştir. Buna karşın, akademik anlamda saha çalışmasını içeren yeterli bir literatürün oluşmadığı görülmektedir. Dolayısıyla, konuya dikkat çekmek ve diğer stratejik yönetim olguları ile ilgisinin araştırılması adına farkındalık oluşturabilmek amacıyla yapılan bu çalışma, aynı zamanda ilgili alan yazına anlamlı bir katkı sunmayı hedeflemektedir. Araştırma kapsamında, Türkiye genelinde faaliyet gösteren 273 adet KOBİ analize dahil edilmiştir. Araştırmada, işletmelerin işbirliklerine gidiş nedenleri için Gorgynia ve diğerlerinin (2005) geliştirdikleri ölçekte uyarlanan anket soruları kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde ise SPSS programı kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, KOBİ’lerin partner seçim kriterleri açısından, işbirliği düzeyi, partnerin menşei ve işletmenin yaşına göre anlamlı farklılarının olduğunu göstermektedir. Çalışmanın literatüre katkısı KOBİ’lerin işbirliğine gitme gereklerine dikkat çekmek ve bu alanda yapılacak çalışmalara öncü bir kaynak olabilmektir.

Anahtar Kelimeler

İşbirliği Nedenleri, İşletmeler Arası İşbirlikleri

Kaynakça

• Ahmad, S. Z., Abdul Rani, N. S., & Mohd Kassim, S. K. (2010). Business Challenges and Strategies For Development of Small-and Medium-Sized Enterprises (SMEs) in Malaysia.” International Journal of Business Competition and Growth, 1(2),177-197. DOI: 10.1504/IJBCG.2010.034168
• Akgemci, T. (2001). Kobi’lerin Temel Sorunları ve Sağlanan Destekler, KOSGEB, Haziran 2001.
• Ataman, G. (2002). İşletme Yönetimi, Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Bedük, A. (2005). Modern Yönetim Teknikleri, Gazi Kitabevi, 1. Basım, Ankara.
• Bengtsson, M. ve S. Kock. (2000). Coopetition in Business Networks-to Cooperate and Compete Simultaneously. Industrial Marketing Management, 29(5), 411-426.
• Brockbank, W. (1997). HR’s Future on the Way to a Presence. Human Resource Management, 36(1), 65-69.
• Bretherton, P. ve I. Chaston. (2005). Resource Dependency and Sme Strategy: An Empirical Study. Journal of Small Business and Enterprise Development. 12(2), 274–289. doi: http://dx.doi.org/10.1108/14626000510594656
• Butler, J. E. ve G. S. Hansen. (1991). Network Evolution, Entrepreneurial Success, and Regional Development. Entrepreneurship and Regional Development, 3(1), 1-16.doi: 10.1080/08985629100000001
• Chapus, E., Lesca H. ve L. Raymond. (1999). Collective Learning with an Environmental Scanning Coalition of Small Regional Firms: Towards A Modelization”, Proceedings of the 44 th Annual World Conference of the International Council for Small Business, Naples, Italy.
• Çatal, M. F. (2007). Bölgesel Kalkınmada Küçük ve Orta Boy İsletmelerin Rolü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 333-352.
• Çetin, C. (1996). Şebeke Organizasyonları. Yönetim, 7(25), 52-55.
• Carpinetti, L., R. Cesar, E. V. C. Galdamez ve G. M. Cecilio. (2008). A Measurement System for Managing Performance of Industrial Clusters. International Journal of Productivity and Performance Management, 57 (5), 405-419
• Dawar, N. ve T. Frost. (1999). Competing Giants Survival Strategies for Local Companies in Emerging Markets. Harward Business Review, 77(2), 119-129.
• Davenport, T., Leibold, M. ve Voelpel, S. C. (2007). “Strategic Management in the Innovation Economy: Strategic Approaches and Tools for Dynamic Innovation Capabilities”, John Wiley & Sons.
• Dess, G ve P. Davis (1984). Porter’s Generic Strategies as Determinants of Strtegic Group Membership and Organizational Performance. The Academy of Management Journal, 27 (3), 467-488.
• Dulupçu, M. A., Sungur O, Demirgil H., Şentürk C., Özkul G. ve A. Sezgin (2007). Yenilikçilik, İşbirliği ve Girişimcilik–Batı Akdeniz Bölgesi KOBİ’lerin Tutumlarının Değerlendirilmesi, Bagev ve Tepav ve TOBB.
• Durak, İ. (2011). KOBİ Girişimcilerinin Tek Başına İşletme Sahibi Olmak ya da Ortaklık Kurmakla İlgili Yaklaşımları: Bir Alan Araştırması, Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(1), 243-255.
• Dennis, C. (2000). Networking for Marketing Advantage, Management Decision, 38(4). 287- 292.
• Eisenhardt K. M. ve C. B. Schoonhoven (1996). Resource-Based View of Strategic Alliance Formation: Strategic and Social Effects in Entrepreneurial Firms. Organization Science, 7(2), 136-150.
• Eren, E. (2009). Yönetim ve Organizasyon (Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar), 11. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Ertürk, M. (2000). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Beta Yayınevi, 3. Baskı, İstanbul.
• Gorgynia, M, Jankowska B ve R. Owczarzak. (2005). Co-Operation Strategies of Polish Companies as a Response to Foreign Investors› Expansion into the Polish Market. The Poznań University of Economics Review, 5(2), 44-66.
• Gomes-Casseres, B. (1997). Allience Strategies of Small Firms. Small Business Economics and Finance, 9(1), 33-44.
• Gül, G. (1998). Üretim sistemlerinin Organizasyon Yapıları Üzerindeki Etkileri Şebeke Organizasyon Yapıları Üzerine bir değerlendirme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Hamel, G. ve C. K. Prahalad. (1994). Strategy as a Field of Study: Why Search for a New Paradigm. Strategic Management Journal, 15(Özel Baskı), 5-16. doi: 10.1002/smj.4250151002
• İlker, G. (2010). Küreselleşme Sürecinde Stratejik İşbirlikleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 13(1-2), 191-220.
• Kanıbir, H ve H. Eroğlu. (2008). Küresel Rekabete Karşı Bir Çözüm Olarak Stratejik İşbirlikleri ve İşletmelerin Yaklaşımları: Türk ve Yabancı İşletmelerin Karşılaştırmalı Analizi, Yönetim ve Organizasyon Dergisi, 10, 31-43.
• Kalemci, A. (2015). “İşlem Maliyeti Kuramı”, içinde: Sözen, C. ve Basım, N. (2015).”Örgüt Kuramları”, Beta Yayınevi, Gözden geçirilmiş 3. Baskı, İstanbul.
• Karadal, H, Yücekaya, P. ve M. Saygın (2014). İşlem Maliyeti Yaklaşımı ile Dış Kaynak Kullanımı Arasındaki İlişkinin Ankara İlinde Faaliyet Gösteren Yabancı Dil Kurslarında İncelenmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 25-37.
• Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği, Arıkan Basım Evi, İstanbul.
• Kontinen, T. & Ojala, A. (2011). Network ties in the international opportunity recognition of family SMEs. International Business Review, 20(4), 440-453.
• Lu J. W. ve P. W. Beamish. (2006). Partnering Strategies and Performance of SME’s International Joint Ventures. Journal of Business Venturing, 21 (4), 461-486.
• Manuel, C. (2005). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Ağ Toplumunun Yükselişi, Birinci Cilt, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Mundim, A.P.F., Rossi, A. ve Stocchetti, A. (2000). “Smes in Global Market: Challenges,Opportunities And Threats Brazialian” Electronic Journal of Economics. June 26th, 2000.
• Meydan C. H. (2015). “Kaynak Bağımlılığı Kuramı”, içinde Sözen, C. ve Basım, N. (2015).”Örgüt Kuramları”,Beta Yayınevi, Gözden geçirilmiş 3. Baskı, İstanbul.
• Müftüoğlu, T ve Durukan,T. (2004). Girişimcilik ve KOBİ’ler, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Nadvi, K. ve Barrientos, S. (2004). Industrial Clusters and Powerty Reduction. UNIDO Vienna.
• Ojala, A. (2009). Internationalization of Knowledge-Intensive SMEs: The Role of Network Relationships in the Entry to a Psychically Distant Market. International Business Review, 18(1), 50-59.
• Özdemir, S., Ersöz, H. Y., ve Sarıoğlu, H. İ. (2011). “Küçük Girişimciliğin Artan Önemi ve KOBİ’lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (53), 191-203.
• Özgen, H., ve Karademir, A. G. D. K. (2003). Birlikten Kuvvet Doğar: Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler İçin Bir Örgütlenme Modeli Olarak Ağ Organizasyonları Önerisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(12), 81-95.
• Porter, M. E. (2000). Rekabet Stratejisi, G. Ulubigen (çev.).1.Baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık (orijinal baskı tarihi 1985).
• Poulis, K., Mo, Y. ve Poulis, E. (2012). Domestic Firms Competing with Multinational Enterprises: The Relevance of Resource-Accessing Alliance Formations. International Business Review, 21, 588-601.doi: 10.1016/j.ibusrev.2011.07.003
• Pfeffer, J. ve Salancik, G. R. (1978). The External Control of Organizations: A Resource Dependence Perspective. Stanford, California: Stanford University Press.
• Resmi Gazete (2012). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 04/11/2012 tarihli ve 28457 sayılı Resmi Gazete.
• Singh, R., Suresh, K., Garg, K. ve Deshmukh, S. G. (2009). The Competitiveness of SMEs in a Globalized Economy. Management Research Review, 33(1), 54–65. doi: http://dx.doi.org/10.1108/14635770810903132
• Saylı, H., Kurt, M. ve Baytok, A. (2006). Şebeke (Network) Organizasyon Yapılarının Rekabet Gücü Kazandırma Rolü ve Afyonkarahisar Mermer Sektöründe Bir Uygulama Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(Aralık).
• Spence, L. J. ve Schmidpeter, R. (2003). SMEs, Social Capital and the Common Good. Journal of Business Ethics, 45(1-2), 93-108.doi: 10.1023/A:1024176613469
• Türkoğlu, F. (2007). Milletin Efendisi Girişimci, Kayseri Ticaret Odası Yayınları, 60, Kayseri.
• Türkoğlu, M. (2003). Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ’lerin) Büyük İşletmelerle Rekabetinde Stratejik İşbirlikleri Yaklaşımı: Göller Bölgesi Uygulaması, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 273 – 290.
• Williamson, O. (1985). The Economic Institutions of Capitalism: Firms, Markets, Relational Contracting, Newyork: Free Press, 20-21.
• Yıldız, S., ve Salih, A. L. P. (2012). Girişimcilik Teorisi Çerçevesinde KOBİ’lerin Ekonomiye Etkileri ve Rekabet Koşullarını Etkileyen Faktörler. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 7(2), 29-50.
• Zain, M. ve Ng, S. I. (2006). The impacts of network relationships on SMEs internationalization process. Thunderbird International Business Review, 48(2), 183-205.
• Zhang, L. (2008). Options for Resistance Strategies of Local Chinese Companies Against Foreign Competition in The Chinese Consumer Goods Market. Bremen- Staats- und Universitätsbibliothek.