Yöneticiler İçin Psikolojik Sözleşme Ölçeği: Bir Ölçek Geliştirme, Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 4, 193 - 212, 20.12.2018

Merve Gerçek

https://doi.org/10.18037/ausbd.552712

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, psikolojik sözleşme kavramının yöneticiler açısından değerlendirilebilmesi için kullanılacak bir ölçme aracı geliştirmektedir. Psikolojik sözleşme, iş ilişkisinin tarafları arasındaki yazılı olmayan beklentileri ifade etmektedir. Bu çalışmada; psikolojik sözleşme bağlamında örgüt temsilcisi olarak adlandırılan yöneticilerin, çalışanlarından yazılı olmayan beklentilerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirilmiş, geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmıştır. Araştırmanın evrenini İstanbul ve Kocaeli illerinde yer alan mikro, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerde çalışan yöneticiler ve işletme sahipleri oluşturmaktadır. Ölçeğin geliştirilmesi için 401 katılımcıdan oluşan pilot uygulama örneklemi ve 316 katılımcıdan oluşan ana uygulama örneklemi kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Pilot uygulama örneklemi üzerinde madde analizleri, keşfedici faktör analizi ve güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda “Yöneticiler için Psikolojik Sözleşme Ölçeği”nin 11 maddeli ve 3 alt faktörlü bir yapısının bulunduğu ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sözleşme, Yöneticiler

Kaynakça

• Akyüz, N.E. (2014). Psikolojik sözleşme ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi: Ankara PTT Başmüdürlüğü örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Argyris, C. (1960). Understanding organizational behavior. Homewood, IL: Dorsey Press
• Atkinson, C. (2007). Trust and the psychological contract. Employee Relations, 29(3), 227-246.DOI: 10.1002/job.4030150306
• Barnard, C.I., 1938, The Functions of the Executive, Cambridge: Harvard University Press
• Bayram, N. (2010). Yapısal eşitlik modellemesine giriş Amos uygulamaları. Ezgi
• Bekaroğlu, M.A. (2011). Kurum içi adaletin şartlı değişken olarak psikolojik sözleşme ihlaline verilen tepkiler üzerine etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Akademi
• Cable, D.A.J. (2010). A methodological approach to developing a measure of the psychological contract for managers. The Australian and New Zealand Journal of Organisational Psychology, 3, 21–31. DOI 10.1375/ajop.3.1.21
• Can, A. (2011). Çalışanların Psikolojik Sözleşme İhlaline İlişkin Algıları Ve Örgütsel Güven, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İle İlişkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Conway, N., & Briner, R. B. (2005). Understanding psychological contracts at work: A critical evaluation of theory and research. Oxford University Press.
• Coyle‐Shapiro, J., & Kessler, I. (2000). Consequences of the psychological contract for the employment relationship: A large scale survey. Journal of management studies, 37(7), 903-930.
• Coyle-Shapiro, J. A. M., & Kessler, I. (2002). Exploring reciprocity through the lens of the psychological contract: Employee and employer perspectives. European journal of work and organizational psychology, 11(1), 69-86. http://dx.doi. org/10.1080/13594320143000852
• Cropley, M., & Millward Purvis, L. (2003). Job strain and rumination about work issues during leisure time: A diary study. European Journal of Work and Organizational Psychology, 12(3), 195-207. http:// dx.doi.org/10.1080/13594320344000093
• Çetin, E. (2010). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında psikolojik sözleşmenin rolüne ilişkin bir araştırma, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Demiral, Ö. (2008). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirme ve psikolojik sözleşmenin etkisine ilişkin bir araştırma, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,.
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme: kuram ve uygulamalar. T. Totan, N. Dilek, & Y. Çağlayan (Eds.)., Nobel
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Fornell, C., & Lacker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18, 39–50.
• Gemalmaz, N. (2014). İlkokul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dilin öğretmenlerin psikolojik sözleşme ve lider üye etkileşimine algıları üzerine etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Guest, D. E. (1998). Is the psychological contract worth taking seriously?.Journal of organizational behavior, 19(S1), 649-664.
• Guest, D. E. (2004). The psychology of the employment relationship: An analysis based on the psychological contract. Applied psychology, 53(4), 541-555. http://www.jstor.org/stable/3100281
• Guest, D. E., & Conway, N. (2002). Communicating the psychological contract: an employer perspective. Human resource management journal, 12(2), 22-38.doi 10.1111/j.1748-8583.2002.tb00062.x
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis (7th ed.). Pearson Education.
• Herriot, P., & Pemberton, C. (1996). Contracting careers. Human Relations, 49(6), 757-790.https://doi.org/10.1177/001872679604900603
• Herriot, P., & Pemberton, C. (1997). Facilitating new deals. Human resource management journal, 7(1), 45-56. DOI: 10.1111/j.1748-8583.1997.tb00273.x
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, 5. Baskı, Asil
• Keman, G. (2012). Psikolojik sözleşmenin örgütsel bağlılığa olan etkisi: Tekstil sektöründe bir uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• Keser, A. (2002). Çalışma İlişkilerinde Farklı Bir Yaklaşım: Psikolojik Akit. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öneri Dergisi, 5(17), 9-13.
• Kıyık, G. (2011). Psikolojik Sözleşme Kavramının Türkiye’deki Medya Sektörü Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi ve Analizi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kickul, J., Lester, S. W., & Finkl, J. (2002). Promise breaking during radical organizational change: do justice interventions make a difference?. Journal of organizational behavior, 23(4), 469-488. DOI: 10.1002/job.151
• Kotter, J. P. (1973). The Psychological Contract: Managing the Joining-Up Process. California management review, 15(3). DOI: 10.2307/41164442
• Lee, C., Liu, J., Rousseau, D. M., Hui, C., & Chen, Z. X. (2011). Inducements, contributions, and fulfillment in new employee psychological contracts. Human Resource Management, 50(2), 201-226. DOI: 10.1002/hrm.20415
• Lee, J., & Taylor, M. S. (2014). Dual roles in psychological contracts: When managers take both agent and principal roles. Human Resource Management Review, 24(1), 95-107. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2013.03.001
• Lester, S. W., Turnley, W. H., Bloodgood, J. M., & Bolino, M. C. (2002). Not seeing eye to eye: Differences in supervisor and subordinate perceptions of and attributions for psychological contract breach. Journal of Organizational Behavior, 23(1), 39-56.doi 10.1002/job.126
• Levinson, H., Price, C. R., Munden, K. J., Mandl, H. J., & Solley, C. M. (1962). Men, management, and mental health. Cambridge, MA: Harvard University
• MacCallum, R. C., Widaman, K. F., Zhang, S., & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological methods, 4(1), 84. http://dx.doi.org/10.1037/1082-989X.4.1.84
• Macneil, I. R. (1985). Relational contract: What we do and do not know. Wis. L. Rev., 483.
• Malhotra, N. K. (2010). Marketing Research: An Applied Orientation (6th ed.). New Jersey: Pearson Education.
• McDermott, A. M., Conway, E., Rousseau, D. M., & Flood, P. C. (2013). Promoting effective psychological contracts through leadership: The missing link between HR strategy and performance. Human Resource Management,52(2), 289-310. DOI: 10.1002/hrm.21529
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Anakra: Detay.
• Millward, L. J., & Hopkins, L. J. (1998). Psychological contracts, organizational and job commitment. Journal of Applied Social Psychology,28(16), 1530-1556. DOI: 10.1111/j.1559-1816.1998.tb01689.x
• Morrison, E. W., & Robinson, S. L. (1997). When employees feel betrayed: A model of how psychological contract violation develops. Academy of management Review, 22(1), 226-256. doi: 10.5465/AMR.1997.9707180265
• Nadin, S. J., & Williams, C. C. (2011). Psychological contract violation beyond an employees’ perspective: The perspective of employers. Employee relations, 34(2), 110-125. http://dx.doi. org/10.1108/01425451211191841
• Nadin, S., & Cassell, C. (2007). New deal for old? Exploring the psychological contract in a small firm environment. International Small Business Journal, 25(4), 417-443. https://doi.org/10.1177/0266242607078587
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, Sağlık ve Davranış Bilimlerinde Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi, Nisan
• Öztürk, S.Ö. (2010). Psikolojik sözleşmenin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Porter, L. W., Pearce, J. L., Tripoli, A. M., & Lewis, K. M. (1998). Differential perceptions of employers’ inducements: Implications for psychological contracts. Journal of organizational behavior, 769-782. http://www.jstor.org/stable/3100288
• Robinson, S. L. (1996). Trust and breach of the psychological contract. Administrative science quarterly, 574-599. http://www.jstor.org/stable/2393868
• Robinson, S. L., & Rousseau, D. M. (1994). Violating the psychological contract: Not the exception but the norm. Journal of organizational behavior, 15(3), 245-259.doi 10.1002/job.4030150306
• Rousseau, D. (1995). Psychological contracts in organizations: Understanding written and unwritten agreements. Sage.
• Rousseau, D. (1995). Psychological contracts in organizations: Understanding written and unwritten agreements. Sage Publications.
• Rousseau, D. M. (1989). Psychological and implied contracts in organizations. Employee responsibilities and rights journal, 2(2), 121-139. doi:10.1007/BF01384942
• Rousseau, D. M. (1990). New hire perceptions of their own and their employer’s obligations: A study of psychological contracts. Journal of organizational behavior, 11(5), 389-400. DOI: 10.1002/job.4030110506
• Rousseau, D. M., & Tijoriwala, S. A. (1998). Assessing psychological contracts: Issues, alternatives and measures. Journal of organizational Behavior, 679- 695. http://www.jstor.org/stable/3100284
• Rousseau, D.M., McLean Parks, J. (1993) The contracts of individuals and organizations, Research in Organizational Behavior, 15, 1-43.
• Schein, E. H. (1965, 1970, 1980). Organizational psychology. Engelwood Cliffs, NJ:Prentice Hall
• Selekler, Z.O. (2007).Öğretmenlerde örgütsel adalet ve psikolojik sözleşme ihlal algısı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sonnenberg, M., Koene, B., & Paauwe, J. (2011). Balancing HRM: the psychological contract of employees: A multi-level study. Personnel Review, 40(6), 664-683. http://dx.doi.org/10.1108/00483481111169625
• Sümer, N. (2000). Structural equation modelling: Basic concepts and applications. Turkish Psychological Articles, 3(6), 49-74.
• Şeker, H., & Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. Ankara: Nobel
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel
• Tekleab, A. G., & Taylor, M. S. (2003). Aren’t there two parties in an employment relationship? Antecedents and consequences of organization–employee agreement on contract obligations and violations. Journal of Organizational Behavior, 24(5), 585-608. doi 10.1002/job.204
• Tomprou, M., & Nicolaou, I. (2010). A diary study of social influence in the creation of newcomer psychological contract. Unpublished manuscript). Athens University of Business and Economics, Athens, Greece.
• Tsui, A. S., Pearce, J. L., Porter, L. W., & Tripoli, A. M. (1997). Alternative approaches to the employee-organization relationship: does investment in employees pay off?. Academy of Management journal, 40(5), 1089-1121. doi: 10.2307/256928
• Turnley, W. H., & Feldman, D. C. (2000). Research Re-examining the effects of psychological Note contract violations: unmet expectations and job dissatisfaction as mediators. Journal of organizational behavior, 21(1), 25-42. http://www.jstor.org/stable/3100403
• Üçok, D.I. (2012). Sinik tutum ve psikolojik sözleşme ihlali algısının tükenmişlik üzerindeki etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wilkinson-Ryan, T. (2012). Legal promise and psychological contract. Wake Forest L. Rev., 47, 843.