Antik Yunan Düşüncesinde Kölelik

Yıl 2008, Cilt: 63 Sayı: 01, 17 - 54, 01.01.2008

Güven Bakırezer

https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002127

Cited By: 3

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ANTİK YUNAN DÜŞÜNCESİNDE KÖLELİK

Öz

Antik Yunan toplumu köleci bir toplumdu. Ekonomik refah ve siyasal demokrasi önemli ölçüde kölelerin üzerinde yükseliyordu. Köle alınır satılır bir mülk ve insan ile hayvan arası bir varlık olarak kategorize edilmişti. Atina hukuku kölelerin canı ve haysiyetine çok sınırlı bir koruma getirmişse de bu kölelerin insan olarak haklarının kabulünden dolayı değil, tahammüllerini sağlamak, verimliliklerini garanti altına almak, ve nihayet onlara davranıştaki aşırılıkların toplum üzerindeki zararlı etkilerinden korunmak içindi. Antik Yunan düşüncesinde köleliğe dair başlıca tartışma köleliğin doğal (doğuştan) veya uylaşımsal (içine düşülmüş) bir durum olup olmadığı temelinde gelişti. Bu tartışma Hellen-barbar ayrımının kabulü veya reddi üzerinde yükseldi. Bir diğer yaklaşım ise köleliğin dışsal değil, içsel bir durum olduğuydu. Köle edinmede ve kölelere davranışta adaletsizliği sorgulayanlar oldu. Ancak bildiğimiz kadarıyla bir kurum olarak köleliğin ilgasını savunan bir kişi bile ortaya çıkmadı ve kölelik evrensel geçerliliği olan bir kurum olarak alındı. Antik Yunan tarihi ve düşüncesi, köleliğin 19. yüzyıla kadar kaldırılmadığı insanlığın sonraki tarihi ile birlikte düşünüldüğünde, hayvanlıktan insanlığa geçişin ahlaki bir mesele değil, insanın insanı araçsallaştırmasının maddi temellerinin ortadan kalkmasına bağlı bir süreç olduğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan, kölelik, köleliğin meşrulaştırılması, doğal kölelik, Aristoteles

Kaynakça

• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali (2004), Kent Devletinden İmparatorluğa (Ankara: İmge Kitabevi, 4. Baskı).
• AKARSU, Bedia (1982), Ahlak Öğretileri (İstanbul: Remzi Kitabevi, 3. Basım).
• ARİSTO (1944), Politika (İstanbul: Maarif Vekaleti) (Çev.: Niyazi Berkes, Cilt 1).
• ARİSTO (1946), Politika (İstanbul: MEB) (Çev.: Niyazi Berkes, Cilt 2).
• ARİSTOTELES (1983), Politika (İstanbul: Remzi Kitabevi, 2. Basım ) (Çev.: Mete Tunçay).
• ARISTOTLE (1998), The Nicomachean Ethics (Oxford ve New York: Oxford University Press) (İngilizceye Çev.: David Ross).
• BERVE, Helmut (1958), “Greklerde Kölelik Müessesesi,” Eskiçağ Tarihine Dair Altı Konferans (İstanbul: Yenilik Basımevi) (Çev.: Afif Erzen).
• BRUN, Jean (1997), Stoa Felsefesi (İstanbul: İletişim) (Çev.: Medar Atıcı).
• BRUNT, P. A. (1993), “Aristotle and Slavery,” Studies in Greek History and Thought (Oxford: Oxford University Press): 343–382.
• CAMBIANO, Giuseppe (1987), “Aristotle and the Anonymous Opponents of Slavery,” FİNLEY, M.I. (ed.), Classical Slavery (London: Cass): 22–41.
• DAVIS, David Brion (1970), The Problem of Slavery in Western Culture (New York: Cornell University Press).
• Antikiteden 18. yüzyıla Batı düşüncesinde kölelik hakkında kapsamlı bir çalışma
• için bkz. (Davis, 1970).
• DİOGENES LAERTİOS (2003), Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları) (Çev.: Candan Şentuna).
• EURİPİDES (1943), Hekabe (Ankara: Maarif Vekilliği) (Çev.: Hamdi Varoğlu).
• EURİPİDES (2002), Troyalı Kadınlar (İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları) (Çev.: Sema Sandalcı).
• FINDIKOĞLU, Ziyaeddin Fahri (1945), Ahlak Tarihi: Birinci Cilt, İlkçağ, Birinci Kitap, Sokrat (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları).
• FINLEY, M. I. (1980), Ancient Slavery & Modern Ideology (New York: The Viking Press).
• FINLEY, M. I. (1959), “Was Greek Civilization Based on Slave Labour?,”Historia, 8: 145–164.
• FISHER, Nick (1997), “Hybris, Status and Slavery,” POWELL, Anton (ed.), The Greek World (London ve New York: Routledge): 44–84.
• FISHER, N. R. E. (2001), Slavery in Classical Greece (London: Bristol Classical Press, 2. Baskı).
• HERAKLEİTOS (2006), Kırık Taşlar (İstanbul: Bordo Siyah) (Çev.: Alova).
• HERODOTOS (1973), Herodot Tarihi (İstanbul: Remzi Kitabevi) (Çev.: Müntekim Ökmen).
• HESİODOS (1948), İşler (İstanbul: MEB) (Çev.: Suat Yakup Baydur).
• HOMEROS (1975), İlyada (İstanbul: Sander Yayınları, 3. Baskı) (Çev.: Azra Erhat / A. Kadir).
• HOMEROS (1978), Odysseia (İstanbul: Sander Yayınları, 2. Baskı) (Çev.: Azra Erhat / A. Kadir).
• IRWIN, T. H. (1997), “Plato’s Objections to the Sophists,” POWELL, Anton (ed.), The Greek World (London ve New York: Routledge): 568–590.
• JONES, A. H. M. (1956), “Slavery in the Ancient World,” The Economic History Review, 9: 185– 199.
• KRANZ, Walther (1994), Antik Felsefe: Metinler ve Açıklamalar (İstanbul: Sosyal Yayınlar, 2. Basım) (Çev.: Suat Y. Baydur).
• LENGELLE, Maurice (1993), Kölelik (İstanbul: İletişim Yayınları) (Çev.: Emine Su).
• MALAY, Hasan (1990), Çağlar Boyu Kölelik (Ankara: Gündoğan Yayınları).
• MCCLELLAND, J. S. (1996), A History of Western Political Thought (London: Routledge).
• OSBORNE, Robin (1997), “The Economics and Politics of Slavery at Athens,” POWELL, Anton (ed.), The Greek World (London ve New York: Routledge): 27–43.
• PLATON (2006), Devlet (İstanbul: İş Bankası Yayınları, 10. Baskı) (Çev.: Sabahattin Eyüboğlu / M. Ali Cimcoz).
• PLATON (1944), Devlet Adamı (İstanbul: Maarif Vekaleti) (Çev.: Behice Boran / Mehmet Karasan).
• EFLATUN [Platon] (1946), Gorgias (Ankara: MEB) (Çev.: Reyan Erben).
• PLATON (1943), Timaios (İstanbul: Maarif Vekaleti) (Çev.: Erol Güney; Lutfi Ay).
• PLATON (1998a), Yasalar (İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2. Basım) (Çev.: Candan Şentuna / Saffet Babür, Cilt 1).
• PLATON (1998b), Yasalar (İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2. Basım) (Çev.: Candan Şentuna / Saffet Babür, Cilt 2).
• SABINE, George (1969), Siyasal Düşünceler Tarihi 1 (Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları) (Çev.: Harun Rızatepe).
• SCHLAIFER, Robert (1936), “Greek Theories of Slavery from Homer to Aristotle,” Harvard Studies in Classical Philology, 47: 165–204.
• SMITH, Nicholas D. (1983), “Aristotle’s Theory of Natural Slavery”, Phoenix, 37: 109–122.
• SOLON (1945), Şiirler (İstanbul: MEB) (Çev.: Suat Yakub Baydur).
• ŞENEL, Alâeddin (1982), Siyasal Düşünceler Tarihi (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları).
• VLASTOS, Gregory (1941), “Slavery in Plato’s Republic,” The Philosophical Review, 50: 289–304.
• VOGT, Joseph (1974a), “Human Relationships in Ancient Slavery,” (1958), Ancient Slavery and the Ideal of Man (Oxford: Basil Blackwell): 103–121.
• VOGT, Joseph (1974b), “Slavery and the Ideal of Man in Classical Greece,” (1953), Ancient Slavery and the Ideal of Man (Oxford: Basil Blackwell): 1–25.
• VOGT, Joseph (1974c), “Slavery in Greek Utopias,” (1971), Ancient Slavery and the Ideal of Man (Oxford: Basil Blackwell): 26–38.
• VOGT, Joseph (1974d), “The Faithful Slave,” (1966), Ancient Slavery and the Ideal of Man (Oxford: Basil Blackwell): 129–145.
• VOGT, Joseph (1974e), “The Structure of Ancient Slave Wars” (1957), Ancient Slavery and the Ideal of Man (Oxford: Basil Blackwell): 39–92.
• WESTERMANN, W. L. (1943), “Slavery and the Elements of Freedom in Ancient Greece,” Quarterly Bulletin of the Polish Institute of Arts and Sciences in America (January): 1–16.