Bilinen Terapötik Etkinliğinin Dışında Farklı Hastalıklara Yönelik Glutensiz Diyet Uygulamaları

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 112 - 123, 30.12.2020

Taha Gökmen Ülger , Çiğdem Altun , Funda Pınar Çakıroğlu

Öz

Amaç: Glutensiz diyet çölyak hastalığı, çölyak dışı gluten duyarlılığı ve buğday alerjisi hastalıklarının tedavisi veya semptomlarının giderilmesi için tedavi amacıyla uygulanan bir diyet türüdür. Glutensiz diyetin belirtilen bu hastalıkların dışında farklı hastalıklara karşı herhangi bir terapötik etki gösterdiğine yönelik bir fikir birliği bulunmamasına rağmen, diyabet, irratabl bağırsak sendromu, obezite, nörolojik hastalıklar ve kardiyovasküler hastalıklara karşı da uygulanabilmektedir. Bu çalışmada da doktor tarafından çölyak, gluten duyarlılığı ve buğday alerjisi tanısı konmamış yetişkin bireylerin glutensiz diyete karşı tutumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Materyal-Metod: Veriler sosyal medya kanalları üzerinden online anket yöntemiyle toplanmıştır. Toplam 594 anket arasından 221’i doktor tarafından çölyak, gluten duyarlılığı ve buğday alerjisi olan bireyler tarafından doldurulduğu için değerlendirilmemiştir. Bulgular: Katılımcıların büyük bölümünü kadınlar oluşturmuş (%95,7) ve glutensiz diyeti; iyi his yaratma (%55,2), sağlıklı olduğu düşüncesi (%39,7), ağırlık kaybı (%18) gibi nedenlerle uyguladıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca katılımcılar glutensiz diyetin bağışıklık sisteminin güçlenmesinde (%47), egzersiz performansının artmasında (%35,9), yaşam kalitesinin yükselmesinde (%61,4) etkili olacağına kesinlikle katıldıklarını belirtmişler ve glutensiz diyet uygulaması ile GİS problemlerinde azalma (%66) yaşadıklarını belirtmişlerdir. Katılımcılar glutensiz diyetin sağlıklı bir diyet olduğunu düşünseler de bir kısmı glutensiz diyet uygulamaları ile başta B grubu vitaminlerinde (%34,9) olmak üzere A vitamini (%9,4), E vitamini (%8,3), D vitamini (% 5,4), demir (%7,8) ve çinko (%5,6) gibi mikro besin ögelerinde eksiklik yaşayabileceklerini belirtmişlerdir. Sonuç: Sağlıklı bireylerde glutensiz diyetin olumlu etkisine yönelik fikir birliği bulunmaması ve bu bireylerde glutensiz diyet uygulamaları ile görülebilecek muhtemel besin ögesi eksiklikleri (D vitamini, folat, demir, magnezyum, kalsiyum, çinko) göz önüne alınarak toplumun bu tarz popüler diyetlerin etkinliği konusunda bilinçlendirilmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Gluten, Glutensiz Diyet, Terapötik Etki, Popüler Diyetler

Kaynakça

• 1. Alpat, İ., Dumlu Bilgin G. 2018. Gluten-free diet: trend or treatment method?. International Peer-Reviewed Journal of Nutrition Research; 12: 83-116.
• 2. Laurikka, P., Salmi, T., Collin, P., Huhtala, H., Mäki, M., Kaukinen, K., Kurppa, K. 2016. Gastrointestinal symptoms in celiac disease patients on a long-term gluten-free diet, Nutrients; 8(7): 429.
• 3. Rubio-Tapia, A., Hill, ID., Kelly, CP., Calderwood, AH., Murray, JA. 2013. ACG clinical guidelines: diagnosis and management of celiac disease. The American journal of gastroenterology; 108(5): 656-676.
• 4. Tanpowpong, P., Broder-Fingert, S., Katz, AJ., Camargo, CA. 2012. Predictors of gluten avoidance and implementation of a gluten-free diet in children and adolescents without confirmed celiac disease. The Journal of pediatrics; 161(3): 471-475.
• 5. Golley, S., Corsini, N., Topping, D., Morell, M., Mohr, P. 2015. Motivations for avoiding wheat consumption in Australia: results from a population survey. Public Health Nutrition; 18(3): 490-499.
• 6. Volta, U., Caio, G., Karunaratne, TB., Alaedini, A., De Giorgio, R. 2017. Non-coeliac gluten/wheat sensitivity: advances in knowledge and relevant questions. Expert review of gastroenterology & hepatology; 11(1): 9-18.
• 7. Mearin, F., Brain, EL., Chang, L., Chey, WD., Lembo, AJ., Simren, M., Spiller, R. 2016. Bowel disorders, Gastroenterology; 150(6); 1393-1407.
• 8. Statista Research Department,. 2018. Gluten-free and free-from food retail sales in the United States from 2006 to 2020 (in billion U.S. dollars). Erişim: [https://www.statista.com/statistics/261099/us-gluten-free-and-free-from-retail-sales/] (Erişim Tarihi: 09.06.2019).
• 9. Miranda, J., Lasa, A., Bustamante, MA., Churruca, I., Simon, E. 2014. Nutritional differences between a gluten-free diet and a diet containing equivalent products with gluten. Plant foods for human nutrition; 69(2); 182-187.
• 10. Kulai, T., Rashid, M. 2014. Assessment of nutritional adequacy of packaged gluten-free food products. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research; 75(4): 186-190.
• 11. Wu, JH., Neal, B., Trevena, H., Crino, M., Stuart-Smith, W., Faulkner-Hogg, K., Louie, JCY., Dunford, E. 2015. Are gluten-free foods healthier than non-gluten-free foods?.An evaluation of supermarket products in Australia. British Journal of Nutrition; 114(3): 448-454.
• 12. Patel, NK., Lacy, BE. 2018. Another reason to avoid the gluten-free fad?. Clinical Gastroenterology and Hepatology; 16(2): 184-185.
• 13. Özel HG. 2017. GIS Hastalıklarında Glutensiz Diyet. Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Günleri 4. Mezuniyet Sonrası Eğitimi Kursu.
• 14. ŞAHİN, H. 2017. Obezitede Glutensiz Diyet. Erişim: [http://hacettepebeslenmevediyetetik.org/beslenme2017/habibesahin.pdf]. (Erişim Tarihi: 24.04.2019).
• 15. Kubala, J. 2019. Is Gluten Bad for You? A Critical Look. Healthline.Erişim: [https://www.healthline.com/nutrition/is-gluten-bad]. (Erişim tarihi:13.05.2019).
• 16. Biesiekierski, JR., Peters, SL., Newnham, ED., Rosella, O., Muir, JG., Gibson, PR. 2013. No effects of gluten in patients with self-reported non-celiac gluten sensitivity after dietary reduction of fermentable, poorly absorbed, short-chain carbohydrates. Gastroenterology; 145(2): 320-328.
• 17. The Hartman Group I. 2015. The Hartman Group’s Health & Wellness 2015 and Organic & Natural 2014 reports. Erişim: [http://www.hartman-group.com/acumenPdfs/gluten-free-2015-09-03.pdf]. (Erişim Tarihi:08.04.2019).
• 18. Gaesser, GA., Angadi, SS. 2012. Gluten-free diet: Imprudent dietary advice for the general population?. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics; 112(9): 1330-1333.
• 19. Ciacci, C., Ciclitira, P., Hadjivassiliou, M., Kaukinen, K., Ludvigsson, JF., Mcgough, N., Sanders, DS., Woodward, J., Leonard, JN., Swift, GL. 2015. The gluten-free diet and its current application in coeliac disease and dermatitis herpetiformis. United European gastroenterology journal; 3(2):121-135.
• 20. Shahbazkhani, B., Sadeghi, A., Malekzadeh, R., Khatavi, F., Etemadi, M., Kalantri, E., Rostami-Nejad, M., Rostami, K. 2015. Non-celiac gluten sensitivity has narrowed the spectrum of irritable bowel syndrome: a double-blind randomized placebo-controlled trial. Nutrients; 7(6): 4542-4554.
• 21. Soares, RLS. 2018. Irritable bowel syndrome, food intolerance and non-celiac gluten sensitivity. A new clinical challenge, Arquivos de gastroenterologia; 55(4): 417-422.
• 22. Dionne, J., Ford, AC., Yuan, Y., Chey, WD., Lacy, BE., Saito, YA., Moayyedi, PA. 2018. Systematic review and meta-analysis evaluating the efficacy of a gluten-free diet and a low FODMAPs diet in treating symptoms of irritable bowel syndrome. The American journal of gastroenterology; 113(9); 1290-1300.
• 23. Lis, D., Stellingwerff, T., Kitic, CK., Ahuja, KD., Fell, J. 2015. No effects of a short-term gluten-free diet on performance in nonceliac athletes. Medicine and science in sports and exercise; 47(12): 2563-2570.
• 24. De Palma, G., Nadal, I., Collado, MC., Sanz, Y. 2009. Effects of a gluten-free diet on gut microbiota and immune function in healthy adult human subjects. British journal of nutrition; 102(8): 1154-1160.
• 25. Vici, G., Belli, L., Biondi, M., Polzonetti, V. 2016. Gluten free diet and nutrient deficiencies: A review. Clinical nutrition; 35(6): 1236-1241.
• 26. Martin, J., Geisel, T., Maresch, C., Krieger, K., Stein, J. 2013. Inadequate nutrient intake in patients with celiac disease: results from a German dietary survey. Digestion; 87(4): 240-246.
• 27. Sdepanian, VL., De Miranda Carvalho, CN., De Morais, MB., Colugnati, FAB., Fagundes-Neto, U. 2003. Bone mineral density of the lumbar spine in children and adolescents with celiac disease on a gluten-free diet in Sao Paulo, Brazil. J Pediatr Gastroenterol Nutr; 37(5):571-576.
• 28. Thompson, T. 2000. Thiamin, riboflavin, and niacin contents of the gluten-free diet: is there cause for concern?. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetic; 99(7): 858.
• 29. Thompson T. 2000. Folate, iron, and dietary fiber contents of the gluten-free diet. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics; 100(11): 1389.