Üniversitede eğitim gören kız öğrencilerde sosyal medya bağımlılığı ve beden algısı ile beslenme bilgi düzeylerinin karşılaştırılması

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 46 - 54, 30.12.2020

Mustafa Özgür Asli Uçar

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı üniversitede eğitim gören kız öğrencilerde sosyal medya bağımlılığı ve beden algısı ile beslenme bilgi düzeylerinin karşılaştırılmasıdır.
Yöntem: Yaşları 19-25 arasında değişen 573 kız öğrenci üzerinde yüz yüze görüşme yöntemi ile anket formu uygulanmış ve öğrencilerin sosyal medya bağımlılıkları, beden algıları “Yetişkinlerde Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği(YETBİD)”sorgulanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan öğrencilerin yaşlarının medyan değeri 21,0 yıl, vücut ağırlığı medyan değeri 57,0 kg, boy uzunluğu medyan değeri 164,0 cm ve BKİ medyan değeri 20,9 kg/m2’’dir. Öğrencilerin YETBİD ölçeğinden aldıkları puanın medyan değeri 35, Q1- Q3 değerleri sırasıyla 29-40’tır. Çalışmaya katılan bireylerin beslenme bilgi düzeylerinin kötü sınıflamasına yer aldığı belirlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin sosyal medya bağımlılığı ölçeği medyan değeri ve Q1-Q3 değerleri sırasıyla 51 ve 42-59’dir. Beden algısı ölçeğinden katılımcıların aldığı puanın medyan değeri ve Q1-Q3 değeri ise sırasıyla 98 ve 84-113 olarak saptanmıştır.
Sonuç: Sonuç olarak öğrencilerin beslenme bilgi düzeylerinin kötü olduğu, BKİ değerleri ortalamaları normal düzeyde olmasına rağmen beden algılarının yüksek olmadığı ve orta düzeyde sosyal medya bağımlılıkları olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, beden imajı, sosyal medya, bağımlılık

Kaynakça

• Alberdi-Paramo, I. and Niell-Galmes, L. 2017. Nutritional supplements in eating disorders. Actas Esp Psiquiatr, 45(1); 26-36.
• Anderson, S.E., Must, A., Curtin, C. and Bandini, L.G. 2012. Meals in our household: Reliability and initial validation of a questionnaire to assess child mealtime behaviors and family mealtime environments. J Acad Nutr Diet; 11(2):276–284. https://doi.org/10.1016/j.jada.2 011.08.
• Bair, C. 2011. Relations among media, eating pathology and body dissatisfaction in college women. Boston University, Doctoral Thesis.
• Balcı, Ş. ve Baloğlu, E. 2018. Sosyal medya bağımlılığı ile depresyon arasındaki ilişki:" Üniversite gençliği üzerine bir saha araştırması". Ileti-s-im, (29). 209-233.
• Balgoon, M.J., Al-Zahrani, M.H., Alkhattabi, N.A. ve Alzahrani, N.A. 2019. The correlation between obesity and metabolic syndrome in young female university students in the Kingdom of Saudi Arabia. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 13(4): 2399-2402.
• Batmaz, H. 2018. Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği Geliştirilmesi Ve Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme Ve Diyetetik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Baysal , A. 2015. Beslenme, 17. baskı. Ankara: Hatiboğlu Yayınları,
• Bayındır, Gümüş, A., Tunçer, E. ve Keser, A. 2019. 3. Uluslararası akademik öğrenci çalışmaları kongresi, 14-15 Kasım, Ankara, 30-39.
• Berg Den Van, P., Paxton, J,S., Keery, H., Wall, M. and Guo, J. 2007. Body dissatisfaction and body comparison with media images in males and females. Body Image 4: 257–268.
• Beyazyüz, M. ve Göka, E. (2011). Psikoloji ve tıp açısından beden, Beden Sosyolojisi, Ed. K. Canatan. İstanbul: Açılım Kitap, 371-395.
• Cash, T.F., Morrow, J.A., Hrabosky, J.I. and Perry, A.A. 2004. How has body image changed? A cross-sectional investigation of college women and men from 1983 to 2001. J Consult Clin Psychol, 72(6): 1081.
• Cohen, R. and Blaszczynski, A. 2015. Comparative effects of Facebook and conventional media on body image dissatisfaction. J Eat Disord, 3(1): 23.
• Croll, J. 2005. Body Image and adolescents. Guidelines for adolescent nutrition services, Chapter 13. [Elektronik Kitap]. http://www.epi.umn.edu/let/pubs/img/adol_ch13.pdf (Erişim tarihi: 10.10.2016).
• Çatak, Ş. 2019. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve probiyotik süt ürünleri tüketim sıklıklarının anksiyete bozukluğuna etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çiftçi H. 2009. Obezitede tıbbi beslenme tedavisinde öğün sayısının ağırlık kaybı vücut kompozisyonu ve bazı biyokimyasal bulgulara etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
• Darı, B. 2017. Sosyal medya ve sağlık. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(18): 731-758.
• Erçim, R.E. 2014. Üniversite öğrencilerinin beslenme durumlarının değerlendirilmesi ve sağlıklı yeme indekslerinin saptanması Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Fardouly, J., Diedrichs, P.C., Vartanian, L.R. and Halliwell, E. 2015. Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women's body image concerns and mood. Body image, 13: 38-45.
• Fernández-Martínez, E., Onieva-Zafra, M.D. and Parra-Fernández, M.L. 2019. The impact of dysmenorrhea on quality of life among spanish female university students. IJERPH, 16(5): 713.
• Garipoğlu, G., Arslan, M. ve Serap, A.Ö. 2019. Beslenme ve diyetetik bölümü'nde okuyan kız öğrencilerin ortoreksiya nervoza eğilimlerinin belirlenmesi. İZÜFBED, 1(3):23-27.
• Gramaglia, C., Delicato, C. and Zeppegno, P. 2018. Body image, eating, and weight. some cultural differences. In Body image, eating, and weight, Cham: Springer, 427-439.
• Groesz Lisa M. Levıne Micheal P. and Murnen Sarah K. 2002. The effect of experimental presentation of thin media ımages on body satisfaction: A Meta-analytic review, Int J Eat Disord, 31: 1–16.
• Hawkins, N., Richards, P.S., Granley, H.M. and Stein, D.M. 2004. The impact of exposure to the thin-ideal media image on women. Eat Disord, 12(1):35-50.
• Hendrie G.A., Coveney J. and Cox D. 2008. Exploring nutrition knowledge and the demographic variation in knowledge levels in an Australian community sample, PHN, 11(12): 1365–1371.
• Heinemann, J. and Barry, C. 2019. Differential diagnoses between primary eating disorders and disordered eating secondary to a primary gastrointestinal disorder. In Gastrointestinal and Liver Disorders in Women’s Health, Springer, Cham. 3-17.
• Holm-Denoma, J.M., Joiner, Jr T.E., Vohs, K.D., Heatherton, T.F. 2008. The" freshman fifteen"(the" freshman five" actually): Predictors and possible explanations. Health Psychol, 27(1):3.
• Hovardaoğlu, S. 1993. Vücut algısı ölçeği. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 1(1):26.
• Internet World Stats. 2020. Internet Stats and Facebook Usage in Europe June 2019 Statistics. Erişim Adresi:https://www.internetworldstats.com/stats4.htm (Erişim Tarihi: 19.06.2020)
• Kaplan, A.M. and Haenlein, M. 2010. Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media. Business Horizons.
• Keery, H., van den Berg, P. and Thompson, J.K. 2004. An evaluation of the Tripartite Influence Model of body dissatisfaction and eating disturbance with adolescent girls. Body Image: An International Journal of Research, 1: 236– 251.
• Lee, I., Cooney, L., Saini, S., Smith, M.E., Allison, K.C. and Dokras, A. 2016. Increased risk of eating disorders in women with polycystic ovary syndrome. Fertil Steril, 106(3):e260-e261.
• Mehdizadeh, S. 2010. Self-presentation 2.0: Narcissism and self-esteem on Facebook. Cyberpsychol Behav Soc Netw, 13: 357-364.
• Neumark-Sztainer, D., Wall, M., Larson, N.I., Eisenberg, M.E. and Loth, K. 2011. Dieting and disordered eating behaviors from adolescence to young adulthood: Findings from a 10-year longitudinal study. J Am Diet Assoc, 111(7): 1004–1011.
• Özbolat, A. 2011. Postmodern dönemde bedenin tüketim temelinde yeniden inşası. Esosder, 10(38): 317-334.
• Özdemir, B.P. 2012. Social media as a tool for online advocacy campaigns: Greenpeace Mediterranean’s anti genetically engineered food campaign in Turkey. Canadian Edition: Global Media Journal.
• Özdoğan, Y., Yardımcı, H., Özçelik, A.Ö., Sürücüoğlu, M.S. 2012. Üniversite öğrencilerinin öğün düzenleri. GÜESED, 29: 66-74.
• Özgür, M. ve Uçar, A. Ankara'da yaşayan üniversite öğrencilerinde besin bağımlılığı ve gece yeme sendromunun değerlendirilmesi. AUSBİD, 7(1):10-21.
• Pompper, D. and Koenig, J. 2004. Cross-cultural-generational perceptions of ideal body image: Hispanic women and magazine standards. Journal Mass Commun Q, 81(1): 89-107.
• Rodgers, R.F., Melioli, T., Laconi, S., Bui, E., Chabrol, H. 2013. Internet addiction symptoms, disordered eating, and body image avoidance. Cyberpsychol Behav Soc Netw, 16(1): 56-60.
• Rodgers, R.F. and Melioli, T. 2016. The relationship between body image concerns, eating disorders and internet use, part I: A review of empirical support. Adolesc Res Rev, 1(2): 95-119.
• Russell, W. R., Baka, A., Björck, I., Delzenne, N., Gao, D., Griffiths, H. R., and Loon, L. V. 2016. Impact of diet composition on blood glucose regulation. Crit Rev Food Sci Nutr, 56(4): 541-590.
• Ryding, F. C. and Kuss, D. J. 2019. The use of social networking sites, body image dissatisfaction, and body dysmorphic disorder: A systematic review of psychological research. Psychol Pop Media Cult,
• Saygın, M., Öngel, K., Çalışkan, S., Yağlı, M.A., Has, M., Gonca, T. ve Kurt, Y. 2011. Süleyman Demirel üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları; S.D.Ü. Tıp Fak. Dergisi, 18(2): 43-47.
• Secord, P. F. and S. M. Jourard. 1953. The appraisal of body-cathexis: Body-cathexis and the self. Journal of Consulting Psychology, 17(5): 343–47.
• Shaw, E., Leung, G.K., Jong, J., Coates, A.M., Davis, R., Blair, M., and Bonham, M.P. 2019. The Impact of time of day on energy expenditure: ımplications for long-term energy balance. Nutrients, 11(10): 2383.
• Slevin, J. (2007). Internet. The Blackwell encyclopedia of sociology, 1-5 DOI: 10.1002/9781405165518.wbeosi061
• Sönmez, E.E. ve Özgen, Ö. 2017. Medya kullanımı ve beden imajı: Türkiye ve İngiltere örneği. Akdeniz Iletisim, (27): 78-95.
• Şahin, C. ve Yağcı, M. 2017. Sosyal medya bağımlılığı ölçeği-yetişkin formu: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. KEFAD, 18(1): 523-538.
• Şanlıer,N., Konaklıoğlu, E.ve Güçer, E. 2009. Gençlerin beslenme bilgi, alışkanlık ve davranışları ile beden kütle indeksleri arasındaki ilişki. GEFAD, 29(2): 333-352.
• Şendağ Sağır, G. 2019. Üniversite öğrencilerinin beslenme durumlarının Akdeniz diyet kalite indeksi ile değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. 2013. Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı (2014 - 2017). Ankara, 18.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2017). Yeterli ve dengeli beslenme nedir? Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-haberler/yeterli-ve-dengeli-beslenme-%C3%B6nerileri-bro%C5%9F%C3%BCr%C3%BC-hakk%C4%B1nda.html (Erişim Tarihi: 03.06.2020.)
• Tiggemann, M. 2002. Media Influences on body ımage development, Body image: A handbook of theory, research and clinical practice, Ed. T.F. Cash, and T. Pruzinsky, New York: The Guilford Press.
• Tiggemann, M., Slater, A. 2013. Netgirls: the ınternet, facebook, and body ımage concern in adolescent girls. Int J Eat Disord, 46(6): 630-633.
• Topçu, B. 2017. Üniversite Öğrencilerinde Beden İmajı ile Bozulmuş Yeme Davranışı Arasındaki İlişkinin Cinsiyet ve Spor katılımı Düzeyi Faktörlerine Göre İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tutgun-Ünal, A. 2015. Sosyal medya bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. İstanbul, Doktora Tezi.
• TÜİK. 2016. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2016. TÜİK. Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?id (Erişim Tarihi:03 Haziran 2020).
• TÜİK. (2019). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2019. TÜİK. Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028 (Erişim Tarihi: 18.06.2020).
• Uluç, G. ve Yarcı, A. 2017. Sosyal medya kültürü. DUSBD, (52): 88-102.
• Vançelik, S., Önal, S.G., Güraksın, A., ve Beyhun, E. 2007. Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4): 242-248.
• Vural, Z. ve Akıncı, B. 2010. Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya. Journal of Yaşar University, 20(5): 3348-3382.
• WHO. 2000. Obesity: preventing and managing the global epidemic. Report of a WHO consultation. World Health Organ Tech Rep Ser, 894(i-xii):1-253.
• Zaborowicz K., Czarnocińska J., Galiński G., Kaźmierczak P., Górska K., Durczewski P. 2016. Evaluatıon of selected dietary behaviours of students according to gender and nutritional knowledge, Rocz Panstw Zakl Hig, 67(1):45-50.