TÜRK KÜLTÜR HAYATINDA HALKEVLERİ KÜTÜPHANELERİ VE BASINA YANSIMASI (1932-1951)

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 38, 451 - 472, 15.03.2024

Harun Aydın

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1417594

Öz

Bu çalışma, 1930’lu yıllarda Harf Devrimi sonrasında Türkiye'nin okuma kültürünü geliştirmek, daha fazla okuyucuyu desteklemek için Halkevleri kütüphane şubelerinin genel misyonunu ve faaliyetlerini medya aracılığıyla incelenmeyi amaçlamıştır. Bu kapsamda öncelikle Halkevleri kütüphane şubelerinin basına nasıl yansıdığı ele alınarak analiz edilmiş akabinde şubenin yapmış olduğu çalışmaların toplumsal dönüşüme katkıları değerlendirilmiştir. Çalışmanın odak noktasını, 1932-1951 yılları arasında Halkevleri kütüphanelerinin çalışmaları ve arşivlerinin faaliyetleri oluşturmuştur. Halkevleri Kütüphanecilik şubesi ülke gelinde, Türk kültür hayatına çeşitli kazanımlar sunmuştur. Geniş bir bilgi koleksiyonu ile bireylerin kolay erişim sağlaması, kültürel birikimlerini artırmalarına ve bilgi paylaşımını teşvik etmelerine olanak tanımıştır. Ayrıca, düzenlediği eğitim programları ve kültürel etkinliklerle topluma sürekli öğrenme fırsatları vermiştir. Her kesimden kişi kütüphanelerde faydalanma imkanı elde etmiştir. Okuma alışkanlığı geliştirme, mesleki gelişim, kültürel değerlerin korunması noktasında önemli işleve sahip olan Halkevleri, kuruldukları ilk yıldan itibaren eğitim ve kültür alanında topluma büyük katkı sağlamıştır. Kütüphane çalışmaları ise bu amaç doğrultusunda büyük bir rol oynamıştır. Halkevi kütüphaneleri, 19 yıl boyunca, toplumun geniş kesimlerine hizmet sunarak gerçek anlamda bir halk kütüphanesi rolünü üstlenmiştir. Bu süre zarfında, kütüphaneler özellikle yerel çevrelerdeki ihtiyaçları karşılamak amacıyla çeşitli programlar, etkinlikler ve kaynaklar sunarak toplumun bilgiye erişimini kolaylaştırmıştır. Nitel araştırma yaklaşımıyla hazırlanan çalışmaya en büyük katkıyı Cumhuriyet Arşivi’nde yer alan belgeler ve Halkevleri yayın organı olan Ülkü Dergisi’ndeki veriler sağlamıştır. Bununla birlikte dönemin önemli gazetelerinden Cumhuriyet, Akşam, Ulus vb. gazetelerdeki haber ve yazılarla da çalışma desteklenmiştir. Bu gazete haberleri Halkevleri kütüphanelerinin çalışmalarını ve arşivlerinin kamu algısı üzerindeki etkisini anlamak için başvurulması gereken önemli kaynaklar olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, Şubeler, Kitaplar, Yayınlar, Türkiye cumhuriyeti

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

PUBLIC LIBRARIES IN TURKISH CULTURAL LIFE AND ITS REFLECTION IN THE PRESS (1932-1951)

Öz

This study aims to examine the general mission and activities of the Halkevleri library branches through the media in order to improve Turkey's reading culture and support more readers in the 1930s after the alphabet revolution. In this context, firstly, the media coverage of the Halkevleri library branches was analyzed and then the contribution of the branch's activities to social transformation was evaluated. The focus of the study is on the activities of the Halkevleri libraries and archives between 1932 and 1951. Halkevleri, which have important functions in terms of developing reading habits, professional development, social contribution and protection of cultural values, have made great contributions to society in the field of education and culture since their establishment. Library activities played a major role in this purpose. The greatest contribution to the study, which was prepared with a qualitative research approach, was provided by the documents in the Cumhuriyet Archive and the data in the Ülkü Magazine, the publication organ of the People's Houses. In addition, the study was supported by news and articles in Cumhuriyet, Akşam, Ulus, etc., which were important newspapers of the period. These newspapers are considered to be the most important sources to be consulted in order to understand the work of Halkevleri libraries and the impact of their archives on public perception.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, Branches, Books, Publications, Repuclic of Türkiye

Kaynakça

• Aktaş, Elif, Özdemir, Yavuz. 2011. “Bütünden Parçaya Halkevleri Şubeleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2): 187-204.
• Çakmak, Fevzi. 2015. “Halkevlerinin Kapatılması Ve Cumhuriyet Halk Partisi Mallarına El Konulması”. History Studies, 7(3): 1-21.
• Çavdar, Tevfik. 2008. Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Doğaner, Yasemin. 2023. Halkevleri. 1. Atatürk Ansiklopedisi. https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/Halkevleri/?pdf=3626 adresinden alındı
• Erdem, Tarhan (1963). 32. Yıl Dönümünde Halkevleri (1932-1951-1963). İstanbul: Şevket Ünal Matbaası.
• İğdemir, Uluğ. 1939. Halkevleri Kütüphaneleri İçin Rehber. İstanbul: Matbaai Ebüzziya .