Artvin Yöre Gastronomisinde Tıbbi ve Aromatik Bitkiler

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 29 - 38, 16.01.2022

Yener Oğan Menekşe Cömert

Öz

Geleneksel kültürün önemli bir parçasını oluşturan tıbbi ve aromatik bitkiler hem doğadan toplanarak hem de kültürü yapılarak elde edilebilmektedir. Tıbbi ve aromatik bitkiler ilaç, gıda, baharat, çay, meşrubat, boya, kozmetik, reçine gibi çok çeşitli amaçlarla kullanılmakta olup gıda, baharat, çay, meşrubat vb. özellikleriyle gastronomi biliminin konusunu oluşturmaktadır. Artvin, sahip olduğu bitki sayısı ve çeşitliliği yönünden Türkiye’nin en zengin illerinden birisi olma özelliği taşımaktadır. Dolayısıyla Artvin’de tıbbi ve aromatik bitkiler önemli bir gastronomi değeri taşımaktadır. Bu araştırmanın amacını Artvin yöresine özgü tıbbi ve aromatik özelliği taşıyan bitkilerin gastronomi bilimi açısından incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırma verileri Artvin Çoruh Üniversitesi Tıbbi Aromatik Bitkiler İhtisaslaşma Koordinatörlüğü’nden elde edilmiştir. Araştırma kapsamında gıda, baharat, içecek, gıda takviyesi, gıda katkı maddesi gibi özellikleri bulunan tıbbi ve aromatik bitkiler ile ilgili temel bilgilere yer verilerek Artvin yöresine özgü tıbbi ve aromatik bitkiler gastronomi bilimi açısından incelenerek değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Artvin, Gastronomi, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler

Medicinal and Aromatic Plants in Artvin Regional Gastronomy

Öz

Medicinal and aromatic plants, which form an important part of traditional culture, can be obtained both by collecting from nature and by culturing. Medicinal and aromatic plants are used for a wide variety of purposes such as medicine, food, spice, tea, soft drink, paint, cosmetics, resin, and constitute the subject of gastronomy science with their food, spice, tea, and soft drink properties. Artvin is one of the richest provinces of Turkey in terms of the number and diversity of plants it has. Therefore, medicinal and aromatic plants have an important gastronomic value in Artvin. The aim of this research is to examine the plants with medicinal and aromatic properties unique to the Artvin region in terms of gastronomy science. Research data were obtained from Artvin Coruh University Medicinal Aromatic Plants Specialization Coordinator. Within the scope of the research, basic information about medicinal and aromatic plants with features such as food, spice, beverage, food supplement, food additive is given. Then, medicinal and aromatic plants unique to the Artvin region are evaluated in terms of gastronomy science.

Anahtar Kelimeler

Artvin, Gastronomy, Medicinal and Aromatic Plants

Kaynakça

• Acıbuca, V., Bostan Budak, D. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilerin yeri ve önemi. Çukurova Tarım Gıda Bilimleri Dergisi, 33(1), 37-44.
• Akgöl, Y. (2012). Gastronomi Turizmi ve Türkiye’yi Ziyaret Eden Yabancı Turistlerin Gastronomi Deneyimlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Aslan, R., Karakuş, Z. (2019). Gelenekten günümüze tıbbi ve aromatik bitkiler. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi, 6 (73), 60-66.
• Artvin Valiliği (2021). Artvin Bitkileri. http://www.artvin.gov.tr/cografi-durum.
• Bayram E., Kırıcı S., Tansı S., Yılmaz G., Arabacı O., Kızıl S., Telci D. (2010). Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği,VII. Teknik Kongresi. 11-15 Ocak 2010, Ankara. Bildiriler kitabı, s437-456.
• Cömert, M., Dinç, H. (2014). Şifalı bitkilerin gençler tarafından bilinirliği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(3), 23-27.
• Eminağaoğlu, Ö., Anşin, R. (2003). The Flora of Hatila Valley National Park And Its Close Environs (Artvin). Turkish Journal of Botany, 27, 1-27.
• Eminağaoğlu, Ö., Aksu, G. (2015). Barhal Vadisi Florası (Yusufeli, Artvin-Türkiye). Artvin Çoruh Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projesi Sonuç Raporu, Artvin.
• Eminağaoğlu, Ö., Akyıldırım Beğen, H., Aksu, G. (2015). Artvin’in Genel Tanıtımı. İçinde: Eminağaoğlu, Ö. (Ed.), Artvin’in Doğal Bitkileri, (s1–25). İstanbul: Promat
• Faydaoğlu, E., Sürücüoğlu, M. S. (2011). Geçmisten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 11, 52-67.
• Gillespie, C., Cousins, J. A. (2001). European Gastronomy Into The 21st Century. Oxford: Butterworth Heinemann.
• Göktaş, Ö., Gıdık, B. (2019). Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(1), 136-142.
• Gölükçü, M., Tokgöz, H., Toker, R., Çelikyurt, M. A., Tuğrul S. (2012). Tıbbi ve Aromatik Bitki İşletmelerinin Yapısal Analizi. Antalya: Erdem Ofset
• İzmir Ticaret Borsası (2020). Tıbbi Aromatik Bitkiler ve İyi Yaşam. https://itb.org.tr/makale/5-tibbi-aromatik-bitkiler-ve-iyi-yasam. Erişim Tarihi: 06.10.2020.
• Kılıçhan, R., Çalhan, H. (2015). Mutfakların sihri baharat: Kayseri ilinde baharat tüketim alışkanlıklarının belirlenmesine yönelik bir çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3/2, 40-47.
• Kırıcı, S. (2015). Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilerin genel durumu. Türktob, 1(15), https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi15/4-11.pdf.
• Koç Apuhan, A., Beyazkaya, T. (2019). Bingöl’ün yenilebilir yabani bitkilerinin gastronomi turizmine etkisi üzerine araştırma. Tourism Recration, 1(1), 31-37.
• Oğan, Y. (2021). Artvin ilinin gastronomi değerleri; Yiyecek içecek hizmeti sunan işletmeler ve satın alan turistler üzerine bir inceleme. Doktora Tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Özhatay, N., Byfield, A., Atay, S. (2005). Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı. WWF Turkey, İstanbul, 476.
• Temel, M., Tınmaz, A. B., Öztürk, M., Gündüz, O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de tıbbi aromatik bitkilerin üretimi ve ticareti. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 198-214.
• Teke, A., Yener, M., Akkuş, Ş., Gümüşçü, A. (2020). Halkın Tıbbi-Aromatik Bitkiler Kullanımı ve Tanımasında Bilinç Durumu: Çumra Örneği. İçinde: Özyazıcı, G. (Ed), Research in Medicinal and Aromatic Plants, (s267-289). Ankara: İksad.
• TRT Haber, (2020). Dünya üzerinde kaç adet bitki vardır? https://www.trthaber.com/ haber/yasam/dunya-uzerinde-kac-adet-bitki-vardir249759.html.
• Toker, R., Gölükcü, M., Tokgöz, H. (2015) Tıbbi ve aromatik bitkilerin gıda sanayisinde kullanım alanları. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 4(15), 54-59.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Türkiye’nin tıbbi ve aromatik bitki üretimi. https://www.tuik.gov.tr/tr/.