Sustainable Culinary Culture: A Study on Adana's Nearly Forgotten Local Dishes

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 351 - 364, 05.07.2024

Pınar Şenel , Ali Sarper Karabulut

Öz

Culinary culture is an important cultural value that reflects the life practices and socio-cultural characteristics of destination. Local dishes are the elements of culinary culture that create and maintain culinary culture. In recent years, the trend towards experiencing different culinary cultures with a healthy and local diet has increased the importance given to the sustainability of culinary culture and local food. Although there are studies examining local food in Adana within the scope of culinary culture, gastronomic tourism, gastronomic city, gastronomic museums and festivals, no studies aiming to preserve and improve of local food have been found. The aim of the research is revealing the forgotten local dishes and recipes of Adana. The face-to-face interview method was used in the research. Data were collected from 15 participants determined by purposeful sampling method. The collected data were analyzed by descriptive analysis method. As a result of the research, 25 forgotten local dishes and a tea recipe were revealed.

Anahtar Kelimeler

Culinary Culture, Local dishes, Culinary Culture of Adana, Local food of Adana

Sürdürülebilir Mutfak Kültürü; Adana Unutulmaya Yüz Tutmuş Yerel Yemekleri Üzerine Bir Çalışma

Öz

Sağlıklı ve yerel beslenmeyle farklı mutfak kültürlerini deneyimlemeye yönelik eğilim mutfak kültürünün sürdürülebilirliğine ve yerel yemeklere verilen önemi arttırmıştır. Literatürde Türk mutfak kültürünün sürdürülebilirliği kapsamında unutulan yerel yemeklere ilişkin ve Adana yerel yemeklerini gastronomi turizmi, gastronomi müze ve festivalleri, sokak lezzetleri, göç olgusu ve gastronomi şehri olmasına yönelik inceleyen araştırmalar olmakla birlikte mutfak kültürünü sürdürmeye veya yerel yemekleri korumaya yönelik bir çalışmaya rastlanamamıştır. Araştırmanın amacı, Adana iline ait unutulmaya yüz tutmuş yemeklerinin ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada yüz yüze görüşme yöntemiyle 15 katılımcıdan veri toplanmıştır. Katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemiyle X ve Baby Boomers kuşağında yer alan kadınlardan oluşmuştur. Toplanan veriler betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda unutulmaya yüz tutmuş 25 yerel yemek ve bir çay, katılımcıların ifadeleri kapsamında hazırlanışlarıyla birlikte ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mutfak Kültürü, Yerel Yemek, Adana, Adana Mutfak Kültürü.

Kaynakça

• Akkoyunlu, Z. (2012). Türk Mutfağı’ndan kaybolan Kerkük yemekleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 5(9), 326–343. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/288512
• Arslantaş, F. (2020). Adana yemek kültürü [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Alsetoohy, O., Ayoun, B., Abou-Kamar, M. (2021). Covid-19 pandemic is a wake-up call for sustainable local food supply chains: Evidence from green restaurants in the USA. Sustainability, 13(16), 9234. https://doi.org/10.3390/su13169234
• Ataay F. (2001). Türkiye kapitalizminin mekansal dönüşümü. Praksis, 2, 53–96. https://praksis.fisek.com.tr/ataay01b.php
• Ballı, E. (2016). Gastronomi turizmi açısından Adana sokak lezzetleri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(Özel sayı 1), 3–17. http://dx.doi.org/10.21325/jotags.2016.18
• Björk, P., Kauppinen-Raisanen, H. (2016). Local Food: A source for destination attraction. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 28(1), 177–194. https://doi.org/10.1108/IJCHM-05-2014-0214
• Bilir, Z. (2022). Turizmde yeni bir değer olarak gastronomi müzeleri: Adana ili için bir öneri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Buzcu, Z., Oğuz, S. (2019). Festival Ziyaretçilerinin algıladıkları değer, memnuniyet ve sadakatin festival kalitesi ile olan ilişkisi: Adana kebap-şalgam festivali örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(4), 3140–3155. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.520
• Ceyhun Sezgin, A., Onur, M. (2017). Kültür mirası düğün yemeklerinin gastronomi turizmi açısından incelenmesi: Erzincan ili örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 203–214. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/341032
• Chandra, S., Singh, P., Chowdhary, N. (2021). Post-lockdown eating-out: Apprehensions and expectations. International Journal of Hospitality & Tourism Systems, 14, 34–44.
• Chen, Q., Huang, R. (2018). Local food in China: A viable destination attraction, British Food Journal, 120(1), 146–157. https://doi.org/10.1108/BFJ-03-2017-0135
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan saraya Türk Mutfağı. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105–125. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/502057
• Derinalp Çanakçı, S. (2021). Adana ili yöre halkının mutfak kültürünü tanıma durumunun tespit edilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 26-35.
• Dönmez, Ö. Ç. ve Pehlivan, T. (2022). Coğrafi işaretli ürün deneyiminin memnuniyet ve davranışsal niyet üzerine etkisi: Adana Lezzet Festivali örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 6(1), 123-138. https://doi.org/10.32958/gastoria.1016294
• Ertaş, Y., Gezmen Karadağ, M. (2013). Sağlıklı beslenmede Türk mutfak kültürünün yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117–136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/7505/98940
• Everest, B., Aker, A., Uğurlu Ege, R., Çıracı, B. (2022). Çiftçilerin coğrafi işaretli ürünlere yönelik bilgi düzeyleri ile bilgilenme isteklerinin analizi: Çanakkale ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(4), 1123–1130. https://doi.org/10.30910/turkjans.1152899
• Galati, A., Testa, R., Schifani, G., Migliore, G. (2023). Tourists’ motivation toward culinary destination choice: Targeting Italian tourists. Journal of Foodservice Business Research, 26(4), 647–668. https://doi.org/10.1080/15378020.2021.1948295
• Glennie, C., Alkon, A. H. (2018). Food justice: Cultivating the field. Environmental Research Letters, 13(7), 1–13. https://doi.org/10.1088/1748-9326/aac4b2
• Güldemir, O., Halıcı, N. (2009, 27-29 Mayıs). Türk Mutfağı’nda geleneksel etli meyve yemekleri. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s.565-569). Yüzüncü Yıl Üniversitesi. https://www.researchgate.net/publication/330520679_Turk_Mutfaginda_Geleneksel_Etli_Meyve_Yemekleri
• Hiamey, S. E., Amenumey, E. K., Mensah, I. (2021). Critical success factors for food tourism destinations: A socio‐cultural perspective. International Journal of Tourism Research, 23(2), 192–205. https://doi.org/10.1002/jtr.2402
• Kalekahyası, S., Göktaş, B. (2022). Coğrafi işaret almış yöresel ürünlerin bilinirlik düzeyi ve tüketici tutumlarına Etkisi: Bayburt ili örneği. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 673–702. https://doi.org/10.30692/sisad.1142517
• Kanoğlu, E., Sarper, F. (2022). Gastronomik açıdan Adana ili yöresel yemeklerinin restoranlarda uygulanabilirliği üzerine bir çalışma. Sosyal ve beşerî bilimlerde güncel araştırmalar-I içinde (s. 35–74). Gece Kitaplığı.
• Karaca, O. B., Yıldırım, O. (2020). Arap mutfak kültürünün Adana gastronomi turizminin gelişmesindeki yeri: Yerel halkın görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 41–55. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1007656
• Karaca, O. B., Karacaoğlu, S. (2016). Kültür, din ve yemek etkileşimi çerçevesinde Arap mutfağının kavramsal olarak incelenmesi: Adana ili örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 561–584. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.280805
• Karakaş, D. (2020). Adana İlinin Gastronomi Turizmine Yönelik Potansiyelinin Değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi.
• Karakaş, D., Sarı Çallı, D. (2023). Adana ilinin gastronomi turizmi açısından değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 11(1), 671–694. http://doi.org/10.21325/jotags.2023.1212
• Karaman, F. D. (1992). Adana geleneksel konut mimarisinin incelenmesi ve Ulu Cami çevresi için koruma amaçlı bir çalışma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kaymaz, Ş. (2018). Unutulmaya yüz tutmuş yöresel öğelerin kültür turizmi kapsamında değerlendirilmesi: Denizli ilinin kültür öğeleri örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 134–149. https://doi.org/10.32572/guntad.345091
• Kurt, Y. (1992) XVI. yüzyıl Adana tarihi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Lin, Y. C., Pearson, T. E., Cai, L. A. (2011). Food as a form of destination identity: A tourism destination brand perspective. Tourism and Hospitality Research, 11(1), 30–48. https://doi.org/10.1057/thr.2010.22
• Meral, Y., Şahin, A. (2013). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı: Gemlik Zeytini örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16(4), 16–24. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksudobil/issue/22839/243816
• Oğuz, S. (2020). Sokak yemeklerinden yiyecek bölgelerine-kentsel mekânda gastronomi hizmetleri ve mutfak turizmi: Adana örneği. Artıbilim Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 1–17. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1380032
• Özer, Ç. (2020). Sosyal bir seremoni: Anadolu’da düğün yemekleri ve ritüelleri. Turkish Studies - Social Sciences, 15(8), 3677–3690. https://doi.org/10.47356/TurkishStudies.46346
• Pietrykowski, B. (2004). You are what you eat: the social economy of the slow food movement. Review of Social Economy, 62(3), 307-321.
• Ratcliffe, E., Baxter, W. L., Martin, N. (2019). Consumption rituals relating to food and drink: A review and research agenda. Appetite, 134, 86–93. https://doi.org/10.1016/j.appet.2018.12.021
• Seçim, Y. (2018). Selçuklu ve Osmanlı Mutfağı’nın gastronomi açısından değerlendirilmesi. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 122–132. https://doi.org/10.24288/jttr.452330
• Stein, A. J., Santini, F. (2022). The sustainability of “Local” food: A review for policy-makers. Review of Agricultural, Food and Environmental Studies, 103(1), 77–89. https://doi.org/10.1007/s41130-021-00148-w
• Şahin, E., Ünlüönen, K. (2021). Adana’nın Unesco Yaratıcı Şehirler Ağı Gastronomi Teması kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 1204 –1231. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.836
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2020, 10 Temmuz). Adana Gastronomi Stratejisi. https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/adana-gastronomi-stratejisi/1948
• Tiago, M. T. P. M. B., De Almeida Couto, J. P., Tiago, F. G. B., Faria, S. M. C. D. (2016). Baby boomers turning grey: European profiles, Tourism Management, (54), 13–22. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2015.10.017
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, O. (2021). Yerel halkın Adana’da gastronomi turizminin gelişmesine yönelik beklenti ve tutumları. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(2), 954–974. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.824