Türkçe Öğretim Merkezleri ve Akreditasyon: Akademik Personel Açısından Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 27 - 56, 29.03.2025

Hazal Çeşit , Mustafa Kaya

Öz

Bu çalışmanın temel amacı Türkçe Öğretim Merkezlerinde (TÖMER) görev yapan yönetici ve öğretim elemanlarının eğitim durumlarını, akademik faaliyetlerini tespit etmektir. Araştırmada durum çalışma deseni kullanılmıştır. Türkiye’deki TÖMER’ler incelenmiş ve bu ilgili kurumlardan 91 TÖMER’deki yönetici ve öğretim elemanlarının bilgilerine ulaşılmıştır. Araştırmanın katılımcıları bu TÖMER’lerde bilgilerine ulaşılabilen yöneticiler ve öğreticiler oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen “Öğretim Elemanı Kontrol Formu (ÖEKF)” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma sonucunda TÖMER’lerde görev yapan müdürlerin, müdür yardımcılarının ve öğretim görevlilerinin genel itibariyle lisans, yüksek lisans ve doktora mezuniyetlerinin Türk dili ve edebiyat bölümünden olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca TÖMER’lerde görev yapan müdürlerin 27’sinin (31,04) profesör, 31’inin (35,63) doçent doktor, 21’inin (24, 14) doktor öğretim üyesi, 8’inin (9, 19) öğretim görevlisi olduğu tespit edilmiştir. TÖMER’lerde görev yapan müdür yardımcılarının 2’sinin (1,90) profesör, 11’inin (10,47) doçent doktor, 26’sının (24,76) doktor öğretim üyesi, 62’sinin (59,05) öğretim görevlisi, 3’ünün (%2,86) okutman, 1’inin (%0,96) araştırma görevlisi olduğu belirlenmiştir. TÖMER’lerde görev yapan öğretim görevlilerinin akademik ünvanlarına göre dağılımı incelendiğinde 4’ünün (0,72) profesör, 8’inin (1,44) doçent doktor, 20’sinin (3,59) doktor öğretim üyesi, 406’sının (72,75) öğretim görevlisi, 116’sının (20,78) okutman, 4’ünün (0,72) de araştırma görevlisi olduğu tespit edilmiştir. TÖMER’lerde görev yapan müdürlerin, müdür yardımcılarının ve öğretim görevlilerinin yabancı dil olarak Türkçe öğretimiyle ilgili az sayıda makale ve kitap bölümlerinin olduğu görülmüştür. TÖMER’lerde görev yapan 53 müdürün, 57 müdür yardımcısının ve 157 öğretim görevlisinin Türkçenin yabancı dil olarak öğretimiyle ilgili herhangi bir yayınının bulunmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik faaliyet, akademik personel, akreditasyon, mezuniyet, TÖMER.

Kaynakça

• [1] Açık, F. (2008). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretilirken karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. I. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu (27-28 Mart, 2008) Gazimağusa, Kıbrıs.
• [2] Adelman, C. (1994). The Encyclopedia of higher education. Pergamon Press.
• [3] Ağar, M. E. (2006). Türkçe öğretiminin tarihçesi. Journal of Human Sciences, 8(1), 1-10.
• [4] Aktan, C. ve Gencel, U. (2007). Değişim çağında yükseköğretim. Yaşar Üniversitesi Yayını.
• [5] Alibakhshi, G., Nikdel, F., & Labbafi, A. (2020). Exploring the consequences of teachers’ self-efficacy: a case of teachers of English as a foreign language. Asian-Pacific Journal of Second and Foreign Language Education, 5(1), 1-19.
• [6] Alyılmaz, C. ve Er, O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi uygulamalarında öğretmenlerin kültürel farkındalık oluşturmadaki etkisinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1392-1413.
• [7] Bakioğlu, A. ve Baltacı, R. (2017). Akreditasyon eğitimde kalite. Nobel Akademik Yayıncılık.
• [8] Boylu, E. ve Başar, U. (2016). Türkçe öğretim merkezlerininin güncel durumu ve standartlaştırılması üzerine. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (24), 309-324.
• [9] Demir, T. (2021a). Türkçe öğretmenlerinin/öğreticilerinin pedagojik yeterlikleri üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(3), 966-977.
• [10] Demir, T. (2021b). Yabancılara Türkçe öğretiminde öğreticilerin pedagojik yeterliliklerine yönelik bir inceleme (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• [11] Demir, T. ve Sayar, E. (2021). Türkçenin yabancı/ikinci dil olarak öğretiminde akreditasyon ihtiyacına yönelik bir inceleme. International Journal of Language Academy, 9 (3), 310-329.
• [12] Dilek, İ. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi sertifika programları; ortaya çıkışı, gelişimi, ihtiyaçları karşılama durumu. Erişim Tarihi (04. 03. 2025).
• [13] Doğan, İ. (1999). Eğitimde kalite ve akreditasyon sorunu: Eğitim fakülteleri üzerinde bir deneme. Eğitim Yönetimi, 20 (20), 503-519.
• [14] Durmuş, M. (2013). Türkçenin yabancılara öğretimi: sorunlar, çözüm önerileri ve yabancılara Türkçe öğretiminin geleceğiyle ilgili görüşler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 207-228.
• [15] Durmuş, M. ve Okur, A. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı. Grafiker Yayınları.
• [16] Ekici, E. (2018). Türkçe öğretim merkezlerinde görev yapan öğretim elemanlarının olumlu sınıf iklimi sağlama yeterliklerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi. Kırşehir.
• [17] Er, O., Biçer, N. ve Bozkırlı K.Ç. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların ilgili alan yazını ışığında değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 1 (2), 51-69.
• [18] Erdil, M. (2017). Türkçe Okutmanlarının Yabancı Öğrencilerin Türkçe Yazma Becerisine Karşı Öznel Algıları. Turkish Studies, S. 12 (28), s. 281-306.
• [19] Erdil, M. (2018). Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kuruluna Bağlı 209 üniversitede yabancılara Türkçe öğretimi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 60, 94.
• [20] Eroğlu, S. Topal, M. ve Özcan, E. (2021). Türkçeyi yabancı dil olarak öğretenlerin uzaktan eğitime yönelik görüşleri: Sakarya Üniversitesi TÖMER örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 461-479.
• [21] Gencel, U. (2001). Yükseköğretim hizmetlerinde toplam kalite yönetimi ve akreditasyon. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (3), 164-218.
• [22] Göçer, A. ve Moğul, S. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili çalışmalara genel bir bakış. Electronic Turkish Studies, 6(3), 797-810.
• [23] Gün, M. Akkaya, A. ve Kara, Ö.T. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarının Türkçe Öğretim Merkezlerinde görev yapan öğretim elemanları açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (6), 1-16.
• [24] HTTP1. (2025). https://www.dodak.org/3/Tarihce (19.02.2025).
• [25] İkiel, A. (2020). Yabancılara Türkçe öğretimi için akreditasyon standart önerileri. Journal of Human Sciences, 17(3), 780-791.
• [26] İşcan, A. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak önemi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (4), 29-36.
• [27] İşcan, A. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminin sorunlarına ilişkin bir değerlendirme. Aydın Tömer Dil Dergisi, 5(1), 119-138.
• [28] Karababa Candaş, Z. C. (2009). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi ve karşılaşılan sorunlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2, 265-277.
• [29] Karababa, C.Z. ve Üstünsoy Taşkın, S. (2012). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının öğretmen görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Dil Dergisi,157, 65-80.
• [30] Kardaş, M.N. ve Koç, R. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan başlıca sorunlar. M. N. Kardaş (Ed.), Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi içinde (ss. 343-363). Pegem Akademi Yayınları.
• [31] Koçak, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde telaffuz: bir karma yöntem araştırması ve ünlülerin telaffuz öğretimine yönelik yeni bir teknik. (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• [32] Korkmaz, E. (2018). Yabancılara Türkçe öğretiminde yaşanan bazı sorunlar ve çözüm önerileri. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 89-104.
• [33] Köse, D., & Özsoy, E. (2020). Türkiye’de Yabancılara Türkçe Öğretiminin Otuz Yılı: 1990-2020. Turkophone, 7(2), 27-54.
• [34] Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (3. basımdan çeviri). (S. Turan Çev.). Nobel Yayın Dağıtım.
• [35] Mutlu, H.H. ve Gümüş, E. (2021). Akademik çalışmalara göre yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde karşılaşılan güncel sorunlar. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (25), 829-853.
• [36] Özbay, M. ve Bahar, M. A. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde uzmanlık sorunu. Aydın Tömer Dil Dergisi, 1(1), 1-29.
• [37] Özçiçek, Y., & Karaca, A. (2019). Yükseköğretim kurumlarında kalite ve akreditasyon: Mühendislik eğitim programlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 114-149.
• [38] Özkan, N. (2007). Türk dilinin yurtları. Akçağ Yayınları.
• [39] Peker, Ö. (1996). Eğitimde kalite ve akreditasyon. Amme İdaresi Dergisi, 29 (4), 19-32.
• [40] Saban, A. ve Ersoy, A. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. (2. basım). Anı Yayıncılık.
• [41] Sönmez, Ö. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarının Avrupa dilleri öğretimi ortak çerçevesi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• [42] Şengül, M. ve Yılmaz, Ö. (2016). Türkçe öğretim merkezlerinde görev yapan okutmanların kullandıkları geri bildirimlerin tipleri ve nitelikleri: bir durum belirleme çalışması. Akademik Araştırmalar Dergisi, 68, 173-187.
• [43] Tok, A. (2015). Divan-ı Lügati’t Türk’te yer alan yabancılara Türkçe öğretimi unsurları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.
• [44] Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• [45] Yılmaz, O. (2019). Türkçe öğretim merkezlerinde görev yapan öğretim elemanlarının çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• [46] Yüce, S. (2015, Kasım, 12-13). Yabancılara Türkçe öğretiminde nitelikli öğretim elemanı sorunu. Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Sempozyumu, İstanbul, Türkiye.