Bazı soya (Glycine max) çeşit ve hatlarının yağ içeriği ile yağ asitleri bileşimlerinin araştırılması

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 283 - 290, 20.12.2019

Muharrem Gölükcü , Haluk Tokgöz Mehmet Kocatürk

https://doi.org/10.29278/azd.538613

Cited By: 1

Öz

Soya dünyada tarımı en fazla yapılan yağlı
tohumlardan birisidir. Bu çalışmada Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
tarafından tescil ettirilen üç çeşit soya (BATEM-Erensoy, Umut-2002, Ataem-7)
ile ıslah çalışmaları neticesinde geliştirilen ve çeşit adayı olarak belirlenen
ileri kademedeki (F8-F9) 11 adet soya hattının (BATEM-201, BATEM-202,
BATEM-204, BATEM-208, BATEM-214, BATEM-215, BATEM-301, BATEM-306, BATEM-308,
BATEM-322, BATEM-323) yağ içeriği ile yağ asitleri bileşimini ortaya koymak
amacıyla gerçekleştirilmiştir. Örneklerin yağ içeriği soxhelet yağ ekstraksiyon
cihazı ile, yağ asitleri bileşimi de GC-MS/FID cihazı ile belirlenmiştir.
Araştırma kapsamına incelenen çeşit ve hatların yağ içeriği %19.91 (BATEM-204)
ile %21.76 (BATEM-322) arasında değişmektedir. Örneklerin tamamında baskın yağ
asidi linoleik asit (%49.99-55.28) olup bu yağ asidini sırasıyla oleik
(%22.68-27.92), palmitik (%11.28-11.99), linolenik (%5.38-6.61), stearik asit
(%3.62-4.46) ve 11-eikosenoik asit (%0.11 ile %0.24) takip etmiştir. Araştırma
bulguları mevcut çeşit ve hatlarda yağ ve yağ asitleri bileşimi bakımından
geniş bir varyasyon olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Soya, Glycine max., Çeşit, Hat, Yağ

Kaynakça

• Acar, N. (2014). Değişik kökenli farklı soya [Glycine max L.(Merrill)] çeşitlerinin Kahramanmaraş koşullarında ana ürün ve II. ürün olarak verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi. Yüksek lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Anonymous (2014). Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Analiz Metotları Tebliği. Tebliğ No: 2014/53. Resmi Gazete, Sayı: 29181.
• AOAC (2005). Official Methods of Analysis AOAC INTERNATIONAL. 18th Edition, Washington DC, the USA.
• Ay, B. (2012). Türkiye’de ıslah edilmiş yeni soya (Glycine max. L. Merrill) çeşitlerinin Orta Karadeniz Bölgesi koşullarında verim ve kalite performanslarının belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Samsun, Türkiye, 68 s.
• Deliboran, A. (2009). Harran ovası koşullarında farklı sulama miktarlarının ve fosfor magnezyum dozlarının soyada (Glycine max. L.) verim ve kalite unsurları üzerine etkisi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı Doktora Tezi, Şanlıurfa, Türkiye, 343 s.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F. (1987). Araştırma ve Deneme Metotları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1021, Ankara, Türkiye, 381 s.
• Esteves, E.A., Martino, H.S.D., Oliveira, F.C.E., Bressan, J., Costa, N.M.B. (2010). Chemical composition of a soybean cultivar lacking lipoxygenases (LOX2 and LOX3). Food Chem 122: 238-242.
• FAO (2018). Statistical database, http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC, Accessed 18 June 2018.
• Galao, O.F., Carrao-Panizzi, M.C., Mandarino, J.M.G., Junior, O.O.S., Maruyama, S.A., Figueiredo, L.C., Bonafe, E.G., Visentainer, J.V. (2014). Differences of fatty acid composition in Brazilian genetic and conventional soybeans (Glycine max (L.) Merrill) grown in different regions. Food Res Int 62: 589–594.
• Grela, E.R., Günter, K.D. (1995). Fatty acid composition and tocopherol content of some legume seeds. Anim Feed Sci Technol 52: 325-331.
• Hoşgün, E.Z. (2008). Farklı yöntemlerle soya yağı ekstraksiyonu ve karakterizasyonu. Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, Türkiye, 100 s.
• Karasu, A., Öz, M., Göksoy, A.T. (2002). Bazı soya fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] çeşitlerinin Bursa koşullarına adaptasyonu konusunda bir çalışma. Uludağ Üniv Zir Fak Derg 16(2): 25-34.
• Kınacı,, M. (2011). Çanakkale koşullarında soya fasulyesi çeşitlerinin verim ve bazı kalite unsurlarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek lisans Tezi, Konya, Türkiye, 76 s.
• Liu, K. (1997). Soybeans Chemistry, Technology, and Utilization. Springer, USA, 532 p. ISBN: 978-1-4613-5711-7.
• Onurlubaş, H.E., Kızılaslan, H. (2007). Türkiye’de Bitkisel Yağ Sanayindeki Gelişmeler ve Geleceğe Yönelik Beklentiler. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, Yayın No: 157, Ankara, Türkiye, 72 s. ISBN: 978-975-407-228-0.
• Öktem, A.B., Yentür, G., Kıral, N., Orman, M. (1997). Ankara piyasasından sağlanan soya yağı ve ayçicek yağlarında yağ asitleri miktarları üzerinde araştırmalar. Ankara Üniv Vet Fak Derg 44: 1-5.
• Öz, M., Karasu, A. (2007). Farklı Gelişme dönemlerinde hasat edilen soya tohumlarına ait bazı özelliklerin incelenmesi. Uludağ Üniv Zir Fak Derg 21(1): 81-91.
• Öztürk, F. (2011). Ön bitki, toprak işleme ve azot kaynağının ikinci ürün soyada verim, kalite ve nodül oluşumu üzerine etkileri. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır, Türkiye, 135 s.
• Sarımehmetoğlu, O. (2006) Çukurova Bölgesi çiftçi koşullarında yetiştirilen soya ürününde bazı önemli kalite özelliklerinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, Türkiye, 74 s.
• Schulte, L.R., Ballard, T., Samarakoon, T., Yao, L., Vadlani, P., Staggenborge, S., Rezac, M. (2013). Increased growing temperature reduces content of polyunsaturated fatty acids in four oilseed crops. Ind Crops Prod 51: 212-219.
• Tayyar, Ş., Gül, M.K. (2007). Bazı soya fasulyesi (Glycine max (L.) Merr.) genotiplerinin ana ürün olarak Biga şartlarındaki performansları. YYU Tar Bil Der 17(2): 55-59
• TUIK (2018) Bitkisel Üretim İstatistikleri (http://www.tuik.gov.tr/ Erişim Tarihi: 18 Haziran 2015).
• Yılmaz, H.A. (1999). Kahramanmaraş ekolojisinde farklı ekim sıklıklarının, iki soya (Gliycine max (L.) Merill) çeşitinde, verim ve verim unsurlarına etkisi. Turk J Agric For 23: 223-232.
• Yoshida, H., Hirakawa, Y., Murakami, C., Mizushina, Y., Yamade, T. (2003). Variation in the content of tocopherols and distribution of fatty acids within soya bean seeds (Glycine max L.). J Food Comp Anal 16: 429-440.