Orta Yaş Krizinin Gösterim Alanı Olarak Amerikan Güzeli Filmi: Ruh Sağlığı Bakış Açısıyla Bir Değerlendirme

Yıl 2024, , 819 - 836, 28.08.2024

Ümit Morsünbül

https://doi.org/10.51460/baebd.1442871

Öz

Orta yetişkinlik dönemi insan yaşamındaki en uzun gelişim evrelerinden biridir. Orta yaşa geçiş pek çok insan için zorlu olmakta ve bazı durumlarda orta yaş krizine dönüşebilmektedir. Orta yaş krizi, orta yetişkinlik dönemine geçilmesiyle birlikte bireylerin var olan rollerinden, yaşam amaçlarından ve yaşam yapılarından memnuniyetsizleri nedeniyle stresli ve zorlayıcı bir arayış dönemine girmesi olarak tanımlanabilmektedir. Orta yaş krizi bireylerin kaygı, depresyon, uyku bozuklukları, konsantrasyon sorunları, kişiler arası ilişkilerinde sorunlar yaşamalarına neden olabilmektedir. Bu çalışmada orta yaş krizi özelliklerinin değerlendirilmesi amacıyla sinema ve psikoloji alanlarının bakış açıları yan yana getirilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı orta yaş krizi özelliklerinin yönetmenliği Sam Mendes tarafından yapılan Amerikan Güzeli filmi üzerinden incelenmesidir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi kullanılmıştır. Film analizi kariyer/meslek, sağlık, aile, ilişkiler, cinsellik, dünya görüşü ve kimlik kategorileri başlıkları altında yapılmıştır. Çalışmanın sonuçları Amerikan Güzeli filmi başkarakteri Lester’ın orta yaş krizini nerdeyse yaşamının tüm alanlarında deneyimlediğini göstermiştir. Sonuç olarak, orta yaş krizinin ruh sağlığı alanında çalışan uzmanlar tarafından bilinmesi, bu kriz esnasında zorluklar yaşayan danışanlarla çalışırken daha doğru müdahalelerde bulunmalarını sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Orta Yaş Krizi, Amerikan Güzeli, Film Analizi

Kaynakça

• Berg-Cross, L., Jennings, P., & Baruch, R. (1990). Cinematherapy: Theory and application. Psychotherapy in Private Practice, 8(1), 135–156. https://doi.org/10.1300/J294v08n01_15
• Crocetti, E., Rubini, M., & Meeus, W. (2008). Capturing the dynamics of identity formation in various ethnic groups: development and validation of a three-dimensional model. Journal of Adolescence, 31(2), 207-222. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2007.09.002
• Çileli, M. (2000). Change in value orientations of Turkish youth from 1989 to 1995. Journal of Psychology, 134, 297-305. https://doi.org/10.1080/00223980009600869
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. W.W. Norton.
• Farrell, M. P., & Rosenberg, S. D. (1981). Men at midlife. Auburn House.
• Gençöz, F. (2007). Psinema, Hekimler Yayın Birliği Yayınları, Ankara
• Gençöz, F. (2009). Sinema ve psikoloji. E-Sekans Dergisi, 1, 16-22.
• Gençtan, E. (1998). Psikanaliz ve sonrası. Remzi Kitabevi.
• Giuntella, O., McManus, S., Mujcic, R., Oswald, A. J., Powdthavee, N. & Tohamy, A. (2023). The midlife crisis. Economica, 90, 65-110. https://doi.org/10.1111/ecca.12452
• Göregenli, M. (1995). Kültürümüz açısından bireycilik-toplulukçuluk eğilimleri: Bir başlangıç çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 10:1-14. https://doi.org/10.1501/Tarimbil_0000000862
• Gramling, L. F. (2007). Women in young and mid-adulthood: Theory advancement and retroduction. Advances in Nursing Science, 30(2), 95-107. https://doi.org/10.1097/01.ANS.0000271101.49667.0c
• Heyraud, J. K. (2000). American beauty. Directed by Sam Mendes. Psychological Perspectives, 40(1), 144-148. https://doi.org/10.1080/00332920008403382
• Hiel, A. V., Mervielde, I. & De Fruyt, F. (2006). Stagnation and generativity: Structure, validity, and differential relationships with adaptive and maladaptive personality. Journal of Personality, 74(2), 543-574. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00384.x
• Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions, and organizations across nations. Sage
• İnanç, B. & Yerlikaya, E. (2010). Kişilik kuramları. Pegem Akademi.
• Jaques, E. (1965). Death and the midlife crisis. International Journal of Psychoanalysis, 46, 502 514.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Autonomy and relatedness in cultural context. Implications for self and family. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 430-452. https://doi.org/10.1177/0022022105275959
• Levinson, D. J., Darrow, C. N., Klein, E. B., Levinson, M. H., & McKee, B. (1978). The seasons of a man’s life. Random House Digital Inc.
• Levinson, D. J. (1986). A conception of adult development. American Psychologist, 41(1), 3. https://doi.org/10.1037/0003-066X.41.1.3
• McCrae, R. R. & Costa, P. T. (1990). Personality in adulthood. Guillford.
• Morsünbül, Ü. (2015). Bal, Süt ve Yumurta filmlerinin Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 14:181-187.
• Onur, B. (1997). Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi.
• Petrov, N., Robinson, O. C. & Arnett, J. J. (2022). The Developmental Crisis Questionnaire (DCQ‑12): Psychometric development and validation. Journal of Adult Development, 29, 265-278. https://doi.org/10.1007/s10804-022-09403-w
• Robinson, O. C., & Wright, G. R. (2013). The prevalence, types and perceived outcomes of crisis episodes in early adulthood and midlife: A structured retrospective-autobiographical study. International Journal of Behavioral Development, 37(5), 407–416. https://doi.org/10.1177/0165025413492464
• Santrock, J. W. (2012). Yaşam boyu gelişim (Çev. Ed. G. Yüksel). Nobel Kitabevi.
• Sharp C, Smith, J.V. & Cole, A. (2002). Cinematherapy: metaphorically promoting therapeutic change. Counseling Psychology Quarterly, 15(3), 269-276. https://doi.org/10.1080/09515070210140221
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, 16, 282–298. https://doi.org/10.1016/0001-8791(80)90056-1
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, 2023. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı 49684, Ankara.
• Ulusoy, Y. (2020). Orta yaş dönemi bireylerin içinde bulundukları yaş dönemlerine ilişkin algılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 587-601. https://doi.org/10.17755/esosder.544967
• Uzun, K. & Karataş, Z. (2021). Beliren ve orta yetişkinlik dönemindeki bireylerin minnettarlık ile ilgili görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1235-1269. https://doi.org/10.16953/deusosbil.811831
• Wedding, D. & Nıemıec, R.M. (2015). Sinema ve akıl sağlığı. Kaknüs Yayınları
• Wethington, E. (2000). Expecting stress: Americans and the ‘midlife crisis’. Motivation and Emotion, 24, 85–103. https://doi.org/10.1023/A:1005611230993
• Wethington, E., Kessler, R. C., & Pixley, J. E. (2004). Turning points in adulthood. In O. G. Brim, C. D. Ryf, & R. C. Kessler (Eds.), How healthy are we? A national study of well-being at midlife (pp. 586–613). University of Chicago Press.
• Whitbourne, S. K., Sneed, J. R., & Sayer, A. (2009). Psychosocial development from college through midlife: A 34-year sequential study. Developmental Psychology, 45, 1328-1340. https://doi.org/10.1037/a0016550
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, M., Köse, N., & Bülbül Özen, Ö. (2023). Orta yetişkinlik dönemindeki öğretmenlerin öznel iyi oluşları ve iş doyumları arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 12(6), 745-757.