Investigation of Secondary School Students' Reflective Thinking Skills for Problem Solving in Terms of Variables

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 3221 - 3249, 28.08.2025

Hüseyin Çevik

https://doi.org/10.51460/baebd.1670974

Öz

This study aims to examine middle school students’ reflective thinking skills related to problem-solving in terms of various variables. Conducted using the descriptive survey method, the study was carried out with a sample of 427 students from four public schools in the Yenimahalle district of Ankara. Data were collected using the Reflective Thinking Skills Toward Problem Solving Scale, and analyses included independent samples t-test, ANOVA, correlation, and regression analyses. The findings indicated that students generally exhibited a moderate level of reflective thinking skills and showed particularly higher performance in establishing cause-and-effect relationships compared to other sub-dimensions. In terms of gender, female students scored significantly higher in reflective thinking skills than male students, while fifth-grade students demonstrated higher reflective thinking skills compared to students in upper grades. It was also observed that students who used mathematics less in their daily lives had higher scores in reflective thinking skills. Based on the research findings, it is suggested that raising awareness to encourage students to use these skills in their daily lives may be beneficial.

Anahtar Kelimeler

Secondary school students , problem solving , reflective thinking

Ortaokul Öğrencilerinin Problem Çözmeye Yönelik Yansıtıcı Düşünme Becerilerinin Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerini çeşitli değişkenler açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Betimsel tarama yöntemi ile yürütülen çalışma, Ankara ili Yenimahalle ilçesindeki dört devlet okulunda öğrenim gören 427 öğrenciden oluşan bir örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler, Problem Çözmeye Yönelik Yansıtıcı Düşünme Becerisi Ölçeği ile toplanmış ve analizlerde bağımsız örneklem t-testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Bulgular, öğrencilerin yansıtıcı düşünme becerilerinin genel olarak orta seviyede olduğunu, özellikle neden-sonuç ilişkisi kurmada diğer alt boyutlara göre daha yüksek performans sergilediklerini göstermiştir. Cinsiyet açısından kız öğrencilerin yansıtıcı düşünme becerilerinde erkeklere kıyasla anlamlı olarak daha yüksek puan aldığı, sınıf seviyesine göre ise 5. sınıf öğrencilerinin üst sınıflara göre daha yüksek yansıtıcı düşünme becerilerine sahip olduğu belirlenmiştir. Matematiği günlük hayatta daha az kullanan öğrencilerin yansıtıcı düşünme becerilerinde daha yüksek puan aldıkları gözlenmiştir. Araştırma bulgularına göre öğrencilerin günlük yaşamlarında bu beceriyi kullanmalarına yönelik bilinçlendirme çalışmalarının yapılmasının faydalı olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul öğrencileri , problem çözme , yansıtıcı düşünme.

Etik Beyan

Bu araştırma Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulunun 05.12.2024 tarih ve 885 sayılı etik izni ile yapılmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu araştırmada herhangi bir kurum, kuruluş ya da kişiden destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Aldan-Karademir, Ç. A., ve Görgün, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin PÇYYD becerileri ile öz-düzenleme becerilerinin incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 292-313. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/677920
• Altuntaş, L., ve Erişen, Y. (2021). İlköğretim öğrencilerinin PÇYYD becerileri ile matematik dersine yönelik tutum ve matematik dersi başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 280-293. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1527000
• Aryani, F., Rais, M., ve Wirawan, H. (2017). Reflective learning model in improving student critical thinking skills. Global Journal of Engineering Education, 19(1), 19-23. https://eprints.unm.ac.id/26708/1/2%20Reflective%20Learning%20Model.pdf
• Bal, A. P. (2020). Ortaokul öğrencilerinin PÇYYD becerilerinin ve matematik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1063-1074. https://doi.org/10.17755/esosder.638880
• Basol, G., ve Evin Gencel, I. E. (2013). Reflective Thinking Scale: A Validity and Reliability Study. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(2), 941-946. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1017318.pdf
• Baş, G. ve Kıvılcım, Z. S. (2013). Lise öğrencilerinin PÇYYD becerileri ile matematik ve geometri derslerindeki akademik başarıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,14(3), 1-17. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1490496
• Boud, D., Keogh, R., ve Walker, D. (2013). Reflection: Turning experience into learning. Routledge.
• Brookfield, S. (2011). Teaching for Critical Thinking: Tools and Techniques to Help Students Question Their Assumptions. Jossey-Bass.
• Budak, E. Ç., Geçer, A. K., ve Topal, A. D. (2021). The effect of programming with scratch course on reflective thinking skills of students towards problem solving. Journal of Learning and Teaching in Digital Age, 6(1), 72-80. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1235059
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (22. Baskı). Pegem Akademi.
• Demir, S. (2015). Evaluation of Critical Thinking and Reflective Thinking Skills among Science Teacher Candidates. Journal of Education and Practice, 6(18), 17-21. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1079684.pdf
• Demirel, M., Derman, I., ve Karagedik, E. (2015). A study on the relationship between reflective thinking skills towards problem solving and attitudes towards mathematics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 2086-2096. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.326
• Deringöl, Y. (2019). The relationship between reflective thinking skills and academic achievement in mathematics in fourth-grade primary school students. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 6(3). 613-622. http://iojet.org/index.php/IOJET/article/view/532
• Dewey, J. (1933). How We Think: A Ristatement of the Relation of Reflective Thinking to the Educative Process. DC Heath and Company
• Ennis, R. (1985). Goals for critical thinking curriculum. A. Costa (Ed.), Developing Minds (s. 5457). Alexandria, V: Association for Supervision and Curriculum Development. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED262968.pdf
• Erden, Ş., ve Yıldız, A. (2020). Dönüştürücü Öğrenme Kuramı: Kavramlar, Kökenler ve Eleştiriler. Yetişkin Eğitimi Dergisi, 3(4). 97-118. https://www.yetiskinegitimi.org/tr/arsiv/12-yetiskin-egitimi-dergisi-cilt-3-sayi-4-mayis-2020/39-donusturucu-ogrenme-kurami-kavramlar-kokenler-ve-elestiriler
• Erdoğan, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin problem cözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/
• Erdoğan, F., ve Şengül, S. (2014). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Asian Journal of Instruction (E-AJI), 2(1), 18-30. https://dergipark.org.tr/en/pub/aji/issue/1538/18839
• Eroğlu, M. (2023). Çocukluk Döneminde Bilişsel Gelişim: Piaget ve Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramlarının İncelenmesi ve Karşılaştırılması. Journal of Education and New Approaches, 6(1), 69-77. https://doi.org/10.52974/jena.1258278
• Ersözlü, Z. N., ve Kazu, H. (2011). İlköğretim Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Uygulanan Yansıtıcı Düşünmeyi Geliştirme Etkinliklerinin Akademik Başarıya Etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 141-159. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/153434
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of Educational assesment and instruction-executive summary-The Delphi Report. https://philarchive.org/archive/faccta
• Facione, P. A. (1998). Critical Thinking: What İt İs and Why İt Counts. http://www.insightassessment.com/pdf
• Fraenkel J., Wallen N., ve Hyu, H. (2012). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
• George, D., ve Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.). Pearson.
• Ghanizadeh, A. (2017). The Interplay Between Reflective Thinking, Critical Thinking, Self-Monitoring, and Academic Achievement in Higher Education. Higher Education, 74(1), 101–114. https://doi.org/10.1007/s10734-016-0031-y
• Göğüş, A., Göğüş, N.G., ve Bahadır, E. (2020). Intersections between critical thinking skills and reflective thinking skills toward problem solving. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 1-19. https://doi.org/10.9779/pauefd.526407
• Halpem, D. F. (2013). Thought and Knowledge: An Introduction to Critical Thinking. Psychology Press.
• Hidajat, F. A., Sa’dijah, C., Sudirman, ve Susiswo. (2019). Exploration of Students ’ Arguments to Identify Perplexity from Reflective Process on Mathematical Problems. International Journal of Instruction, 12(2), 573–586. https://doi.org/10.29333/iji.2019.12236a
• Hong, Y. C., ve Choi, I. (2011). Three Dimensions of Reflective Thinking in Solving Design Problems: A Conceptual Model. Educational Technology Research and Development, 59(5), 687–710. https://doi.org/10.1007/s11423-011-9202-9
• Hsieh, P. H., ve Chen, N. S. (2012). Effects of Reflective Thinking in the Process of Designing Software on Students’ Learning Performances. Turkish Online Journal of Educational Technology, 11(2), 88–99. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ989016.pdf
• Kaplan, A., Doruk, M., ve Öztürk, M. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin PÇYYD becerilerinin incelenmesi: Gümüşhane örneği. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 415-435. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/326118
• Karaoglan-Yilmaz, F. G. K., ve Keser, H. (2016). The impact of reflective thinking activities in e-learning: A critical review of the empirical research. Computers & Education, 95, 163-173. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2016.01.006
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel yayıncılık.
• Katrancı, Y., ve Akbay, E. (2021). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemi çözme tutumları ile PÇYYD becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, (117), 58-74. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.51002
• Kholid, M. N., Sa’dijah, C., Hidayanto, E., ve Permadi, H. (2020). How are students’ reflective thinking for problem solving? Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 8(3), 1135-1146. http://dx.doi.org/10.17478/jegys.688210
• Kızılkaya, G., ve Askar, P. (2009). Problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerisi ölçeğinin geliştirilmesi. Egitim ve Bilim, 34(154), 82-92. https://korpeoglu.com/article/download/3296/4174
• Kolb, D. A. (2014). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. FT press.
• Kozikoğlu İ., ve Tunç, M. (2020). The relationship between secondary school students' reflective thinking tendencies towards problem solving and perceptions of problem solving skills. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(1), 87- 101. https://doi.org/10.17679inuefd.433824
• Krejcie, R. V. ve Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610. https://doi.org/10.1177/001316447003000308
• Mezirow, (1997). Transformative learning in action. New Directions for adult and continuing Education, 74, 5-12. https://www.ecolas.eu/eng/wp-content/uploads/2015/10/Mezirow-Transformative-Learning.pdf
• Moon, J. A. (2013). A handbook of reflective and experiential learning: Theory and practice. Routledge.
• Noer, S. H., Gunowibowo, P., ve Triana, M. (2020). Improving students’ reflective thinking skills and self-efficacy through scientific learning. Journal of Physics: Conference Series, 1581(1). https://doi.org/10.1088/1742-6596/1581/1/012036
• Paul, R., ve Elder, L. (2008). Critical Thinking: Strategies for Improving Student Learning, Part II. Journal of Developmental Education, 32(2), 34-35. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ868666.pdf
• Rodgers, C. (2002). Defining reflection: Another look at John Dewey and reflective thinking. Teachers College Record, 104(4), 842-866. https://doi.org/10.1111/1467-9620.00181
• Rodríguez, E. M. (2022). John Sweller’ın Bilişsel Yük Teorisi. Aklınızı Keşfedin. https://aklinizikesfedin.com/john-swellerin-bilissel-yuk-teorisi/
• Saavedra, A. R., ve Opfer, V. D. (2012). Teaching and learning 21st century skills: Lessons from the learning sciences. Asia Society, Partnership for Global Learning: RAND Corporation. https://www.opsba.org/wp-content/uploads/2021/02/RANDPaper.pdf
• Saygılı, G., ve Atahan, R. (2014). Üstün zekâlı çocukların PÇYYD becerilerinin çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014(31), 181-192. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117747
• Saylan, N. (1991). "Yansıtıcı düşünmenin geliştirilmesinde öğretmenin rolü". Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 133-137. https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/16926/1/6_2_16.pdf
• Schön, D. A. (2017). The reflective practitioner: How professionals think in action. Routledge.
• Sevgi, S., ve Zihar, M. (2020). Ortaokul öğrencilerinin yansıtıcı düşünme becerileri ile matematik öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2331-2345. https://doi.org/10.24106/kefdergi.700428
• Siswono, T. Y. E. (2011). Level of students creative thinking in classroom mathematics. Educational Research and Reviews, 6(7), 548–553. https://www.academia.edu/download/42733649/Level_of_students_creative_thinking_in_20160216-28000-h8mau5.pdf
• Suharna, H., Hairun, Y., Abdullah, I. H., Alhaddad, I., Afandi, A., Ardiana, ve Sari, D. P. (2020). The Reflective Thinking Elementary Student in Solving Problems Based on Mathematic Ability. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(6), 3880–3891. http://sersc.org/journals/index.php/IJAST/article/view/15752
• Tabachnick, B. G. (2007). Using multivariate statistics. Pearson Education.
• Tican, C., ve Taspinar, M. (2015). The effects of reflective thinking-based teaching activities on pre-service teachers’ reflective thinking skills, critical thinking skills, democratic attitudes, and academic achievement. The Anthropologist, 20(1-2), 111-120. https://doi.org/10.1080/09720073.2015.11891730
• Toraman, C., Orakci, S., ve Aktan, O. (2020). Analysis of the relationships between mathematics achievement, reflective thinking of problem solving and metacognitive Awareness. International Journal of Progressive Education, 16(2), 72-90. http://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1249977.pdf
• Uygun, K., ve Bilgiç, C. (2018). İlköğretim öğrencilerinin PÇYYD becerileri ve sosyal bilgiler dersi akademik başarıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(3), 1497-1515. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/515610
• Uygun, K., ve Çetin, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde yansıtıcı düşünme uygulamalarının akademik başarı ve tutuma etkisi. Researcher, 2(2), 50-72. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2151298
• Üstünoğlu, E. (2006). Üst düzey düşünme becerilerini geliştirmede bilişsel soruların rolü. Çağdaş Eğitim Dergisi, 331, 17-24. https://hdl.handle.net/20.500.14365/4547
• Vygostky, L. S. (1998). Düşünce ve Dil. Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Vygotsky, L. (1978). Mind in Society. Harvard University Press.
• Yang, Y., van Aalst, J., Chan, C. K. K., ve Tian, W. (2016). Reflective Assessment in Knowledge Building by Students with Low Academic Achievement. International Journal of Computer-Supported Collaborative Learning, 11(3), 281–311. https://doi.org/10.1007/s11412-016-9239-1
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zhang, X. H., Kubota, K., Kubota, M., ve Li, K. (2019). Teacher’s Developmental Stages of Exploring Thinking Tools in a Blended Learning Environment. International Conference on Blended Learning, 186–202. https://doi.org/10.1007/978-3-030-21562-0_16