Young People's Career Roadmap: Demographic Factors Determining Emotional and Psychological Well-Being in Secondary School

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 911 - 934, 28.08.2024

Osman Söner , Kamil Arif Kırkıç

https://doi.org/10.51460/baebd.1453079

Öz

Determining secondary school students' emotional and psychological well-being and understanding the factors affecting these constructs is important due to the increasing interest in educational psychology. The study group consisted of 254 middle school students aged 10-14. Hierarchical regression analysis was used to determine the level of prediction of emotional and psychological well-being of middle school students by age and career development. In the first block of the analysis, age, and average academic achievement were taken, and it was determined that they explained 10% of the variance in emotional and psychological well-being. In the second block, career development sub-dimensions were taken, and it was seen that these sub-dimensions contributed 24% to emotional and psychological well-being. The findings obtained from the study were discussed in comparison with the studies in the literature, and suggestions were made for field workers.

Anahtar Kelimeler

Emotional well-being, psychological well-being, career development, career

Gençlerin Kariyer Yol Haritası: Ortaokulda Duygusal ve Psikolojik İyi Oluşu Belirleyen Demografik Faktörler

Öz

Ortaokul öğrencilerinin duygusal ve psikolojik iyi oluşlarının belirlenmesi ve bu yapılara etki eden faktörlerin anlaşılması, eğitim psikolojisine olan ilginin artması nedeniyle önem arz etmektedir. Çalışma grubu 10-14 yaş arası 254 ortaokul öğrencisinden oluşmuştur. Ortaokul öğrencilerinin duygusal ve psikolojik iyi oluşlarının yaş ve kariyer gelişimlerine göre yordanma düzeyini belirlemek amacıyla hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Analizin ilk bloğunda yaş ve ortalama akademik başarı alınmış olup bunların duygusal ve psikolojik iyi oluştaki varyansın %10'unu açıkladığı belirlenmiştir. İkinci blokta ise kariyer gelişimi alt boyutları alınmış ve bu alt boyutların duygusal ve psikolojik iyi oluşa %24 oranında katkıda bulunduğu görülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgular literatürdeki çalışmalarla karşılaştırmalı olarak tartışılmış ve saha çalışanlarına önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal iyi oluş, psikolojik iyi oluş, kariyer gelişimi, kariyer

Kaynakça

• Abalı, O. (2014). Ergenlik dönemi ve ruhsal yaklaşım. Adeda Yayıncılık.
• Alpaslan, M. M., Akkuş, N., Özlen, S. ve Kuru Alpaslan, F. (2019). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenimine yönelik öz-yeterlik kaynakları, öz-yeterlik, akademik başarıları ile kariyer yönelimi arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(3), 352-360.
• Arthur, M. B., Hall, D. T., & Lawrence, B. S. (1989). Generating new directions in career theory: The case for a transdisciplinary approach. In M. Arthur, D. Hall, & B. Lawrence (Eds.). Handbook of career theory (pp. 7–25). Cambridge University Press.
• Ateş, B. (2016). Üniversite öğrencilerinde akademik başarının yordayıcısı olarak psikolojik iyi oluş ve sosyal yetkinlik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1203-1214. https://doi.org/10.17755/esosder.86299 Aygün, N. ve Topkaya, N. (2022). Akademik erteleme ve akademik mükemmeliyetçilik ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 61, 189-208. https://doi.org/10.21764/maeuefd.959606
• Aytaç, S. (1997). Çalışma yaşamında kariyer yönetimi plânlaması geliştirilmesi yönetimi. Epsilon.
• Bacanlı, F., Eşici, H., & Özünlü, M. B. (2013). Kariyer karar verme güçlüklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 4(40), 198-211.
• Becker, G. S. (1964). Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education. Columbia University Press.
• Brown, D. (Ed.). (2002). Career choice and development. Jossey-Bass.
• Bücker, S., Nuraydin, S., Simonsmeier, B.A., Schneider, M., & Luhmann, M. (2018). Subjective well-being and academic achievement: A meta-analysis. Journal of Research in Personality, 74, 83-94. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2018.02.007
• Can, A. ve Taylı, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 321-346. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.2-5000091542
• Cenkseven, F. ve Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 43-65.
• Centers for Disease Control and Prevention. (2018). Well-being concepts. https://www.cdc.gov/hrqol/wellbeing.htm#eight
• Çelik, F.N. (2018). Ortaokul öğrencilerinde kariyer gelişiminin bazı değişkenlere göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Daniels, K., & Guppy, A. (1997). Stressors, locus of control, and social support as consequences of affective psychological well-being. Journal of Occupational Health Psychology, 2(2), 156–174. https://doi.org/10.1037/1076-8998.2.2.156
• Demirdelen, D., & Ulama, Ş. (2013). Demografik değişkenlerin kariyer tatminine etkileri: Antalya’da 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 1(2), 65-89.
• Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students' social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development, 82(1), 405-432. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01564.x
• Ecclestone, K. (2012). From emotional and psychological well-being to character education: challenging policy discourses of behavioural science and 'vulnerability'. Research Papers in Education, 27(4), 463-480. https://doi.org/10.1080/02671522.2012.690241
• Erdoğmuş, N. (2003). Kariyer Geliştirme, Kuram ve Uygulama. Nobel Yayın ve Dağıtım.
• Eren Gümüştekin, G.E., & Gültekin, F. (2015). Stres kaynaklarının kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 1-9.
• Eslek, S., & Sahın, M. (2021). FeTeMM aktivitelerinin öğrencilerin fetemm kariyer ilgi, tutum ve algılarına etkisinin araştırılması. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 4(3), 217-229.
• Fredrickson, B. L., & Branigan, C. (2005). Positive emotions broaden the scope of attention and thought‐action repertoires. Cognition & Emotion, 19(3), 313-332. https://doi.org/10.1080/02699930441000238
• Gallagher, M.W. (2007). Curiosity and well-being. The Journal of Positive Psychology, 2(4), 236-248. https://doi.org/10.1080/17439760701552345
• Gezer, Ç (2020). Sosyal gelişmeleri kaçırma korkusunun psikolojik iyi oluş ve denetim odağı ile ilişkisinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Greenhaus, J.H., Callanan, G.A., & Godschalk, V.M. (2000). Career management (3rd ed.). Dryden Press/Harcourt College Publishers
• Griffin, D. P. (2014). Locus of control and psychological well-being: Separating the measurement of internal and external constructs – A pilot study. EKU Libraries Research Award for Undergraduates.
• Gül, S. K. ve Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 80-101.
• Halisdemir, D. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluşları, kendini affetme düzeyleri ve geçmişe yönelik anne kabul red algıları arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Harker, K. (2001). Immigrant generation, assimilation, and adolescent psychological well-being, Social Forces, 79(3), 969-1004. https://doi.org/10.1353/sof.2001.0010
• Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge.
• Heubner, E.S. (1991). Correlates of life satisfaction in children. School Psychology Quarterly, 6, 103- 111. http://dx.doi.org/10.1037/h0088805
• Humphrey, N., Kalambouka, A., Wigelsworth, M., Lendrum, A., Lennie, C., & Farrell, P. (2010). New Beginnings: Evaluation of a short social–emotional intervention for primary‐aged children. Educational Psychology, 30(5), 513-532. https://doi.org/10.1080/01443410.2010.483039
• İklim Cengiz, A. (2018). İç-dış denetim odağı ve psikolojik iyi oluş ve depresif belirtiler arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İnanç, Y.B., Bilgin, M., & Atıcı, M.K. (2010). Gelişim psikolojisi. Pegem Akademi.
• Karataş, A., & Gizir, C. A. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik danışma gereksinimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-3), 250-265.
• Keyes, C.L. (2002). The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. Journal Of Health and Social Behavior, 43(2) 207-222. https://doi.org/10.2307/3090197.
• Kırıktaş, H., & Şahin, M. (2019). Lise öğrencilerinin STEM alanlarına yönelik kariyer ilgileri ve tutumlarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 55-77.
• Klonowicz, T. (2001). Discontented people: Reactivity and locus of control as determinants of subjective well-being. European Journal of Personality, 15, 29-47. https://doi.org/10.1002/per.387
• Kurt, P. (2018). Üniversite öğrencilerinde sigarayı bırakma kayıtlarının, denetim merkezi ve bireysel iyi oluşumlu düzeydeki ilişkilerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lin, C.C. (2015). Gratitude and depression in young adults: The mediating role of self-esteem and well-being. Personality and Individual Differences, 87, 30-34. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.07.017
• Linley, P. A. (2013). Human strengths and well-being: Finding the best within us at the intersection of eudaimonic philosophy, humanistic psychology, and positive psychology. In A. S. Waterman (Ed.), The best within us: Positive psychology perspectives on eudaimonia (pp. 269-285). American Psychological Association.
• Linnenbrink-Garcia, L., & Patall, E. A. (2016). Motivation. In K. R. Wentzel & D. B. Miele (Eds.), Handbook of motivation at school (2nd ed., pp. 300-321). Routledge.
• Luhtanen, R., & Crocker, J. (1992). A collective self-esteem scale: Self-evaluation of one's social identity. Personality and Social Psychology Bulletin, 18(13), 302–318. https://doi.org/10.1177/0146167292183006
• Macleod, A.K., & Conway, C. (2005). Well-being and the anticipation of future positive experiences: The role of income, social networks, and planning ability. Cognition and Emotion, 19(3), 357-374. https://doi.org/10.1080/02699930441000247
• MacLeod, A.K., Coates, E., & Hetherton, J. (2008). Increasing well-being through teaching goal-setting and planning skills: Results of a brief intervention. Journal of Happiness Studies, 9, 185–196. https://doi.org/10.1007/s10902-007-9057-2
• Martinez, R.O., & Dukes, R.L. (1997). The effects of ethnic identity, ethnicity, and gender on adolescent well-being. Journal of Youth and Adolescence, 26, 503-516. https://doi.org/0.1023/A:1024525821078
• Ng, T. W. H., & Feldman, D. C. (2012). The relationship of age to ten dimensions of job performance. Journal of Applied Psychology, 97(2), 393-410. https://doi.org/10.1037/a0027677
• Noone, J.H., Stephens, C., & Alpass, F.M. (2009). Preretirement planning and well-being in later life: A prospective study. Research on Aging, 31(3), 295-317. https://doi.org/10.1177/0164027508330718
• Obrenovic, B., Jianguo, D., Khudaykulov, A., & Khan, M.A.S. (2020) Work-family conflict impact on psychological safety and psychological well-being: A job performance model. Frontiers Psychology, 11, 1-18. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00475
• Oishi, S., & Diener, E. (2001). Goals, culture, and subjective well-being. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(12), 1674–1682. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/01461672012712010
• Özbey, S. (2019). Okul öncesi çocuklar için sosyal duygusal iyi oluş ve psikolojik sağlamlık ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 756-783. https://doi.org/10.26466/opus.518062
• Özdemir, M. ve Dilekmen, M. (2017). Eğitim fakültesi öğrencilerinin duygusal zekalarının anne-baba tutumu akademik başarı ve cinsiyet değişkenleri açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1655-1671.
• Özden, K. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi oluşun psikososyal yordayıcılarının sosyal bilişsel kariyer kuramı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pandey, R., Tiwari, G.K., Parihar, P. & Rai, P.K. (2019). Positive, not negative, self-compassion mediates the relationship between self-esteem and well-being. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research, and Practice, 94(1), 1-15. https://doi.org/10.1111/papt.12259
• Paradise, A.W., & Kernis, M.H. (2002). Self-esteem and psychological well-being: Implications of fragile self-esteem. Journal of Social and Clinical Psychology, 21(4), 345–361. https://doi.org/10.1521/jscp.21.4.345.22598
• Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W., & Perry, R. P. (2002). Academic emotions in students' self-regulated learning and achievement: A program of qualitative and quantitative research. Educational Psychologist, 37(2), 91-105. https://doi.org/10.1207/S15326985EP3702_4
• Reio, T. G., & Sanders–Reio, J. (2020). Curiosity and well–being in emerging adulthood. New Horizons in Adult Education and Human Resource Development, 32(1), 17–27. https://doi.org/10.1002/nha3.20270
• Roeser, R. W., Eccles, J. S., & Sameroff, A. J. (2000). School as a context of early adolescents' academic and social-emotional development: A summary of research findings. The Elementary School Journal, 100(5), 443-471.
• Ryff, C. D. (2013). Eudaimonic well-being and health: Mapping consequences of self-realization. In A. S. Waterman (Ed.), The best within us: Positive psychology perspectives on eudaimonia (pp. 77-98). American Psychological Association.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1069–1081. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.57.6.1069
• Ryff, C. D. (2014). Psychological well-being revisited: Advances in the science and practice of eudaimonia. Psychotherapy and Psychosomatics, 83, 10–28. https://doi.org/10.1159/000353263
• Ryff, C. D., & Keyes, C. L. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 719–727. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.69.4.719
• Sağlam, M. ve Topsumer, F. (2019). Dijital oyunlar ve öznel iyi oluş ilişkisi: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği. Humanities Sciences, 14(2), 31-50.
• Salvador-Carulla L., Lucas, R., Ayuso-Mateos, J. L., & Miret, M. (2014). Use of the terms "well-being" and "quality of life" in health sciences: a conceptual framework. The European Journal of Psychiatry, 28(1), 50–65. https://dx.doi.org/10.4321/S0213-61632014000100005
• Sánchez-García, M.A., Lucas-Molina, B., Fonseca-Pedrero, E., Pérez-Albéniz, A., & Paino, M. (2018). Emotional and behavioral difficulties in adolescence: Relationship with emotional well-being, affect, and academic performance. Anales de Psicología, 34(3), 482-489. http://dx.doi.org/10.6018/analesps.34.3.296631
• Sarkova, M., Bacikova-Sleskova, M., Madarasova Geckova, A., Katreniakova, Z., van den Heuvel, W., & van Dijk, J. P. (2014). Adolescents’ psychological well-being and self-esteem in the context of relationships at school. Educational Research, 56(4), 367–378. https://doi.org/10.1080/00131881.2014.965556
• Schimmack, U., & Kernis, E. (2003). Predictive validity of explicit and implicit self-esteem for subjective well-being. Journal of Research in Personality, 37(2), 100-106. https://doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00532-9
• Schulte, P.A., Guerin, R.J., Schill, A.L., Bhattacharya, A., Cunningham, T.R., & Pandalai, S.P., Eggerth, D., & Stephenson, C.M. (2015). Considerations for incorporating "well-being" in public policy for workers and workplaces. American Journal of Public Health, 105(8), 31–44. https://doi.org/10.2105/ajph.2015.302616
• Schultheiss, D.P.E. (2008). Current status and future agenda for the theory, research, and practice of childhood career development. Career Development Quarterly, 57(1), 7-24. https://dx.doi.org/10.1002/j.2161-0045.2008.tb00162.x
• Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Special issue: Positive psychology. American Psychologist, 55(1), 5-14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5.
• Söner, O. ve Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 59-73.
• Söner, O. ve Yılmaz, O. (2020). Özel eğitim sınıflarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik iyi oluşları ve tükenmişlik düzeyleri. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 66-682.
• Spence, M. (1973). Job market signaling. Quarterly Journal of Economics, 87(3), 355-374.
• Steinmayr, R., Crede, J., McElvany, N., & Wirthwein, L. (2016). Subjective Well-being, test anxiety, academic achievement: Testing for reciprocal effects. Frontiers in Psychology, 6, 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01994
• Suldo, S. M., Thalji, A., & Ferron, J. M. (2011). Longitudinal academic outcomes predicted by early adolescents' subjective well-being, psychopathology, and mental health status yielded from a dual factor model. Journal of Positive Psychology, 6(1), 17-30. https://doi.org/10.1080/17439760.2010.536774
• Suldo, S. M., & Shaffer, E. J. (2006). Evaluation of the relationship between psychopathology and academic performance among adolescents. School Psychology Quarterly, 21(3), 293-306. https://doi.org/10.1037/h0080024
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, 16, 282–298. https://doi.org/10.1016/0001-8791(80) 90056-1
• Valkenburg, P.M., & Peter, J. (2007). Online communication and adolescent well-being: Testing the stimulation versus the displacement hyptesis. Journal of Computer-Mediated Communication, 12(4), 1169-1182. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2007.00368.x
• Quevedo, J. M. R., & Abella C. M. (2011). Well-being and personality: facet-level analyses. Personality and Individual Differences, 50(2), 206-211. http://dx.doi.org/10.1016/j.paid.2010.09.030
• Wang, H., & Li, J. (2015). How trait curiosity influences psychological well-being and emotional exhaustion: The mediating role of personal initiative. Personality and Individual Differences, 75, 135-140. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.paid.2014.11.020
• Wang, M., & Shultz, K. S. (2010). Employee retirement: A review and recommendations for future investigation. Journal of Management, 36(1), 172-206. https://doi.org/10.1177/0149206309347957
• Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 1063–1070. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.54.6.1063
• Yamaguchi, A., & Kim, M. (2015). Effects of self-construal and its relationship with subjective well-being across cultures. Journal of Health Psychology, 20(1), 13–26. https://doi.org/10.1177/1359105313496448
• Yayla, A., & Bacanlı, F. (2011). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(3), 1148-1159.
• Yeung, D.Y., & Zhou, X. (2017). Planning for retirement: Longitudinal effect on retirement resources and post-retirement well-being. Frontiers in Psychology, 8, 1-14. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01300
• Zacher, H. (2015). Successful aging at work. Work, Aging and Retirement, 1(1), 4-25. https://doi.org/10.1093/workar/wau006,
• Zacher, H., Rudolph, C.W., Todorovic, T., & Ammann, D. (2019). Academic career development: A review and research agenda. Journal of Vocational Behavior, 110, 357-373. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2018.08.006