2005-2023 Yılları Arasında Çizgi Roman Konusunda Yayımlanmış Makalelerin Analizi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 1474 - 1500, 28.08.2024

Süleyman Temur , Salih Uslu

https://doi.org/10.51460/baebd.1484209

Öz

Çizgi romanlar geçmişten günümüze kadar birçok alanda kullanılan çok işlevli bir materyaldir. Eğitim alanında ise son yıllarda popüler hale gelmiş ve derslerde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Nitekim çizgi romanlar, görsel öğeleri çok fazla barındırmasından, komik ve eğlenceli olmasından dolayı öğrencileri derse karşı isteklendirmede ve sürece aktif olarak dahil etmede önemli bir role sahiptirler. Dahası çizgi romanlar, kendine has bir dil ve üslup sayesinde gerek çocukların dil gelişimlerine katkı sağlamakta gerekse de çocukların ilgisini çekmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı çizgi roman konusunda yayınlanmış olan makaleleri saptamak ve bu konuda gerçekleştirilecek çalışmalara yol göstermektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma, 2005-2023 yılları arasında çizgi roman konusunda yayınlanan makalelerin analizi ile sınırlandırılmıştır. Nitel desende tasarlanan araştırmada veri toplama aracı olarak doküman incelemesi yöntemi kullanılmış ve veriler içerik ve betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, yayınlanan makalelerin en fazla 2018-2023 yılları arasında, sosyal bilimler dergisinde ve Türkçe dilinde yayınlandığı sonucuna varılmıştır. Konu alanı bakımından en fazla "çizgi roman incelemesi", "çeşitli görüşlerin incelenmesi" ve "öğrenci motivasyon, algı ve tutumuna etkisi” konularının incelendiği görülmektedir. Ayrıca en fazla nitel yöntemin tercih edildiği, örneklem grubu olarak ortaokul öğrencilerinin ve örneklem büyüklüğünün ise ortalama olarak 11-30 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Veri toplama aracı olarak en fazla test/ölçek/anket kullanıldığı, veri analiz yöntemi olarak ise en fazla nicel veri analiz tekniklerinin tercih edildiği gözlemlenmiştir. Araştırmanın sonucunda elde edilen veriler neticesinde çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çizgi roman, doküman analizi, literatür taraması.

Etik Beyan

Merhaba Hocam, "“2005-2023 Yılları Arasında Çizgi Roman Konusunda Yayınlanmış Makalelerin Analizi" adlı araştırmamız etik kurul izni alınması gereken çalıma kategorisinde değildir. Bu durumu taahhüt eden belgeyi ıslak imzalı olarak sisteme yükledim. Saygılarımla.

Analysis of Articles Published on Comics between 2005-2023

Öz

Comic books are a multifunctional material used in many fields from past to present. In the field of education, it has become popular in recent years and has started to be used frequently in lessons. As a matter of fact, comic books have an important role in motivating students towards the lesson and actively involving them in the process because they contain a lot of visual elements, are funny and entertaining. Moreover, comics, thanks to their unique language and style, both contribute to children's language development and attract children's attention. In this context, the aim of the research is to identify the articles published on comics and to guide the studies to be carried out on this subject. For this purpose, the research is limited to the analysis of articles published on comics between 2005-2023. In the research designed in qualitative design, document analysis method was used as a data collection tool and the data were analyzed with content and descriptive analysis techniques. As a result of the research, it was concluded that most of the published articles were published between 2018-2023, in social sciences journals and in Turkish language. In terms of subject area, it is seen that "comic book analysis", "examination of various opinions" and "effect on student motivation, perception and attitude" are the most examined subjects. In addition, it was determined that qualitative method was mostly preferred, the sample group was middle school students and the sample size was in the range of 11-30 on average. It was observed that tests/scales/surveys were mostly used as data collection tools and quantitative data analysis techniques were mostly preferred as data analysis methods. As a result of the data obtained as a result of the research, various recommendations were made.

Anahtar Kelimeler

Comics, document analysis, literature review.

Kaynakça

• Akbulut, Ö. (2021). Çok değişkenli ve farklı ölçekli araştırmalarda örneklem büyüklüğünün tespiti. Hayvan Bilimi ve Ürünleri Dergisi, 4(2), 199-215. https://doi.org/10.51970/jasp.946399
• Akdağ, S. (2023). Uzaktan öğretimle sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman kullanımının öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal öğrenmelerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Akgül, F. (2019). Karikatür (Çizgi roman) yoluyla yabancı dil öğretimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Arabacı, B. (2021). Yabancı dil olarak Almanca alanında dilsel ve kültürel yeti için çizgi romanlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?.Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Başımoğlu, M. (2009). Çizgi romanda mimari kurgunun temsili [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus Open, 2, 8-14. https://doi.org/10.1016/j.npls.2016.01.001
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Allyn and Bacon.
• Bolan, B. (2000). Çizgi roman sanatı. Engin Yayıncılık.
• Bolat, Y., & Tekin, M. (2017). Üstün yeteneklilerin eğitimi araştırmalarında eğilimler: Yöntem bilimsel bir analiz. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 609-629.
• Canbulut, D. (2022). Eğitici çizgi romanların ilkokul 2. sınıf bölme işlemi konusunda başarı ve kalıcılığa etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Cantek, L. (2010). Çizgi roman: Kareler, balonlar, resimli bantlar. Varlık, 1232.
• Cantek, L. (2019). Türkiye’de çizgi roman. İletişim Yayınları.
• Chute, H. (2008). Comics as literature? Reading graphic narrative. PMLA, 123(2), 452-465. https://doi.org/10.1632/pmla.2008.123.2.452
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th Edition). New York: Routledge. https://l24.im/d2e3wp
• Connelly, L. M. (2016). Trustworthiness in qualitative research. Medsurg Nursing, 25(6), 435-437.
• Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (Çev. H. Ekşi). Edam.
• Çelik, K., & İlhan, G. O. (2021). Çocuk Haklarına Yönelik Eğitici Çizgi Roman: ‘’Sadece Biriyim’’. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 262-279.
• Çiçek Şentürk, Ö. (2020). Argümantasyon destekli eğitici çizgi romanların öğrencilerin çevreye yönelik ilgi, motivasyon ve akademik başarılarına etkisi ile öğrenci deneyimleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Demir, Z. (2022). Kültürlerarası iletişim bağlamında çizgi roman: Diary of Wimpy Kid (Saftirik Greg’in Günlüğü). Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (37), 233-251. https://doi.org/10.31123/akil.1077652
• Dworkin, S.L. (2012). Sample size policy for qualitative studies using in-depth interviews. Arch Sex Behav, 41, 1319-1320. https://doi.org/10.1007/s10508-012-0016-6
• Efecioğlu, E. (2013). Çizgi romanın İngilizcenin yabancı dil olarak öğretiminde rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Eisner, W. (1974). Comic books in the library. School Library Journal, 21(2), 75-79.
• Eren, G. (2023). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler kitabındaki tarih konularının öğretiminde çizgi roman kullanımına ilişkin görüşleri[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
• Göçer, A.,& Gürsoy, H. C., (2022). Basılı ve dijital çizgi romanların Türkçe dersi metin işleme süreçlerinde pedagojik bir materyal olarak kullanılması. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 463-478. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1060244
• Grix, J. (2010). The foundations of research. Palgrave Macmillan.
• Groensteen, T. (2007). The system of comics (Çev. B. Beaty & N. Nguyen). University Press of Mississippi.
• Gürsoy, H. C. (2018). Kitap okuma alışkanlığının kazandırılmasında yardımcı bir araç olarak çizgi romanların kullanılması [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi]. Erciyes Üniversitesi Akademik Veri Yönetim Sistemi. https://t.ly/IfXvg
• Haugaard, K. (1973). Comic books: Conduits toculture? Reading Teacher, 27, 54-55. http://www.jstor.org/stable/20193391
• Höppner, S. (2023). A short history of western comics-lecture series: German comics/comics today. A_Short_History_of_Western_Comics_Part_7.pdf (Erişim Tarihi: 21.02.2024)
• Hutchinson, K. (1949). An experiment in the use of comics as instructional material. Journal of Educational Sociology, 23(4), 236-245. https://doi.org/10.2307/2264559
• Inge, M. T. (1997). Çizgi romanlar. Sanat Dünyamız Üç Aylık Kültür Dergisi, 64, 79-92. 52
• Işıkyıldız, M. (2011). Çizgi romanların yabancı dil olarak Fransızca öğretimindeki yeri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı [Unpublished doctoral dissertation]. Kocatepe University.
• Jayarajah, K., Saat, R. M., & Rauf, R. A. A. (2014). A review of science, technology, engineering & mathematics (STEM) education research from 1999–2013: A Malaysian perspective. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 10(3), 155-163. https://doi.org/10.12973/eurasia.2014.1072a
• Kaba, G. (2021). Sosyal Bilgiler dersinde müze eğitimine yönelik geliştirilen dijital çizgi romanın öğrencilerin akademik başarısına ve tutumuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kaba, G., Şin, M., & İlhan, G. O. (2020). Eğitimde dijital çizgi roman tasarımı: Etkin vatandaş Bilge. Jass StudiesThe Journal of Academic Social Science Studies, (83),107-123. https://doi.org/10.29228/JASSS.46636
• Kahraman-Kılbaş E. P., & Cevahir F. (2023). Sample selection and power analysis in scientic research.Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 7(1), 1-8. https://doi.org/10.34084/bshr.1217279
• Karagöz, B. (2018). Eğitici Çizgi romanların ışığında okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 637-661. https://doi.org/10.17556/erziefd.401083
• Karagöz, Y. (2010). Nonparametrik tekniklerin güç ve etkinlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 18-40.
• Karcıoğlu, R. (2020). Disleksi tanısı almış ve almamış çocuklarda çizgi roman ve hikaye kitaplarında okuduğunu anlamanın karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara Üniversitesi Akademik Veri Yönetim Sistemi. https://t.ly/Q7jyl
• Kaya, İ. F., Tokcan, H., & Çam, E. (2023). Ortaokul öğrencilerinin geleneksel çizgi roman ve manga türü çizgi romana ilişkin görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 102-112. https://doi.org/10.56677/mkuefder.1321280
• Keskin, A.,& İlhan, G. O. (2021). Değerler eğitimine yönelik dijital çizgi roman tasarımı: “Gizemli Labirent”. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 250-264. https://doi.org/10.53048/johass.923826
• Kireççi, Ü. (2018). Çizgi romanın dili ve yapısı. İçinde E. G. Naskali (Ed.), Çizgi roman kitabı, (s. 139-193). Kitabevi Yayınları.
• Koenke, K. (1981). The careful use of comic books. Reading Teacher, 34, 592-595. https://www.jstor.org/stable/20195292
• Kougiourouki, A. (2017). İlkokul tarih öğretiminde çizgi roman kullanımı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Köçer, M., & Koçoğlu, E. (2020). Eğitim tarihi. Pegem Akademi.
• Kumru, S. (2023). 7.sınıf bireyin ve toplumun öğrenmesi ile ilgili bilgilendirici çizgi romanlar aracılığıyla aktarılmasına yönelik öğrenciye sunulması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Kurt, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi roman kullanımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşiv. https://t.ly/xTX3F
• Lanyi, R. L. (1979). Trina, queen of the underground cortoonists; An interview. Journal of Popular Culture, 12(4), 737.
• Leylak, D.,& Say, S. (2023). Sınıf öğretmenlerin eğitici çizgi romanlar ile ilgili görüşleri. International Journal of Education and New Approaches, 6(1), 96-127. https://doi.org/10.52974/jena.1268284
• Lune, H., & Berg, B. L. (2017). Qualitative research methods for the social sciences (9th Edition). Pearson. https://l24.im/oi9L
• Marım, Ö. (2010). İlköğretim Fransız dili eğitiminde çizgi romanların öğreticiliği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Marshall, C., & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. Sage.
• McCloud, S. (2018). Görünmez sanat çizgi romanı anlamak(Çev. M. C. Ülgen). Sırtlan.
• McCloud, S. (2019). Çizgi Romanı Anlamak (M. C. Ülgen, Çev.). Sırtlan Kitap.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı(4, 5, 6, 7. Sınıf) . MEB Yayınları.
• Mutlu, Z. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretiminde çizgi roman kullanımına yönelik görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Onwuegbuzie, A. J., & Collins, K. M. (2007). A typology of mixed methods sampling designs in social science research. The Qualitative Report, 12(2), 281-316. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2007.1638
• Orçan, A. (2013). Çizgi roman tekniği ile geliştirilen bilim-kurgu hikâyelerinin öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin ve fiziğe ilişkin tutumlarının gelişimine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ozan, C., & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136. https://doi.org/10.19126/suje.76547
• Özenç, G. (2023). Çizgi roman tabanlı dijital öykü anlatımının yazmaya yönelik tutuma ve yaratıcı yazma becerisine etkisi: Öğrenci görüşleriyle desteklenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Özer Bıyıklı, Ö. (2023). Yurttaşlık eğitimi konularının aktarılmasında eğitici çizgi romanların etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Özkefeli, D. (2017). Türkiye'de gazetelerde yayınlanan çizgi roman tarihi ve örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Paltani-Sargologos, F. (2011). Le roman graphique, une bande dessinée prescriptrice de légitimation culturelle [Unpublished doctoral thesis]. Université de Lyon.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods evaluation. Sage.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. M. Bütün, & S. Demir). Pegem Akademi.
• Pituch, K. A., & Stevens, J. P. (2016). Applied multivariate statistics for the social sciences (6. Baskı). Routledge.
• Sarıbıyık, M. S. (2018). İlkokullarda milli tarih şuurunu kazandırmada tarihi çizgi romanların önemi: Tarkan çizgi romanları örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
• Schmidt, I. (2022). Yabancı dil olarak almanca derslerinde görsel tasarlanmış eğitim materyali olarak dijital karikatür ve çizgi roman kullanımı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Silverman, D. (2016). Qualitative research. Sage.
• Sones, W. W. D. (1944). The comics and the ınstructional method. Journal of Educational Sociology,18(4), 232-240.
• Strauss, A. L., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Sage Publications, Inc.
• Şahan, Z. (2023). Fen bilimleri öğretiminde eğitici dijital çizgi roman materyali tasarımı ve materyalin kullanımının akademik başarıya etkisi isi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Şeker, S. (2023). İlkokul sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi romanların kullanımı: Bir eylem araştırması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Tatalovic, M. (2009). Science comics as tools for science education and communication: A brief, exploratory study. Journal of Science Communication, 8(4), 1-17. https://doi.org/10.22323/2.08040202
• Temur, S. (2022). 2018 7.sınıf sosyal bilgiler öğretim programının anahtar yetkinlikler bakımından incelenmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 207-226.
• Temur, S. (2023a). Etkin vatandaşlık konularının aktarımında eğitici çizgi romanların akademik başarıya olan etkisi [Yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://t.ly/EzT01
• Temur, S. (2023b). Investigation of postgraduate studies on the subject of comics. Journal of Education and New Approaches, 6(2), 217-267. https://doi.org/10.52974/jena.1311051
• Thorndike, R. L. (1941). Words and the comics. Journal of Experimental Education, 10, 110-113. https://www. jstor .org /stable/20150705
• Topkaya, Y. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinde eğitici çizgi roman kullanımının bilişsel ve duyuşsal öğrenmelere etkisi [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. Atatürk Üniversitesi Akademik Veri Yönetim Sistemi. https://t.ly/oI4Uc
• Topkaya, Y. (2016a). Doğal çevreye duyarlılık değerinin aktarılmasında kavram karikatürleri ile eğitici çizgi romanların etkililiğinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 259-272.
• Topkaya, Y. (2016b). Eğitici çizgi romanların çevre sorunlarına yönelik bilişsel ve duyuşsal öğrenmeler üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 41(187), 199-219. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.5713
• Topkaya, Y. (2017). Demokratik algı üzerine eğitici çizgi romanların etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 747-756.
• Topkaya, Y., & Doğan, Y. (2020). The effect of educational comics on teaching environmental ıssues and environmental organizations topics in 7th grade social studies course: A mixed research. Education and Science, 45(201), 167-188. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2019.8575
• Topkaya, Y., Batdı, V., Durmuş, B., & Özkaya, A. (2023). The effectiveness of using comics in education: A meta analytic and meta-thematic analysis study. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF) Dergisi, 5(3), 922-940. https://doi.org/10.38151/akef.2023.92
• Tuncer, N. (1993). Çizgi roman ve çocuk (1. Baskı). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Tutar, H., & Erdem, A. T. (2022). Örnekleriyle bilimsel araştırma örnekleri ve SPSS uygulamaları (2.Baskı). Seçkin.
• Uslu Üstten, A., & Pilav, S. (2016). Temel seviyede yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çizgi romanların öğrenme düzeyine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 599-606. https://doi.org/10.16916/aded.89819
• Uzun, A. (2021). Çizgi roman ve yeni sunum biçimleri[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Ünal, O. (2018). Sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman kullanımının öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Akdeniz Üniversitesi Açık Erişim Sitemi. https://t.ly/bmUWQ
• Wright, G. (1979). The comic book: a forgotten medium in the classroom. The Reading Teacher, 33(2), 158-161. https://www. jstor .org /stable/20194973
• Yağar, F. (2023). Nitel araştırmalarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesi: veri doygunluğu. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(2), 138-152. https://doi.org/10.38122/ased.1030365
• Yağlı, A. (2022). Use of comic books in foreign language teaching to children: The example of Antoine de Saint-Exupery's "Little Prince".Journal of Literature and Humanities, 68, 43-50. https://doi.org/10.5152/AUJFL.2022.987609
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12 Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, A., Mil, B., & Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin? (3 baskı). Detay Yayıncılık.