“Oynarsan Barışırım”: 4-6 yaş çocukların Yakın Arkadaşlık Algılarını Keşfetmek

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 3, 2948 - 2969

Aylin Sop , Zeynep Topcu Bilir

https://doi.org/10.51460/baebd.1418402

Öz

Bu araştırmanın amacı 4-6 yaş çocukların yakın arkadaşa yönelik algılarını ve beklentilerini keşfetmek ve yakın arkadaşlarıyla çatışma çözme yollarını incelemektir. Türkiye’de bir il merkezinde okul öncesi eğitime devam eden 25 çocuk yarı yapılandırılmış bir mülakata katılmış ve en iyi arkadaşlarıyla birlikte kendilerini resmetmişlerdir. Çocuklarla birebir yapılan görüşme sonrası elde edilen veriler, yakın arkadaşlık algıları, çatışma ve çözüm yolları, yakın arkadaşlarla ilişkili ortamlar olmak üzere üç tema altında incelenmiştir. Sonuçlar, çocukların en iyi arkadaşlarını hem kendi cinsiyetleri hem de kendileri ile benzer ilgi ve özelliğe sahip çocuklardan seçtikleri ve yaşça büyük çocukların en iyi arkadaşlarından daha fazla şefkat talep ettiklerini göstermektedir. Çocuklar yakın arkadaşlığı ise oyun oynamak olarak tanımlamışlardır. Ayrıca küçük çocukların dramatik oyunları tercih ettiği, yaş ilerledikçe ise hareketli oyunları tercih etme eğiliminde oldukları tespit edilmiştir. Çocukların çatışma çözme stratejileri incelendiğinde, yaş ilerledikçe özür dilemenin çatışma çözümünde yeterli olduğu konusunda ortak bir anlayışın olduğu gözlemlenmiştir. Araştırma sonuçları öfkeli ve saldırgan davranışların küçük çocukların arkadaşları ile ilişkilerinin bozulmasına sebep olduğunu göstermektedir. Bu araştırma, öğretmenlere ve ebeveynlere, çocukların sosyal beceri gelişimini desteklemek ve sağlıklı arkadaşlık ilişkileri kurmalarına yardımcı olmak amacıyla çeşitli öneriler sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

“ Yakın arkadaşlık”, “arkadaş beklentileri”, “okul öncesi dönem”.

Kaynakça

• Antonopoulou, K., Xanthou, E. & Kouvava S. (2021) Best friendship relationships: how are they perceived by primary school children in Greece?, Education 3-13,(50)8, 1018-1030. http://dx.doi.org/10.1080/03004279.2021.1929379
• Aras, S. (2016). Free play in early childhood education: A phenomenological study. Early Child Development and Care, 186(7) 1173–1184, http://dx.doi.org/10.1080/03004430.2015.1083558
• Armstrong, G., Maitland, C., Lester, L., Trost, S., Trapp, G., Boruff, B., … & Christian, H. (2019). Associations between the home yard and preschoolers’ outdoor play and physical activity. Public Health Research & Practice, 29(1). https://doi.org/10.17061/phrp2911907
• Atış-Akyol, N. & Güney-Karaman, N. (2020). En iyi arkadaşın kim? Okul öncesi kurumda arkadaş ilişkileri. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2391-2400. http://dx.doi.org/10.24106/kefdergi.692753
• Bath, C. (2009). Learning to Belong: Exploring Young Children’s Participation at the Start of School. Routledge.
• Beazidou, E., & Botsoglou, K. (2016). Peer acceptance and friendship in early childhood: The conceptual distinctions between them. Early Child Development and Care, 186(10), 1615–1631. https://doi.org/10.1080/03004430.2015.1117077
• Benenson, J. F. (1994). Ages four to six years: Changes in the structures of play networks of girls and boys. Merrill-Palmer Quarterly, 40(4), 478–487.
• Beyazkürk, D., Anlıak, S. & Dinçer, Ç. (2007). Çocuklukta akran ilişkileri ve arkadaşlık. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 13-26.
• Bigelow, B. J. (1977). Children’s friendship expectations: A cognitive developmental study. Child Development, 48, 246–253.
• Burton, C. B. (2001). Children's peer relationships. ERIC Publications.
• Büyükbiçer E. & Ulutaş İ. (2018). Yakın arkadaşı olan okul öncesi çocukların duygusal farkındalıklarının incelenmesi. 1. Uluslararası eğitimde Yeni Yaklaşımlar Kongresi Bildiri Özet Kitabı, Sf. 535, 11-18 Mayıs 2018, İstanbul.
• Carter, C., & Nutbrown, C. (2016). A Pedagogy of Friendship: young children’s friendships and how schools can support them. International Journal of Early Years Education, 24(4), 395-413. https://doi.org/10.1080/09669760.2016.1189813
• Chen DW, Fein GG, Killen M & Tam, H. (2001). Peer conflicts of preschool children: Issues, resolution, incidence, and age related patterns. Early Education and Development, 12(4), 523–544. https://doi.org/10.1207/s15566935eed1204_3
• Chen, D. W., Fein, G. G., Killen, M., & Tam, H. P. (2001). Peer conflicts of preschool children: Issues, resolution, incidence, and age-related patterns. Developmental Psychology, 36(4), 485–498. https://doi.org/10.1037/0012-1649.36.4.485
• Cranley-Gallagher, K. (2013). Guiding children’s friendship development. Young Children, 26-32.
• Denham, S. A. (2006). Social-emotional competence as support for school readiness: What is it and how do we assess it? Early Education and Development, Special Issue: Measurement of school Readiness, 17, 57-89.
• Domitrovich, C. E., Durlak, J. A., Staley, K. C., & Weissberg, R. P. (2017). Social-Emotional Competence: An essential factor for promoting positive adjustment and reducing risk in school children. Child development, 88(2), 408–416. https://doi.org/10.1111/cdev.12739
• Dunn, J. (2004). Children’s friendships. The beginnings of intimacy. Oxford: Blackwell Publishing
• Engdahl, I. (2012). Doing friendship during the second year of life in a Swedish preschool. Europen Early Childhood Education Research Journal, 20(1), 83-98.
• Ertabak, S., Atay, E., Aral, N., Güneş, L.G. & Tosun, S. (2023). Okul öncesi dönemde oyun becerileri ve sosyal duygusal gelişim arasındaki ilişkinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 16(94), 25-38.
• Gülay-Ogelman, H. (2018). Yaşamın ilk yıllarında sosyal beceriler. Eğiten Kitap.
• Hännikäinen, M., & Rasku-Puttonen, H. (2010). Building children’s sense of community in a day care centre through small groups in play. Early Years, 37(2), 126–142.
• Hollingsworth, H. L., & Buysse, V. (2009). Establishing friendships in early childhood ınclusive settings: what roles do parents and teachers play? Journal of Early Intervention, 31(4), 287–307. https://doi.org/10.1177/1053815109352659
• Hortaçsu, N. (2002). Çocuklukta ilişkiler: Ana-baba, kardeş ve arkadaşlar. İmge Yayınevi
• İleri, G., & Gültekin- Akduman, G. (2019). Okul öncesi dönem çocukların sosyal beceri düzeyleri ile zorba ve kurban çocuk davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Journal Of International Social Research, 12(64), 581-587.
• Jaggy, A. K., Kalkusch, I., Bossi, C. B., Weiss, B., Sticca, F., & Perren, S. (2023). The impact of social pretend play on preschoolers’ social development: Results of an experimental study. Early Childhood Research Quarterly, 64, 13-25. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2023.01.012
• Krone, M. W., & Yu, S. (2019). Promoting friendship development in inclusive early childhood classrooms: A literature review. International Journal of Early Childhood Special Education, 11(2),183-193. https://doi.org/10.20489/intjecse.670477
• Ladd, G. W. (2006). Peer Rejection, Aggressive or Withdrawn Behavior, and Psychological Maladjustment from Ages 5 to 12: An Examination of Four Predictive Models. Child Development, 77, 822-846. http://dx.doi.org/10.1111/j.1467-8624.2006.00905.x
• Mair, M., & Kierans, C. (2007). Descriptions as data: Developing techniques to elicit descriptive materials in social research. Visual studies, 22(2), 120-136. https://doi.org/10.1080/14725860701507057
• Marcone, R., Caputo, A. & della Monica, C. (2015) Friendship competence in kindergarten and primary school children. European Journal of Developmental Psychology, 12(4), 412-428, https://doi.org/10.1080/17405629.2015.1031215
• Maxwell, J. A. (1992). Understanding and validity in qualitative research. Harvard Educational Review, 62(3), 279–300. https://doi.org/10.17763/haer.62.3.8323320856251826
• Merriam, S. B. & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: a guide to design and implementation (4th Edition). Jossey-Bass.
• Nergaard, K. (2020). “I want to join the play”. Young children’s wants and needs of empathy when experiencing peer rejections in ECEC. Early Years,42(4-5), 406-419. https://doi.org/10.1080/09575146.2020.1744531
• Öztürk, N. & Kutlu, M. (2017). Arkadaşlık becerisi psiko-eğitiminin 9-12 yaş arası öğrencilerin arkadaşlık niteliğine etkisi. Eğitim & Bilim, 42(191), 397-413. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.7030
• Özyürek, A. (2017). Okul öncesi çocukların duyguları tanıma ile duyguları yönetme ve arkadaşlık becerileri arasındaki ilişki, Akademik Bakış Dergisi, 59, 128-140.
• Papadopoulou, M. (2016). The ‘space’ of friendship: young children's understandings and expressions of friendship in a reception class, Early Child Development and Care, 186(10), 1544-1558. http://dx.doi.org/10.1080/03004430.2015.1111879
• Park, M. H., & Park, K. J. (2016). Stability in friendship patterns among kindergarteners: A short-term longitudinal study. Korean Journal of Child Studies, 37(1), 73–82
• Parker, J. G., & Asher, S. R. (1993). Friendship and friendship quality in middle childhood: Links with peer group acceptance and feelings of loneliness and social dissatisfaction. Developmental Psychology, 29(4), 611–621. https://doi.org/10.1037/0012-1649.29.4.611
• Quinn, M., & Hennessy, E. (2010). Peer relationships across the preschool to school transition. Early Education and Development Publication, 21(6), 37–41. https://doi.org/10.1080/104092809 03329013
• Roberts-Holmes, G. (2015). The datafication of early years pedagogy: If the teaching is good, the data should be good and if there’s bad teaching, there is bad data. Journal of Education Policy, 30(3), 302–315. https://doi.org/10.1080/02680939.2014.924561
• Rockhill, C. M., Vander Stoep, A., McCauley, E., & Katon, W. J. (2009). Social competence and social support as mediators between comorbid depressive and conduct problems and functional outcomes in middle school children. Journal of Adolescence, 32(3), 535–553. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2008.06.011
• Rubin, K.H., Bukowski. W., & Parker, J.G. (2008). Peer interactions, relationships, and groups. In W. Damon & N. Eisenberg (Eds.) Handbook of child psychology: Social, emotional, and personality development (Vol. 3, pp. 619–700). Wiley
• Sapsağlam, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının değişen oyun tercihleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 1122-1135.
• Schwartz-Mette, R. A., Shankman, J., Dueweke, A. R., Borowski, S., & Rose, A. J. (2020). Relations of friendship experiences with depressive symptoms and loneliness in childhood and adolescence: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 146(8), 664. https://doi.org/10.1037/bul0000239
• Sebanc, A. M. (2003). The friendship features of preschool children: Links with prosocial behavior and aggression. Social Development, 12(2), 249–268. https://doi.org/10.1111/1467-9507.00232
• Sebanc, A. M., Kearns, K. T., Hernandez, M. D., & Galvin, K. B. (2007). Predicting having a best friend in young children: Individual characteristics and friendship features. The Journal of Genetic Psychology: Research and Theory on Human Development, 168(1), 81–95. https://doi.org/10.3200/GNTP.168.1.81-96
• Swit, C.S. & Harty, S.C. (2023). Normative beliefs and aggression: The mediating roles of empathy and anger. Child Psychiatry Hum Dev https://doi.org/10.1007/s10578-023-01558-1
• van Hoogdalem, A. G., Singer, E., Eek, A., & Heesbeen, D. (2013). Friendship in young children: Construction of a behavioural sociometric method. Journal of Early Childhood Research, 11(3), 236-247.
• Verschueren, K., Buyck, P., & Marcoen, A. (2001). Self-representations and socioemotional competence in young children: A 3-year longitudinal study. Developmental Psychology, 37(1), 126-134.
• Vestal, A. & Jones, N. A. (2004) Peace building and conflict resolution in preschool children. Journal of Research in Childhood Education, 19(2), 131-142. https://doi.org/10.1080/02568540409595060
• Vlachou, M., Andreou, E., Botsoglou, K., & Didaskalou, E. (2011). Bully/victim problems among preschool children: A review of current research evidence. Educational Psychology Review, 23(3), 329–358.
• Wang, Y., Palonen, T., Hurme, T. R., & Kinos, J. (2019). Do you want to play with me today? Friendship stability among preschool children. European Early Childhood Education Research Journal, 27(2), 170-184. https://doi.org/10.1080/1350293X.2019.1579545
• Yang, W., Peh, J., & Ng, S. (2021). Early childhood teacher research and social-emotional learning: implications for the development of culturally sensitive curriculum in singapore. Policy Futures in Education, 19(2), 197-215. https://doi.org/10.1177/1478210320983499
• Yıldırım, Z. (2022). Oyun temelli öğrenmenin okul öncesi dönem çocuklarının akran ilişkileri üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi.