Okul Ortamında Öğretmenlerin İlk Yardım Öz Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 3, 2985 - 3003

Mehmet Fatih Karacabey , Ramazan Özkul , Emine İncebay

https://doi.org/10.51460/baebd.1557661

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin ilk yardım öz-yeterliklerinin belirlenen bağımsız değişkenlere göre incelenmesidir. Çalışmanın evreni 2023-2024 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ili merkez ilçelerde (Karaköprü-Haliliye) görev yapmakta olan 11320 öğretmendir. Araştırmanın örneklemi, evrenden tabakalı örneklem ile seçilen toplam 406 öğretmenden oluşmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, İlk Yardım Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda öğretmenlerin ilk yardım öz-yeterlilikleri çeşitli demografik değişkenlere göre bağımsız örneklem t-testi, ANOVA testleriyle incelenmiştir. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları katılımcıların ilk yardım öz-yeterliklerinin cinsiyet, kıdem, branş, okul kademesi ve alınan ilk yardım eğitimi sayısı açısından farklılaştığını göstermiştir. Araştırmanın sonucunda; erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlerden, kıdemi fazla olanların az olanlardan, sınıf ve okul öncesi öğretmenlerinin sayısal ve sözel branşlardan, yetenek dersi öğretmenlerinin diğer tüm branşlardan, ilkokul kademesinde çalışan öğretmenlerin diğer kademelerde çalışan öğretmenlerden, ilk yardım ile ilgili fazla eğitim alanların az eğitim alanlardan ilk yardım öz yeterliğinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrenim durumu bağımsız değişkeninde bir farklılaşma gözlenmemiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre öğretmenlere belirli aralıklarla ilk yardım eğitimleri verilmesi, verilen eğitimlerin etkililiğini arttırmak için hem teorik hem de uygulamalı olması gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlk Yardım, Öğretmen, İlk Yardım Öz-Yeterliği

Kaynakça

• Adib-Hajbaghery, M., & Kamrava, Z. (2019). Iranian teachers’ knowledge about first aid in the school environment. Chinese Journal of Traumatology, 22(4), 240-245. https://doi.org/10.1016/j.cjtee.2019.02.003
• Akçay, D. & Yıldırımlar, A. (2018). Çocukların okul ortamında kaza geçirme ve güvenlik tedbirlerine yönelik ebeveyn davranışlarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(1), 48-55.
• Aktaş, B., Yılmaz, M., Dereli, F., & Sarı, H. Y. (2019). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin ilk yardım bilgi düzeyi. Journal of Academic Research in Nursing, 5(1), 17-22.
• Aydınlık, C. (2019). İstanbul’un Bağcılar ilçesinde çalışmakta olan beden eğitimi öğretmenlerinin ilk yardım bilgi düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Ayker, B. B. (2021). Afetlerde hassas gruplarda yer alan 0-8 yaş aralığındaki çocuklara ilk müdahalede bulunacak anaokulu ve ilkokul öğretmenlerinin afet ve pediatrik ilk yardım bilgi tutum ve düzeyleri: Gümüşhane ili örneği[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afet Yönetimi Anabilim Dalı.
• Başhan, Z. (2018). Üniversite mezunu bireylerin acil durumlarda ve afetlerde ilk yardıma ilişkin öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Berksoy, E. A., & Yazıcı, S. (2019). Elektrik hasarlı çocukların klinik, demografik özellikleri ve klinik sonucunu etkileyen faktörler: Tek merkezli pediatrik acil klinik deneyimi. Bull Leg Med. https://www.adlitipbulteni.com/atb/article/view/1271
• Bertan, M., Çakır, B., & Güler, Ç. (1995). Halk sağlığı yönünden kazalar. Halk sağlığı temel bilgiler. Güneş.
• Büyükkayacı Duman, N., Koçak, C., & Sözen, C. (2013). Üniversite öğrencilerinin ilk yardım bilgi düzeyleri ve bunu etkileyen faktörler. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 57-70.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Coşkun, C. (2004). Çankırı-Eldivan ilçe merkezinde 0-14 yaşlar arasında çocuğu olan annelerin ilk yardım bilgi düzeyleri ve ilk yardım gerektiren durumların sıklığı[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Cuttle, L., Pearn, J., McMillan, J. R., & Kimble, R. M. (2009). A review of first aid treatments for burn injuries. Burns, 35(6), 768–775.
• Dereli, F., Turasay, N., Özçelik, H., (2010). Muğla iki no’lu sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 0-6 yaş çocuğu olan annelerin ilkyardım konusundaki bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Taf Prev Med Bull, 9, 217-224
• Dönmez, H., Çalışkan, C., Arberk, K. O., Ünlü, H., Küçük, Biçer, B., & Özcebe H. (2018). Türkiye’de 7-14 yaş grubu çocuklarda yaralanmalara ilişkin bir değerlendirme. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 12(4), 236-242. doi: 10.12956/tjpd.2018.332
• Duruyürek, B. (2011). İlk yardım el kitabı (9. Baskı). Matsa Basımevi.
• Eğlence, R., Şimşek, N., &Güven, Ş. D. (2007). Nevşehir il merkezindeki ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin ilk yardım konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. XI. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, Sayfa: 370.
• Eraslan, R., & Aycan, S. (2008). Bir ilköğretim okulu ikinci kademe öğrencilerinde okul kazası görülme sıklığının incelenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 2(1), 8-18.
• Erbay, H. (2017). Türkiye'de hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinin numarası niçin 112? Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 7(1), 28-32.
• Erkan, M., & Göz, F. (2006). Öğretmenlerin ilk yardım konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences, 9(4), 63-68.
• EuroSafe, (2016). Injuries in the European Union. Summary of injury statistics for the years 2012-2014. http://www.eurosafe.eu.com/key-actions/injury-data/reports
• Faydalı, S., Küçük, S., & Yeşilyurt, M. (2018). Incidents that require first aid in schools: Can teachers give first aid? Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 13(3), 1-7. https://doi.org/10.1017/dmp.2018.66
• Göktaş, A. (2022). Sınıf öğretmenlerinin ilk yardım öz-yeterliklerinin ve ilk yardım bilgi düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anadalı.
• Gülmez Dağ, G. (2018). Are tomorrow’s teachers ready to save lives in cases of emergency? Elementary Education Online, 18(2), 893–902. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.562071
• Gülmez Dağ, G., & Çapa Aydın, Y. (2015). Development and validation of first aid self- efficacy scale. Paper presented at the European Conference on Educational Research (ECER), Budapest, Hungary.
• İlk Yardım Yönetmeliği. (2022). Resmi Gazete Tarih: 22.05.2002, Sayı: 24762(değişiklik resmi gazete 18.03.200 Sayı:2540).
• Joseph, N., Narayanan, T., Bin Zakaria, S., Nair, A. V., Belayutham, L., Subramanian, A. M., & Gopakumar, K. G. (2015). Awareness, attitudes and practices of first aid among school teachers in Mangalore, South India. Journal of Primary Health Care, 7(4), 274281. https://doi.org/10.1071/HC15274
• Karaboğa, M. T. (2018). Üniversite öğrencilerinin bir sosyalleşme alanı olarak sosyal medya hakkındaki görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 912-936.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler ve teknikler. Nobel.
• Kocatürk, C. (2007). Yeni klavuza göre düzenlenmiş ilk yardım el kitabı(Dördüncübaskı).TumerEğitimYayıncılık.
• Nayir, T., Uskun, E., Türkoğlu, H., Uzun, E., Öztürk, M., & Kişioğlu, N. (2011). Isparta il merkezinde görevli öğretmenlerin ilkyardım bilgi düzeyleri ve tutumları. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 18(4), 123-127.
• Neuman, W. L. (2011). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). Pearson.
• NSKC, Suggested Citation. (2004). National Safe Kids Campaign (NSKC). School injury fact sheet. NSKC.
• Oğuz, F., Çıtak, A., Ünüvar, E., & Sıdal, M. (2000). Airway foreign bodies in childhood. International journal of pediatric otorhinolaryngology, 52(1), 11-16.
• Özcebe, H. (2003). Güvenli toplumlar. Türk belediyecilik sempozyumu. Ankara, 61-71.
• Özdoğan, M., Ağalar,F., Eryılmaz, M., & Özel,G. (2006).Travmaolgularındahastaneöncesi yaşam desteği seçimi: temel ve ileri yaşam desteği. Ulusal Travma Acil Cerrahi Dergisi, 12(2), 87-94.
• Özkul, R., & Dönmez, B. (2023). Analysis of the relationship between teachers' self-efficacy perception, classroom management concern and pupil control ideologies. Hacettepe University Journal of Education, 38(1), 102-120. doi: 10.16986/HUJE.2022.475
• Özpulat, Ö., & Bilgen Sivri, B. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin ilk yardım bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 1(2). 69-83.
• Rabban, J. T., Blair, J. A., Rosen, C. L., Adler, J. N., & Sheridan, R. L. (1997). Mechanisms of pediatric electrical injury. New implications for product safety and injury prevention. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 151(7), 696–700. https://doi.org/10.1001/archpedi.1997.02170440058010
• Resmî Gazete. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. Resmî Gazete (Sayı: 14574).
• Resmî Gazete. (2024). 7528 sayılı Öğretmenlik Meslek Kanunu, madde 7. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/10/20241018-1.htm
• Rodríguez, H.,Passali, G. C., Gregori, D., Chinski, A., Tiscornia, C., Botto, H.,...Cuestas, G. (2012). Management of foreign bodies in the airway and oesophagus. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 76, 84-91.
• Saruhan, Ç., Saruhan, R., Yıldırım, C., & Ovayolu, N. (2018). Gaziantep ili devlet ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin ilk yardım uygulamalarına ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 8(1/2), 36- 46.
• Selçuk (2021). Fen bilgisi öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının ilk yardım bilgi düzeylerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı.
• Somyürek, H. İ., & Tabak, R.S. (2005). Hemşireler için temel ilk yardım ve acil bakım. Palme.
• Sönmez, Y., Uskun, E., & Pehlivan, A. (2014). Knowledge levels of pre-school teachers related with basic first-aid practices, Isparta sample. Turk Pediatri Arsivi, 49(3), 238-246. https://doi.org/10.5152/tpa.2014.158
• Şahin, A. (2011). Karaman il merkezindeki beden eğitimi öğretmenlerinin ve sınıf öğretmenlerinin ilk yardım konusundaki bilgi düzeylerinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Unni, P., Locklair, M. R., Morrow, S. E., & Estrada, C. (2012). Age variability in pediatric injuries from falls. The American Journal of Emergency Medicine, 30(8), 1457-1460.
• Uskun, E., Alptekin, F., Öztürk, M., & Kişioğlu, A.N. (2008). Ev hanımlarının ev kazalarını önlemeye yönelik tutum ve davranışları ile ev kazalarına yönelik ilk yardım bilgi düzeyleri. Ulusal Travma Acil Cerrahi Dergisi, 14(1), 46-52.
• Uşaklı, H., & Cengiz, N. (2001). Uşak il merkezinde görevli sınıf öğretmenlerinin ilk yardım bilgi seviyelerinin araştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 24-26.
• World Health Organization. (2020). https://www.who.int/news- room/fact-sheets/detail/falls
• Yetiş, G., & Gürbüz, P. (2018). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin ilkyardım bilgi düzeylerinin belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 64-76.