Balkan Folk Narratives Living in Memory Stories

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 299 - 317, 31.07.2025

Nilüfer Karadavut

https://doi.org/10.47139/balted.1703157

Öz

Folk narratives, defined as “the general name for the prose and thus narration-based genres of folk literatu-re,” are produced within oral tradition and later transcribed into written form. These narratives hold a significant place within folklore studies and reflect traces of the societies in which they are produced. The narrator conveys an event deemed worthy of narration by blending it with their own perspective, understan-ding, and interpretation, thus transferring it to the liste-ner or reader. As components of the language and cul-ture of the people, folk narratives also hold an important position in the formation of Balkan cultural history. In the book titled “From the Balkans to Anatolia”, written by the Balkan-origin academic Prof. Dr. Hüseyin Ayan, folk narratives are featured among the memoir-stories. These folk narratives, which are based on real-life stories from the Balkan geography and reflect elements from Hüseyin Ayan’s biography, revive the national memory and draw attention to the socio-cultural dimension of the Balkan people. Prof. Dr. Hüseyin Ayan states that what he narrates, hears, and sees represents only a small portion of the reality, and through his memoir-stories in the book, he sheds light on the times when our nation was awakened from its Balkan dream. This article aims to examine the folk narratives in the book “From the Balkans to Anatolia” and highlight the elements of Balkan cultural history.

Anahtar Kelimeler

Memoir , Prof. Dr. Hüseyin Ayan , From the Balkans to Anatolia , Balkans , folk narrative

Anı Öykülerde Yaşayan Balkan Halk Anlatıları

Öz

Halk edebiyatının nesre dolayısıyla anlatmaya dayalı türlerinin genel adı şeklinde tanımlanan halk anlatıları sözlü gelenek içinde üretilip yazıya aktarılır. Halk bilimi çalışmaları içinde oldukça önemli yere sahip olan halk anlatıları, üretildikleri toplumların izlerini taşır. Anlatıcı, toplumun değer yargılarını yansıtan anlatmaya değer bulduğu bir olayı kendi bakış, anlayış ve yorumuyla birleştirerek dinleyici ya da okuyucuya aktarır. Halkın dili ve kültürünü meydana getiren unsurlardan olan halk anlatıları, Balkan kültür tarihinin oluşumunda da önemli bir yere sahiptir. Balkanlı bir bilim adamı olan Prof. Dr. Hüseyin Ayan’ın Balkanlar’dan Anadolu’ya Prof. Dr. Hüseyin Ayan’ın Anı-öyküleri adlı anı öykülerinin yer aldığı kitapta öyküler arasında halk anlatılarına da yer verilmiştir. Balkan coğrafyasında yaşanmış gerçek hikâyelerden Hüseyin Ayan’ın kendi biyografisine yansıyan bu halk anlatıları, millî maziyi canlandırarak Balkan insanının sosyo-kültürel boyutuna da dikkat çeker. Anlattıklarının, duyduklarının ve gördüklerinin ancak bir tutamı olduğunu belirten Hüseyin Ayan, kitapta yer alan anı-öykülerinde, milletimizin Balkan rüyasından uyandırıldığı zamanlara ışık tutmaktadır. Bu makalede Balkanlar’dan Anadolu’ya Prof. Dr. Hüseyin Ayan’ın Anı-öyküleri adlı eserdeki halk anlatıları incelenerek Balkan kültür tarihi unsurlarına dikkat çekilecektir.

Anahtar Kelimeler

Anı-öykü , Prof. Dr. Hüseyin Ayan , Balkanlar’dan Anadolu’ya , Balkanlar , halk anlatısı

Kaynakça

• Arslan, S. (2014). Türklerde Ağaç Kültü ve Hayat Ağacı. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 59-71.
• Bilkan, A. F. (2020). Masal Estetiği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Boratav, P. N. (2017). Halk Dilinde Hiciv ve Mizah. Folklor ve Edebiyat II içinde (s. 303-307). BilgeSu.
• Connerton, P. (2014). Toplumlar Nasıl Anımsar? Alaeddin Şenel (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1989)
• Çapan, P. (Ed.) (2024). Balkanlar’dan Anadolu’ya Prof. Dr. Hüseyin Ayan’ın Anı-Öyküleri. Ankara: TÜRKSOY.
• Çevik, M. (2004). Türkiye’de 1980 Sonrası Halk Anlatıları Araştırmaları. Folklor/Edebiyat, X(XXXVIII), 87-108.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Günay, U. vd. (1992). Türk Dünyası El Kitabı (Üçüncü Cilt: Edebiyat). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Honko, L. (2000). Halk Anlatısı Araştırma Metodları Bu Metodların Durumu ve Geleceği, (çev. İsmail Görkem). Millî Folklor, 45, 70-87.
• Kalafat, Y. (1990). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Karpat, K. (1992). Balkanlar. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 5, 25-32). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ocak, A. (1997). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Oğdaş, R. (2009). Prof. Dr. Hüseyin Ayan’ın Hayatı, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (39), 1-6.
• Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Pala, İ. (1992). Divan Edebiyatı. İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Sarıtaş, S. (2009). Halk Anlatılarında Hayat Hikâyesi Unsuru. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (40), 171-178.
• Sakaoğlu, S. (1980). Anadolu Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Sakaoğlu, S. (1984). Fıkra Tiplerinin Değişmesi. İbrahim Aslanoğlu, Aydın Oy, İ. Gündağ Kayaoğlu, M. Sabri Koz (Ed.ler), Folklor ve Etnografya Araştırmaları içinde (s. 445-456). Anadolu Sanat Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (2017). Masal Araştırmaları (8. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Seyidoğlu, B. (1997). Erzurum Efsaneleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yardımcı, M. (2008). Türk Halk Edebiyatında Anlatmaya Dayalı Türler ve Halk Bilimi. Ankara: Ürün Yayınları.
• Yıldırım, N. (2009). Sembolik Bir Dil Hazinesi: Halk Anlatıları. Turkish Studies, 4(8), 2383-2403.
• Yıldırım, D. (1998). Fıkra Türü. Türk Bitiği: Araştırma/İnceleme Yazıları içinde (s. 221-231), Akçağ Yayınları.