The Concept of Wartime Rape and Women in the Context of İncir Kuşları Novel

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 109 - 132, 31.07.2024

Doğukan Kahveci

https://doi.org/10.47139/balted.1462302

Öz

During the Bosnian War, a regional conflict that arose from the dissolution of Yugoslavia, ethnic cleansing of Muslim Bosniaks included systematic war rape by Serbian soldiers from 1992 to 1995, deeply traumatizing the Bosniak Muslim community. These atrocities are often depicted in literature, including Sinan Akyüz's novel İncir Kuşları, which explores war crimes committed during the conflict. This study examines the novel through theories explaining war rape, using examples from the text. In the novel's introduction, the author portrays the 1990s Bosniak society as highly traditionalist and religious. This perspective emphasizes the religious dimension of the Bosnian War's social conflicts. The main character, Suada Begić, has her relationships with men depicted through religious and sociological lenses. The novel details the social destruction experienced by Muslim Bosniaks due to Serbian attacks, focusing on the torture and rape of Suada and other women in rape camps. The author suggests that wartime rape targeted women because of the cultural importance of motherhood, male domination over women, and the use of rape as a tactical weapon. This analysis maintains that women were subjected to rape during the war due to their cultural roles and the strategic use of sexual violence. The novel conveys the severe social and personal consequences of these attacks, highlighting the traumatic impact on Bosniak Muslim society

Anahtar Kelimeler

Bosnia, ethnic cleansing, “İncir Kuşları”, women, wartime rape

İncir Kuşları Romanı Bağlamında Savaş Tecavüzü Mefhumu ve Kadın

Öz

Yugoslavya’nın çözülme sürecinde bölgesel bir çatışma olarak doğan Bosna Savaşı, Müslüman Boşnaklara yönelik etnik temizlik olaylarına sahne olmuştur. Bu faaliyetler sırasında Müslüman Boşnak kadınları, Sırp askerlerin sistematik savaş tecavüzlerine maruz kalmışlardır. 1992-1995 yılları arasında yaşanan bu hadiseler Boşnak toplumsal hafızasında derin bir travma olarak yer etmiştir. Bu bağlamda Bosna’da yaşanan katliamlar ve tecavüzler edebî eserlerde sıklıkla ele alınmıştır. Bu çalışmada Sinan Akyüz’ün İncir Kuşları romanı, Bosna Savaşı’ nda işlenen savaş suçlarını konu eden bir eser olarak incelenmiştir. İnceleme süresince savaş tecavüzü kavramını açıklamaya yönelik teoriler esas alınmış ve bu teorileri destekleyecek örnekler irdelenmiştir. Romanın giriş bölümünde yazarın 1990’lı yılların Boşnak toplumunu gelenekçi ve dinî değerlere bağlı bir toplum olarak tahayyül ettiği anlaşılmıştır. Yazarın bu yaklaşımı neticesinde Bosna Savaşı’nda yaşanan çatışmaların dinî boyutu vurgulanmıştır. Hikâyenin başkişisi olan Suada Begiç’in erkekler ile olan ilişkisi hem dinî açından hem de sosyolojik açıdan okuyucuya sunulmuştur. Böylece hikâyenin devamında Sırpların saldırıları sebebi ile Müslüman Boşnakların yaşadıkları yıkımın toplumsal sonuçları aktarılmıştır. Bu yıkım Suada’ nın ve diğer Müslüman Boşnak kadınların tecavüz kamplarında yaşadıkları eziyet düzleminde anlatılmıştır. Yazarın aktardığı olaylar ekseninde savaş sırasında kadınların; annelik görevinin kültürel önemi, toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında erkeğin kadın üzerindeki tahakkümü ve savaş tecavüzünün taktiksel bir silah olarak kullanılması sebepleri ile tecavüze uğradıkları saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Bosna, etnik temizlik, İncir Kuşları, kadın, savaş tecavüzü

Kaynakça

• Akyüz, S. (2021). İncir Kuşları. İstanbul: Alfa.
• Alp, İ. (2011). 1990'larda Yugoslavya ve Bosna-Hersek. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-50.
• Alp, İ. (2017). Srebrenitsa Soykırımı. Avrasya Etüdleri, 52(2), 153-197.
• Avramovic, S. (2001). Understanding Secularism in a Post-Communist State: The Case of Serbia. Anali Pravnog fakulteta u Beogradu, 1(4), 511-523.
• Bergoffen, D. (2019). The Genocidal Politics of Rape, Shame, and Disgust. S. Danielsson (Ed.) içinde, War and Sexual Violence: New Perspectives in a New Era (s. 15-34). Paderborn: Verlag Ferdinand Schöningh.
• Bougarel, X. (2003). Islam and Politics in the Post-Communist Balkans (1990-2000). D. Keridis; C. Perry (Ed.), New Approaches to Balkan Studies (s. 345-360). Brassey's.
• Brownmiller, S. (1975). Against Our Will. New York: Ballantine Books.
• Connell, R.; Messerschmidt, J. (2005). Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept. Gender and Society, 19(6), 829-859.
• Davis, N. Y. (1997). Cinsiyet ve Millet (A. Bektaş, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Delić, A.; Avdibegović, E. (2015). Shame and Silence in the Aftermath of War Rape in Bosnia and Herzegovina: 22 Years Later. Glaesmer H, Lee S (Eds.), Interdiciplinary Perspectives on Children Born of War: From World War II to Current Conflict Settings. Hannover.
• Diken, B.; Lausten, C. B. (2005). Becoming Abject: Rape as a Weapon of War. Body & Society, 11(1), 111-128.
• Doni, E.; Valentini, C. (1994). Etnik Tecavüz (S. Tutan, Çev.). İstanbul: Real.
• Farwell, N. (2004). War Rape: New Conceptualizations and Responses. Affilia, 19(4), 389-403.
• Gottschall, J. (2004). Explaining Wartime Rape. Journal of Sex Research, 41(2), 129-136.
• Hamzaoğlu, M.; Konuralp, E. (2019). Geleneksel Toplumlarda Namus Olgusu ve Namus Cinayeti: Türkiye Örneği. Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(18), 51-65.
• Jovic, D. (2001). The Disintegration of Yugoslavia: A Critical Review of Explanatory Approaches. European Journal of Social Theory, 4(1), 101-120.
• Kamberović, H. (2021). Yugoslavya'da Bosna Hersek. H. Demir (Ed.), Yugoslavya Tarihi (1918-1991) (M. Rahte, Çev., s. 125-142). Ankara: Nobel.
• Karaman, E. D.; Doğan, N. (2018). Annelik Rolü Üzerine: Kadının Annelik Kimliği Üzerinden Tahakküm Altına Alınması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 1475-1496.
• Kovalovska, A. (1997). Rape of Muslim Women in Wartime Bosnia. ILSA Journal of International & Comparative Law, 3(3), 931-945.
• Kuran, İ. (2003). Gender-Based Violence in Bosnia: A Review Study. Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi, 11(35), 1064-1077.
• Littlewood, R. (1997). Military Rape. Anthropology Today, 13(2), 7-16.
• Oddie, M. (2012). The Relationship of Religion and Ethnic Nationalism in Bosnia-Herzegovina. Occasional Papers on Religion in Eastern Europe, 32(1), 34-42.
• Pavlović, M. (2012). Kosovo Under Autonomy (1974-1990). Confronting the Yugoslavian Controversies: A Scholars' Initiative (s. 49-79). Indiana: Purdue University Press.
• Roch, M. (1995). Forced Displacement in the Former Yugoslavia: A Crime Under International Law. Dickinson Journal of International Law, 14(1), 1-29.
• Salzman, T. (1998). Rape Camps as a Means of Ethnic Cleansing: Religious, Cultural, and Enthical Responses to Rape Victims in the Former Yugoslavia. Human Rights Quarterly, 20(2), 348-378.
• Seifer, R. (1996). The Second Front: The Logic of Sexual Violence in Wars. Women's Studies International Forum, 19(1-2), 35-43.
• Sekulic, D., Massey, G.; Hodson, R. (1994). Who Were the Yugoslavs? Failed Sources of a Common Identity in the Former Yugoslavia. American Sociological Review, 59(1), 83-97.
• Snyder, C., Gabbard, W., May, D.; Zulcic, N. (2006). On the Battleground of Women's Bodies: Mass Rape in Bosnia-Herzegovina. Affila, 21(2), 184-195.
• Tabeau, E.; Bijak, J. (2005). War-related Deaths in the 1992-1995 Armed Conflicts in Bosnia and Herzegovina: A Critique of Previous Estiamtes and Recent Results. Europena Journal of Population, (21), 187-215.
• Thornhill, R.; Palmer, C. (2000). A Natural History of Rape. Cambridge: The MIT Press.
• Wacthel, A.; Bennet, C. (2012). The Dissolution of Yugoslavia. Confronting the Yugoslavian Controversies: A Scholars' Initative (s. 13-47). Indiana: Purdue University Press.
• Wrabetz, J. D. (2007). Children Born of War Rape in Bosnia-Herzegovina and the Convention on the Rights of the Child. C. Carpenter (Ed.) içinde, Born of War: Protecting Children of Sexual Violence Survivors in Conflict Zones (s. 21-39). Bloomfield: Kumarian.