Postgraduate theses prepared in the field of functional foods: A bibliometric analysis

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 50, 849 - 867, 31.12.2023

Gülçin Özbay , Vildan Tüysüz

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1322367

Öz

The main purpose of this study is; To conduct bibliometric analysis of postgraduate theses on functional foods. For this purpose, the words "functional food, functional food, functional product, functional beverage, functional bread, functional ice cream, functional egg, functional meat, functional fruit and functional vegetable" were written in Turkish and English in the search section of the National Thesis Center and a total of 53 theses were created. were reached and these theses were analyzed within the framework of a total of 10 parameters. Theses were evaluated according to author gender, genre, publication language, research method, year of publication, university where they were published, department, subject of study, institute where they were prepared, and number of citations. As a result of the analysis, 79% of thesis writers on functional foods were women, 94% were prepared as master's thesis, 2005 was the year in which the first thesis was prepared, the first thesis at the doctoral level was prepared in 2021, and 11.32% were prepared mostly at Okan University. It was mostly prepared in Turkish with 90.50%, quantitative research method was used with 52.83%, it was written about nutrition and dietetics with 37.74%, it was mostly prepared in science institutes with 35.85%, and it was mostly prepared in science institutes with 33.96%. It was observed that the most studies were carried out in the department of nutrition and dietetics and the postgraduate theses were cited the most in 2008. It was determined that all of the cited theses were master's theses.

Anahtar Kelimeler

Functional foods, Graduate thesis, Bibliometric analysis

Fonksiyonel gıdalar alanında hazırlanan lisansüstü tezler: Bibliyometrik bir analiz

Öz

Bu çalışmanın temel amacı; fonksiyonel gıdaları konu alan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizini yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda Ulusal Tez Merkezi’nin arama kısmına “fonksiyonel gıda, fonksiyonel besin, fonksiyonel ürün, fonksiyonel içecek, fonksiyonel ekmek, fonksiyonel dondurma, fonksiyonel yumurta, fonksiyonel et, fonksiyonel meyve ve fonksiyonel sebze” kelimeleri Türkçe ve İngilizce yazılarak toplam 53 adet teze ulaşılmış ve bu tezler toplam 10 parametre çerçevesinde analiz edilmiştir. Tezler yazar cinsiyeti, türü, yayın dili, araştırma yöntemi, yayın yılı, yayınlandığı üniversite, anabilim dalı, çalışma konusu, hazırlandığı enstitü ve atıf sayılarına göre değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda fonksiyonel gıdaları konu alan tez yazarlarının %79 oranla kadın olduğu, %94 oranla yüksek lisans tezi olarak hazırlandığı, 2005 yılının ilk tez hazırlanan yıl olduğu, doktora düzeyindeki ilk tezin 2021 yılında hazırlandığı, %11,32 oranla en çok Okan Üniversitesi bünyesinde hazırlandığı, %90,50 ile en fazla Türkçe olarak hazırlandığı, %52,83 oranla nicel araştırma yönteminin kullanıldığı, %37,74 oranla beslenme ve diyetetik konusunda yazıldığı, %35,85 ile en çok fen bilimleri enstitüsünde hazırlandığı, %33,96 oranla en fazla beslenme ve diyetetik anabilim dalında çalışıldığı ve lisansüstü tezlerin en çok 2008 yılında atıf aldığı görülmüştür. Atıf alan tezlerin ise tümünün yüksek lisans tezi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fonksiyonel gıdalar, Lisansüstü tez, Bibliyometrik analiz

Thèses de troisième cycle préparées dans le domaine des aliments fonctionnels : une analyse bibliométrique

Öz

Postgraduiertenarbeiten im Bereich funktionelle Lebensmittel: Eine bibliometrische Analyse

Öz

Kaynakça

• Açıkgöz, Z. ve Önenç, S. S. (2006). Fonksiyonel yumurta üretimi. Hayvansal Üretim, 47(1), 36-46.
• Al-Sheraji, S. H., Ismail, A., Manap, M. Y., Mustafa, S., Yusof, R. M. & Hassan, F. A. (2013). Prebiotics as functional foods: A review. Journal of Functional Foods, 5(4), 1542-1553.
• Annunziata, A. & Vecchio, R. (2011). Functional foods development in the european market: A consumer perspective. Journal of Functional Foods, 3(3), 223-228.
• Apak, S., Erol, M. ve Öztürk, S. (2016). Muhasebe ve finans tarihi araştırmaları dergisinde yayınlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (11), 111-124.
• Arai, S., Morinaga, Y., Yoshikawa, T., Ichiishi, E., Kiso, Y., Yamazaki, M. & Kaminogawa, S. (2002). Recent trends in functional food science and the ındustry in Japan. Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry, 66(10), 2017-2029.
• Arslan, Y. (2020). Fonksiyonel gıdalara yönelik güvenin satın alma isteği üzerindeki etkisi: genel sağlık ilgileniminin düzenleyici rolü. Business and Economics Research Journal, 11(1), 279-291.
• Atınç, M. ve Kalkan, İ. (2018). Flavonoidler ve sağlık üzerine etkileri. Aydın Gastronomy, 2(1), 31-38.
• Ayaz, N. ve Türkmen, B. M. (2018). Yöresel yiyecekleri konu alan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 2(1), 22-38.
• Ayed, L., M’hir, S. & Hamdi, M. (2020). Microbiological, biochemical, and functional aspects of fermented vegetable and fruit beverages. Journal of Chemistry,, 1-12.
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-9.
• Bakshi, A., Chhabra, S. & Kaur, R. (2020). Consumers' attitudes toward functional foods: A review. Current Topics in Nutraceutical Research, 18(4), 343-348.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Balthazar, C. F., Pimentel, T. C., Ferrão, L. L., Almada, C. N., Santillo, A., Albenzio, M. & Cruz, A. G. (2017). Sheep milk: Physicochemical characteristics and relevance for functional food development. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 16(2), 247-262.
• Barrios, E. X., Bayarri, S., Carbonell, I., Izquierdo, L. & Costell, E. (2008). Consumer attitudes and opinions toward functional foods: A focus group study. Journal of Sensory Studies, 23(4), 514-525.
• Batu, A. (2012). Alıç meyvesinin fonksiyonel gıda olarak değerlendirilmesi ve insan sağlığı bakımından önemi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 1-5.
• Bech-Larsen, T. & Scholderer, J. (2007). Functional foods in europe: Consumer research, market experiences and regulatory aspects. Trends in Food Science & Technology, 18(4), 231-234.
• Berner, L. A. & O’Donnell, J. A. (1998). Functional foods and health claims legislation: Applications to dairy foods. International Dairy Journal, 8(5-6), 355-362.
• Betoret, E., Betoret, N., Vidal, D. & Fito, P. (2011). Functional foods development: Trends and technologies. Trends in Food Science & Technology, 22(9), 498-508.
• Bigliardi, B. & Galati, F. (2013). Innovation trends in the food industry: The case of functional foods. Trends in Food Science & Technology, 31(2), 118-129.
• Bilek, S. E. ve Bayram, S. K. (2015). Kolajen hidrolizatının fonksiyonel bir bileşen olarak gıda endüstrisinde kullanılması. Akademik Gıda, 13(4), 327-334.
• Bragazzi, N. L., Martini, M., Saporita, T. C., Nucci, D., Gianfredi, V., Maddalo, F. & Marensi, L. (2017). Nutraceutical and functional food regulations in the European Union. In Developing New Functional Food and Nutraceutical Products (pp. 309-322). Academic Press.
• Castañeda, K., Sánchez, O., Herrera, R. F. & Mejía, G. (2022). Highway Planning Trends: A Bibliometric Analysis. Sustainability, 14(9), 5544.
• Cebeci, B. K. ve Mankan, E. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde tüketicilerin fonksiyonel gıdalara yönelik tutumları. Journal of Humanities and Tourism Research, 12(2), 405-416.
• Coppens, P., Da Silva, M. F. & Pettman, S. (2006). European regulations on nutraceuticals, dietary supplements and functional foods: A framework based on safety. Toxicology, 221(1), 59-74.
• Çam, M., İçyer, N. C. & Erdoğan, F. (2014). Pomegranate peel phenolics: Microencapsulation, storage stability and potential ıngredient for functional food development. LWT-Food Science and Technology, 55(1), 117-123.
• Dalle Zotte, A. & Szendrő, Z. (2011). The role of rabbit meat as functional food. Meat Science, 88(3), 319-331.
• Dayısoylu, K. S. (2008). Fonksiyonel gıda güvenliği. Türkiye 10. Gıda Kongresi, 21-23 Mayıs, Erzurum.
• Demirci Orel, F., Bozdemir, M. ve Demirkılıç, N. (2017). Tüketim değerleri, satın alma niyeti ve satın alma davranışı arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Fonksiyonel gıdalar üzerine bir çalışma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 241-256.
• Di Pasquale, J., Adinolfi, F. & Capitanio, F. (2011). Analysis of consumer attitudes and consumers’ willingness to pay for functional foods. International Journal on Food System Dynamics, 2(2), 181-193.
• Dini, I. (2019). An overview of functional beverages. Functional and Medicinal Beverages, 1-40.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N. & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296.
• Dölekoğlu, C. Ö., Şahin, A. ve Giray, F. (2015). Kadınlarda fonksiyonel gıda tüketimini etkileyen faktörler: Akdeniz illeri örneği. Journal of Agricultural Sciences, 21(4), 572-584.
• Ergin, F., Göçer, E. M. Ç., Arslan, A. A. ve Küçükçetin, A. (2015). Probiyotikler ile ilgili yasal düzenlemeler. Academic Food Journal/Akademik Gıda, 13(3), 229-236.
• Erkan, İ. (2020). Dijital pazarlamanın dünü, bugünü, geleceği: Bibliyometrik bir analiz. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 149-168.
• Farid, M., Kodama, K., Arato, T., Okazaki, T., Oda, T., Ikeda, H. & Sengoku, S. (2019). Comparative study of functional food regulations in Japan and globally. Glob. J. Health Sci, 11, 132.
• Gezginç, Y. ve Gök, S. (2016). Adana ili örneği ile tüketicilerin fonksiyonel gıdalara yönelik farkındalığı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2), 101-106.
• Gilbert, L. (1998). The consumer market for functional foods. Journal of Nutraceuticals, Functional & Medical Foods, 1(3), 5-21.
• Gilbert, L. C. (2000). The functional food trend: What’s next and what americans think about eggs. Journal of the American College of Nutrition, 19(5), 507-512.
• Goetzke, B., Nitzko, S. & Spiller, A. (2014). Consumption of organic and functional food. a matter of well-being and health?. Appetite, 77, 96-105.
• Granato, D., Barba, F. J., Bursać Kovačević, D., Lorenzo, J. M., Cruz, A. G. & Putnik, P. (2020). Functional foods: Product development, technological trends, efficacy testing, and safety. Annual Review of Food Science and Technology, 11, 93-118.
• Granato, D., Branco, G. F., Cruz, A. G., Faria, J. D. A. F. & Shah, N. P. (2010). Probiotic dairy products as functional foods. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 9(5), 455-470.
• Granato, D., Branco, G. F., Nazzaro, F., Cruz, A. G. & Faria, J. A. (2010). Functional foods and nondairy probiotic food development: Trends, concepts, and products. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 9(3), 292-302.
• Gray, J., Armstrong, G. & Farley, H. (2003). Opportunities and constraints in the functional food market. nutrition & Food Science, 33(5), 213-218.
• Güneş, R., Palabıyık, İ. ve Kurultay, Ş. (2018). Şekerleme teknolojisinde fonksiyonel ürün üretimi. Gıda, 43(6), 984-1001.
• Gürsoy, O. ve Kınık, Ö. (2006). Türkiye'de fonksiyonel süt ürünleri pazarı: Gerçekler, beklentiler, öneriler. Türkiye 9. Gıda Kongresi, 24-26 Mayıs, Bolu.
• Güven, A. ve Gülmez, M. (2006). Fonksiyonel gıdalar ve sağlıkla ilişkisi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 12(1), 91-96.
• Hacıoğlu, G. ve Kurt, G. (2012). Tüketicilerin fonksiyonel gıdalara yönelik farkındalığı, kabulü ve tutumları: İzmir ili örneği. Business and Economics Research Journal, 3(1), 161-171.
• Hasler, C. M. (2002). Functional Foods: Benefits, Concerns and Challenges-A Position Paper From the American Council on Science and Health. The Journal of Nutrition, 132(12), 3772-3781.
• Henry, C. J. (2010). Functional foods. European Journal of Clinical Nutrition, 64(7), 657-659.
• Hilliam, M. (1998). The market for functional foods. International Dairy Journal, 8(5-6), 349-353.
• Hilliam, M. (2003). Future for dairy products and ıngredients in the functional foods market. Australian Journal of Dairy Technology, 58(2), 98.
• Jones, P. J. & Jew, S. (2007). Functional Food Development: Concept to Reality. Trends in Food Science & Technology, 18(7), 387-390.
• Karagözlü, C. ve Bayarer, M. (2004). Peyniraltı suyu proteinlerinin fonksiyonel özellikleri ve sağlık üzerine etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(2), 197-207.
• Karakaya, B. (2019). Comparison of functional food knowledge - awareness levels and consumption frequencies of students in a private university. [Master thesis],Yeditepe University Institute of Health Sciences.
• Kaur, S. & Das, M. (2011). Functional foods: An overview. Food Science and Biotechnology, 20, 861-875.
• Keservani, R. K., Kesharwani, R. K., Vyas, N., Jain, S., Raghuvanshi, R. & Sharma, A. K. (2010). Nutraceutical and functional food as future food: A review. Der Pharmacia Lettre, 2(1), 106-116.
• Keservani, R. K., Sharma, A. K., Ahmad, F. & Baig, M. E. (2014). Nutraceutical and functional food regulations in India. In Nutraceutical and Functional Food Regulations in the United States and Around the World (pp. 327-342). Academic Press.
• Khan, R. S., Grigor, J., Winger, R. & Win, A. (2013). Functional food product development–opportunities and challenges for food manufacturers. Trends in Food Science & Technology, 30(1), 27-37.
• Koçak, Ç. ve Taş, T. K. (2013). Fonksiyonel süt ürünlerinin bağışıklık sistemi üzerine etkisi ve yakult örneği. Akademik Gıda, 11(3-4), 114-118.
• Köroğlu, Ö., Bakır, E., Uludağ, G., Köroğlu, S. ve Dayısoylu, K. (2015). Kefir ve sağlık. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(1), 26-30.
• Küster-Boluda, I. & Vidal-Capilla, I. (2017). Consumer attitudes in the election of functional foods. Spanish Journal of Marketing-ESIC, 21, 65-79.
• Lähteenmäki, L., Lyly, M. & Urala, N. (2007). Consumer attitudes towards functional foods. Understanding Consumers of Food Products, 412, 427.
• Lavecchia, T., Tibuzzi, A. & Giardi, M. T. (2010). Biosensors for functional food safety and analysis. Bio-Farms for Nutraceuticals: Functional Food and Safety Control by Biosensors, 267-281.
• López-Varela, S., Gonzalez-Gross, M. & Marcos, A. (2002). Functional foods and the ımmune system: A review. European Journal of Clinical Nutrition, 56(3), 29-33.
• McCarthy, A. L., O’Callaghan, Y. C. & O’Brien, N. M. (2013). Protein hydrolysates from agricultural crops—bioactivity and potential for functional food development. Agriculture, 3(1), 112-130.
• Menrad, K. (2003). Market and marketing of functional food in Europe. Journal of Food Engineering, 56(2-3), 181-188.
• Meral, R. ve Doğan, İ. S. (2009). Fonksiyonel öneme sahip doğal bileşenlerin unlu mamullerin üretiminde kullanımı. Gıda, 34(3), 193-198.
• Milner, J. A. (1999). Functional foods and health promotion. The Journal of Nutrition, 129(7), 1395-1397.
• Milner, J. A. (2000). Functional foods: the US perspective. The American Journal of Clinical Nutrition, 71(6), 1654-1659.
• Milner, J. A. (2002). Functional foods and health: a US perspective. British Journal of Nutrition, 88(2), 152-158.
• Monteiro, S. S., de Oliveira, V. M. & Pasquali, M. A. D. B. (2022). Probiotics in citrus fruits products: Health benefits and future trends for the production of functional foods-a bibliometric review. Foods, 11(9), 1299.
• Niva, M. (2007). ‘All foods affect health’: understandings of functional foods and healthy eating among health-oriented finns. Appetite, 48(3), 384-393.
• Ortiz, Y., García-Amézquita, E., Acosta, C. H. & Sepúlveda, D. R. (2017). Functional dairy products. Global Food Security and Wellness, 67-103.
• Öncebe, S. ve Demircan, V. (2019). Tüketicilerin fonksiyonel gıda tüketimini etkileyen faktörler. Akademik Gıda, 17(4), 497-507.
• Özkaya, Ş. Ö. (2021). Yaşam kalitesi ve fonksiyonel besinler. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 62-68.
• Polat, Z. A., Saraçoğlu, A. ve Duman, H. (2019). Harita Dergisi’nin bibliyometrik analizi. Harita Dergisi, 161, 46-56.
• Rahaie, S., Gharibzahedi, S. M. T., Razavi, S. H. & Jafari, S. M. (2014). Recent developments on new formulations based on nutrient-dense ıngredients for the production of healthy-functional bread: A review. Journal of Food Science and Technology, 51, 2896-2906.
• Roberfroid, M. B. (1999). What is beneficial for health? The concept of functional food. Food and Chemical Toxicology, 37(9-10), 1039-1041.
• Roberfroid, M. B. (2002). Global view on functional foods: european perspectives. British Journal of Nutrition, 88(2), 133-138.
• Saxelin, M., Korpela, R. & Mäyrä-Mäkinen, A. (2003). Functional dairy products. Dairy processing: improving quality, 229-245.
• Serafini, M., Stanzione, A. & Foddai, S. (2012). Functional foods: Traditional use and European legislation. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 63(1), 7-9.
• Sevilmiş, G., Olgun, A. ve Artukoğlu, M. (2017). Fonksiyonel gıdalarda tüketici kararlarını etkileyen faktörler üzerine bir araştırma: İzmir ili örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(3), 351-360.
• Sezen, A. ve Koçak, C. (2006). fonksiyonel süt ürünleri teknolojisindeki gelişmeler. Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs, Bolu.
• Siro, I., Kápolna, E., Kápolna, B. & Lugasi, A. (2008). Functional food. Product development, marketing and consumer acceptance: A review. Appetite, 51(3), 456-467.
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Topolska, K., Florkiewicz, A. & Filipiak-Florkiewicz, A. (2021). Functional food—consumer motivations and expectations. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(10), 5327.
• Tunçtürk, R. (2013). Fonksiyonel gıda olarak tüketilen semizotunun (Portuleca oleracea L.) tıbbi bitki olarak değerlendirilmesi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (1), 101-103.
• Turhan, S., Sağır, İ. ve Bilek, A. E. (2008). Et ve ürünlerinde fonksiyonel modifikasyonlar. Türkiye 10. Gıda Kongresi, 21-23 Mayıs, Erzurum.
• Türkmen, N. ve Gürsoy, A. (2017). Fonksiyonel dondurma. Akademik Gıda, 15(4), 386-395. Urala, N. & Lähteenmäki, L. (2007). Consumers’ changing attitudes towards functional foods. Food Quality and Preference, 1-12.
• Uzuner, S. ve Haznedar, A. (2020). Fonksiyonel gıda için sağlıklı takviye: Mikroalgler. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(2), 212-226.
• Vicentini, A., Liberatore, L. & Mastrocola, D. (2016). Functional foods: Trends and development of the global market. Italian Journal of Food Science, 28(2), 338.
• Vural, A. (2004). Fonksiyonel gıdalar ve sağlık üzerine etkileri. Gıda ve Yem Bilimi Teknolojisi Dergisi, (6), 51-58. Weststrate, J. A., Van Poppel, G., & Verschuren, P. M. (2002). Functional foods, trends and future. British Journal of Nutrition, 88(2), 233-235.
• Williams, P., Ridges, L., Batterham, M., Ripper, B. & Hung, M. C. (2008). Australian consumer attitudes to health claim–food product compatibility for functional foods. Food Policy, 33(6), 640-643.
• Yeung, A. W. K., Mocan, A. & Atanasov, A. G. (2018). Let food be thy medicine and medicine be thy food: A bibliometric analysis of the most cited papers focusing on nutraceuticals and functional foods. Food Chemistry, 269, 455-465.
• Yurdakul, M. ve Bozdoğan, A. E. (2022). Web of Science veri tabanına dayalı bibliyometrik değerlendirme: Fen eğitimi üzerine yapılan makaleler. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 72-92.