İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Yazma Becerilerinin Geliştirilmesinde Öz Düzenlemeli Strateji Geliştirme Modelinin Etkisi

Yıl 2023, , 140 - 176, 25.03.2023

Tufan Bitir , Erol Duran

https://doi.org/10.35675/befdergi.1199701

Öz

Bu araştırmada, Öz Düzenlemeli Strateji Geliştirme (ÖDSG) Modeli’nin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin eleştirel yazma becerilerini geliştirmeye olan etkisini incelemek amaçlanmıştır. Karma modelde tasarlanan araştırma eylem araştırması türünde desenlenmiştir. Ayrıca araştırmada deneysel desen türlerinden “Tek Gruplu Öntest- Sontest Zayıf Deneysel Desen” kullanılmıştır. Araştırma verileri; araştırmacı tarafından geliştirilen eleştirel yazma ölçeği, etkinlik kâğıtları, ses kaydı içeren odak grup görüşmeleri, araştırmacı günlüğü ve gözlem formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021-2022 Eğitim-Öğretim yılında Aydın ilindeki bir ilkokulun dördüncü sınıfında öğrenim gören 21 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma kapsamında öğrencilere öntest, sontest ve kalıcılık testleri uygulanmıştır. Elde edilen veriler “Bağımlı Örneklem t-testi” ve “Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu” kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma süresince araştırmacının dışında bir öğretmen süreci gözlemlemiş ve çalışma grubundaki öğrencilerin uygulama sürecine yönelik görüşleri odak grup görüşmeleri ile ses kayıt cihazı kullanılarak alınmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler tematik kodlama tekniği ile yorumlanarak sunulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle, çalışma grubundaki öğrencilerin öntest ve sontestlerden aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olduğu; öğrencilerin sontest ve kalıcılık testlerinden aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif ve yüksek düzeyde bir korelasyonun olduğu görülmüştür. Araştırmada yapılan gözlemler ve gerçekleştirilen odak grup görüşmeleri doğrultusunda, “ÖDSG Modeli”yle tasarlanan etkinliklerle gerçekleştirilen eleştirel yazma eğitiminin, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin eleştirel yazma becerilerinin gelişimine katkı sağladığı söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öz düzenleme, eleştirel yazma, ÖDSG Modeli

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2001). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin öğrenme ürünlerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Aktan, S. (2012). Öğrencilerin akademik başarısı, öz düzenleme becerisi, motivasyonu ve öğretmenlerinin öğretim stilleri arasındaki ilişki. (Doktora lisans tezi). Balıkesir, Balıkesir Üniversitesi.
• Akyol, H. (2008). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. (7. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Alan, Y. (1994). Lisan ve insan. İzmir: TÖV Yayıncılık.
• Andrew, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. London: Pearson Education Limited Publishing.
• Arslantaş, S. (2015). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan kendini izleme stratejilerinin, öğrencilerin kendini izleme, öz düzenleme ve akademik başarı düzeylerine etkisi. (Doktora lisans tezi). Konya, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Aydın, G. (2019). Yazma eğitimi ile ilgili temel kavramlar. Halit Karatay (Ed.), Dil eğitiminin temel kavramları (s.73-101) içinde. Ankara: Asos Yayınları.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Bandura, A. (1994). "Self-Efficacy". In V. S. Ramachauran (Ed.). Encyclopedia of human behaviour (p. 71-81). New York: Akademik Press.
• Bembenutty, H., & Zimmerman, B. J. (2003). The relation of motivational beliefs and self-regulatory processes to homework completion and academic achievement. Self-Regulation and Academic Achievement, 1-24.
• Bitir, T., & Duran, E. (2021a). Fourth grade primary school students’ critical writing skill levels. International Journal of Education and Literacy Studies, 9(4), 189-198.
• Bitir, T., & Duran, E. (2021b). Development of a rubric to evaluate the critical writing skills levels of fourth-grade primary school students. Educational Policy Analysis and Strategic Research, (16) 4, 255-273.
• Boekaerts, M. (1996). Self-Regulated learning at the junction of cognition and motivation. European Pyschologist, 1(2), 100-112.
• Boekaerts, M., & Niemivirta, M. (2005). Self-regulated learning: finding a balance between learning goals and ego-protective goals. M. Boekarters, P.R. Pintrich ve M. Zeidner (Ed), (p. 417-450). Handbook of Self Regulation, San Diego: Academic Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, D. (1988). Teaching writing skills. Honkhong: Longman.
• Calp, M., & Calp Ş. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Can, B. (2016). Öz düzenlemeli strateji geliştirmeye dayalı öğretim modelinin hikâye yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. (Doktora tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Chalk, J. C., Hagan-Burke, S., & Burke, M. D. (2005). The effects of self-regulated strategy development on the writing process for high school student with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 28, 75-87.
• Chamberlain, K., & Burrough, S. (1985). Techniques for teaching critical reading. Teaching of Psychology, 12(4), 213-215.
• Corno, L. (2011). Studying self-regulation habits. In Zimmerman, B. J., Schunk, D. H. (Ed.) Handbook of self-regulation of learning and performance (p. 361─375). New York: Routledge.
• Costello, P. J. (2007). Action research. New York: Continiuum.
• Coşkun, E. (2014). Yazma eğitimi. Kırkkılıç, A. ve Akyol, H. (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi (s. 49- 91) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Çev. Mustafa Sözbilir). Ankara: Pegem Akademi.
• Çalık, T., & Sezgin, F. (2005) Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 55-66.
• Çiltaş, A. (2011). Eğitimde öz-düzenleme öğretiminin önemi üzerine bir çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 1-11.
• Çömlekçi, N. (1989). Temel istatistik ilke ve teknikleri. Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi.
• Dal, S. (2012). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersinde eleştirel okuryazarlık uygulamaları: bir eylem araştırması. (Doktora tezi). Eskişehir, Anadolu Üniversitesi.
• De La Paz, S., & Graham, S. (2002). Explicitly teaching strategies, skills and knowledge: writing ınstruction in middle school classrooms. Journal of Educational Psychology, 94(4), 687-698.
• Demir, M. K., & Budak, H. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz düzenleme, motivasyon, biliş üstü becerileri ile matematik dersi başarılarının arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 30-41.
• Demircan, Y. (2014). 5. Sınıf öğrencilerinin sınıf içi etkinlik ve akademik başarı düzeylerine göre öz-düzenleme stratejileri ve motivasyonel inançlarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Mersin, Mersin Üniversitesi.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Demirel, Ö. (2003). Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirel, Ö., & Şahinel, M. (2006). Türkçe ve sınıf öğretmenleri için Türkçe öğretimi. (7.baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Duru, E., Duru, S., & Balkıs, M. (2014). Tükenmişlik, akademik başarı ve öz düzenleme arasındaki ilişkilerin analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1263-1284.
• Evans, J. (2001). Introduction: learning and teaching the complexities of writing. In Janet Evans (Ed.), Writing in the elementary classroom: a reconsideration. Portsmout, NH: Heinemann.
• Ferrance, E. (2000). Action research. USA: Laboratory At Brown University.
• Fischer, K. L. (2002). Learning to write in elementary school: development of self-regulated writing in six young writers. (Doctoral dissertation). University of Maryland College Park.
• Flander, C. A. (2014). Self-Regulated Strategy development (SRSD) for writing: A Tier 2 Intervention for Fifth Grade. (Doctoral disertation). Retrieved from http://lib.gazi.edu.tr/posts/view/title/veritabanlari-15148.
• Flower, L., & Hayes J. R. (1981). A Cognitive process theory of writing. College Composition and Communitation, 32, 365- 387.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6b). New York: Mc Graw-Hill İnternational Edition.
• Friedlander, B., Graham, S., Harris, K., & Mason, L. (2014). Powerfull writing strategies of all students. Baltimore: Paul H. Brooks Publising Co.
• Gaskill, P. J., & Woolfolk Hoy, A. (2002). Self-efficacy and self-regulated learning: The dynamic duo in school performance. In J. Aronson & D. Cordova (Ed.), Improving education: Classic and contemporary lessons from psychology (p. 183-206). New York, NY: Academic Press.
• Göçer, A. (2005). İlköğretim ikinci kademe Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. (Doktora tezi). Erzurum, Atatürk Üniversitesi.
• Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde yazma eğitimi. Journal of International Social Research, 3(12), 178-195.
• Graham, S., Berninger, V., & Fan, W. (2007). The structural relationship between writing attitude and writing achievement in first and third grade students. Contemporary Educational Psychology, 32, 516–536.
• Graham, S., & Harris, K. R. (2000). The role of self-regulation and transcription skills in writing and writing development. Educational Psychologist, 35(1), 3-12.
• Graham, S., & Harris, K. R. (2005). Improving the writing performance of young struggling writers: theoretical and programmatic research from the center on accelerating student learning. The Journal of Special Education, 39(1), 19-33.
• Graham, S., Harris, K. R., & Mason, L. (2005). Improving the writing performance, knowledge, and self-efficacy of struggling young writers: the effects of selfregulated strategy development. Contemporary Educational Psychology, 30(2), 207-241.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis: Essex: Pearson Education Limited.
• Harris, K. R., Graham, S., & Mason, L. H. (2003). Self-Regulated strategy development in the classroom: part of a balanced approach to writing ınstruction for students with disabilities. Focus on Exceptional Children, 35(7), 1-16.
• Harris, K. R., Graham, S., & Mason, L. H. (2006). Improving the writing, knowledge, and motivation of struggling young writers: effects of self-regulated strategy development with and without peer support. American Educational Research Journal, 43(2), 295-340.
• Harris, K. R., Schmidt, T., & Graham, S. (1997). Strategies for composition and self-regulation in the writing process. Focus on Exceptional Children, 35(7), 1-16.
• Hubbard, R., & Power, B. (2003). The art of classroom inquiry. Frankurt: Heinemann.
• Huck, S. W. (2012). Reading statistics and research (6th ed.). Boston: Pearson.
• Johnson, A. P. (2005). A short guide to action research. USA: Pearson Publishing.
• Kadılar, C. (2005). SPSS uygulamalı zaman serileri analizine giriş. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Kanat, F., & Kozikoğlu, İ. (2018). Ortaokul 8. Sınıf öğrencilerinin İngilizce öğrenmeye ilişkin öz-düzenleme stratejileri, motivasyonel inançları ve tutumları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 725-748.
• Karabay, A. (2013). Eleştirel yazma eğitiminin Türkçe öğretmeni adaylarının yazma akademik başarılarına ve eleştirel yazma düzeylerine etkisi. Turkish Studies, 8(9), 1729-1743.
• Karaca, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi Eleşkirt/Ağrı örneği. (Doktora tezi). Ağrı, İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Karadağ, Ö., & Maden, S. (2019). Yazma eğitimi: Kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. Güzel, A., & Karatay, H. (Ed.), Türkçe öğretimi (s. 263-302) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Karatay, H. (2010). Yazma eğitimi. M. Özbay (Ed.), Ankara: Pegem Akademi.
• Karatay, H. (2011). Süreç temelli yazma modelleri: Planlı yazma ve değerlendirme. M.Özbay (Ed.), Yazma Eğitimi (s.21-45) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Kayacan, K., & Selvi, M. (2017). Öz düzenleme faaliyetleri ile zenginleştirilmiş araştırma-sorgulamaya dayalı öğretim stratejisinin kavramsal anlamaya ve akademik öz yeterliğe etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1771-1786.
• Keskinkılıç, K., & Keskinkılıç, B. (2007). Türkçe ve ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Kılınç, A., & Tok, M. (2012). Yabancı dil olarak Türkçe yazma öğretimi. Kılınç, A., & Şahin, A. (Ed.), Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi (s. 255-280) içinde . Ankara: Pegem Akademi.
• Kul, S. (2014). Uygun istatistiksel test seçim kılavuzu. Plevra Bülteni, 8(2), 26-29.
• Kurland, D. (2021). Critical Reading v. Critical Thinking. (04.02.2021 tarihinde http://www.criticalreading.com/critical_reading_thinking.htm internet adresinden alınmıştır).
• Kuşdemir, Y., & Bulut, P. (2018). Yazmada ölçme ve değerlendirme. Akyol, H., & Yıldız, M. (Ed.), Kuramdan uygulamaya yazma öğretimi (s. 285-320) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Mason, L. H., Snyder, H. K., Sukhram D. P., & Kedem, Y. (2006). TWA+PLANS Strategies for expository reading and writing: effects for nine fourth-grade students. Exceptional Children, 50, 69-89.
• McMillian, J. H. (2000). Educational research: Fundamentals for the consumer. New York: Longman.
• MEB. (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (6, 7, 8. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1.-8. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Müldür, M. (2017). Öz düzenlemeye dayalı yazma eğitiminin ortaokul öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerisine, yazmaya yönelik öz düzenleme becerisine ve yazma öz yeterlik algısına etkisi. (Doktora tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Nas, R. (2003). Türkçe öğretimi. Bursa: Ezgi Yayınevi.
• Ning H. K., & Downing K. (2010). There ciprocal relationship between motivation and self-regulation: a longitudinal study on academic performance. Learning and Individual Differences, 20 (6), 682–686.
• Orhunbilge, N. (2017). Uygulamalı regresyon ve korelasyon analizi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Özbay, M. (2011). Yazma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Özbay, M., & Daşöz, T. (2016). Öz düzenlemeye dayalı öğrenme ve yazma eğitimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (56), 1441-1458.
• Pajares, F. (1996). Self-Efficacy beliefs in achievement settings. Review of Educational Research, 66, 543-578.
• Parlatır, İ. (2014). Noktalama işaretleri ve kısaltmalar. Türk dili ve kompozisyon (s. 315- 596) içinde. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Paul, R., & Elder, L. (2005). Critical thinking and the art of substantive writing (Part I). Journal of Developmental Education, 29(1), 40-41.
• Pintrich, P. R. (2000). The roal of goal orientation in self-regulated learning. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of Self-Regulation: Theory, Research and Applications (s. 452–502). San Diego, CA: Academic Pres.
• Pintrich, P.R., & De Groot, E. (1990). Motivational and self regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 33–40.
• Potur, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe derslerinde eleştirel okuryazarlık eğitimi. (Doktora tezi). Çanakkale, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Raimes, A. (1983). Techniques in teaching writing. New York: Oxford University Press.
• Saddler, B. (2006). Increasing story-writing ability through self-regulated strategy development: effects on young writers with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 29 (4), 291-305.
• Saddler, B., Moran, S., Graham, S., & Harris, K. R. (2004). Preventing writing difficulties: the effects of planning strategy instruction on the writing performance of struggling writers. Exceptionality, 12 (1), 3-17.
• Sagor, R. (2005). The action research guidebook. California: Corwin Press.
• Sarıkaya, İ. (2019). Akran destekli yazmanın yazma başarısına etkisi ve öz düzenleme becerileri bağlamında incelenmesi. (Doktora tezi). Erzurum, Atatürk Üniversitesi.
• Schnee, A. K. (2010). Student writing performance: Identifying the effects when combining planning and revising ınstructional strategies. (Doctoral disertation). Retrieved http://lib.gazi.edu.tr/posts/view/title/veritabanlari-15148 from. Schunk, D. H. (2009). Öğrenme teorileri, eğitimsel bir bakışla (çev. M. Şahin). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sexton, M., Harris, K. R., & Graham, S. (1998). Self-Regulated Strategy development and the writing process: Effects on essay writing and attributions. Exceptional Children, 64, 295-311.
• Solmaz, A., & Tazegül, D.A. (2015). Öz düzenlemeli öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). B.G. Tabachnick, L.S. Fidell using multivariate statistics (6nd ed.). Boston, MA: Pearson.
• Tekşan, K. (2013). Yazma eğitimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Temizkan, M. (2014). Yaratıcı yazma süreci (hikâye yazma). Ankara: Pegem Akademi.
• Throndsen I. (2011). Self-Regulated learning of basic arithmetic skills: a longitudinal study. British Journal of Educational Psychology, 81(4), 558-578.
• Tonguç, D. (2013). Sekizinci sınıf öğrencilerinin motivasyon düzeylerinin ve öz-düzenlemeye dayalı öğrenme stratejilerinin matematik başarısını yordama gücü. (Doktora tezi). Eskişehir, Osmangazi Üniversitesi.
• Topçuoğlu Ünal, F., & Tekin, M. T. (2013). Eleştirel yazmaya ilişkin Türkçe öğretmeni adaylarının metaforik algıları. Turkish Studies, 8(13), 1595-1607.
• Tutkun, Ö. F., & Aksoyalp, Y. (2010). 21. Yüzyılda Öğretmen Yetiştirme Eğitim Programının Boyutları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 361-371.
• Uyar, Y., Ateş, S., & Yıldırım, K. (2012). Öğretmen adaylarının okuduğunu anlama sürecinde kullandıkları öz düzenlemeye dayalı öğrenme becerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 227-247.
• Uygun, M. (2012). Öz Düzenleme Stratejisi Gelişimi Öğretiminin Yazılı Anlatıma, Yazmaya Yönelik Öz Düzenleme Becerisine, Kalıcılığa ve Tutuma Etkisi. (Doktora tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Ünal, F. T., & Tekin, M. T. (2013). Eleştirel yazmaya ilişkin Türkçe öğretmeni adaylarının metaforik algıları. Turkish Studies, 8(13), 1595-1606.
• Ünver, G. (2003). Yansıtıcı düşünme. Ankara: Pegem Akademi.
• Vansteenkiste, M., Matos, L., Lens, W., & Soenens, B. (2007). Understanding the impact of intrinsic versus extrinsic goal framing on exercise performance: the conflicting role of task and ego involvement. Psychology of Sport and Exercise, 8, 771-794.
• Wallace, M., & Wray, A. (2008). Critical reading and writing for postgraduates. London: Sage Publications.
• Winne, P. H. (1996). A metacognitive view of individual differences in self-regulated learning. Learning and Individual Differences, 8(4), 327- 353.
• Yağlı, Ü. (2014). İngilizce dersinde öğrenmede kullanılan öz-düzenleme stratejileri ve motivasyonun başarı ile ilişkisi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 108-116.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Y. (2006). Yazma öğretimi. C. Yıldız (Ed.), Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi (s. 203-276) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Zimmerman, B. J. (1989). A social cognitive view of self-regulated academic learning. Journal of Educational Psychology, 81(3), 329-339.
• Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective. In M. Boekaerts, P.R. Pintrich, & M. Zeinder (Eds.), Handbook of self-regulation, (p. 13-39). San Diego, CA: Elsevier Academic Press.
• Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a Self-Regulated Learner: An Overview. Theory Into Practice, 41 (2), 64-70.
• Zumbrunn, S. (2010). Nurturing students‟ writing knowledge, self-regulation, attitudes, and self-efficacy: the effects of self-regulated strategy development. (Doctoral dissertation). Retrieved from http://lib.gazi.edu.tr/posts/view/title/veritabanlari-15148
• Zumbrunn, S., & Bruning, R. (2013). Improving the writing and knowledge of emergent writers: the effects of self-regulated strategy development. Reading and Writing, 26(1), 91-110.