Temel Eğitim ve Ortaokul Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğin İdeal Meslekleri Olmasına Göre Karşılaştırmalı Profilleri

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 2, 0 - 0, 22.12.2016

Murat Bursal

Öz

Bu çalışmada, Fen Bilgisi, İlköğretim Matematik, Okul Öncesi, Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler ve Türkçe öğretmenlikleri programlarında öğrenim gören 495 öğretmen adayının karşılaştırmalı profilleri çapraz tablolar ve ki-kare testleri ile incelenmiştir. Çalışma sonucunda, örneklemin %74’ünün kız öğrencilerden oluştuğu ve kız öğrenci oranlarının Sosyal Bilgiler öğretmenliği dışındaki programlarda erkeklerden anlamlı biçimde daha fazla olduğu belirlenmiştir. Örneklemin geneli açısından, öğretmenliği üniversite öncesinde ideal meslekleri görenlerin oranının %50’den anlamlı biçimde farklılaşmadığı ama ideal mesleği öğretmenlik olan kızların oranının anlamlı biçimde erkeklerden daha fazla olduğu bulunmuştur. Anabilim dallarına göre ise, öğretmenliği ideal meslek olarak görenlerin oranlarının Okul Öncesi, Sosyal Bilgiler ve Türkçe öğretmen adaylarında anlamlı biçimde yüksek iken, Sınıf öğretmeni adaylarında %50 olduğu ve İlköğretim Matematik ve Fen Bilgisi adaylarında ise çok daha düşük olduğu bulunmuştur. Üniversiteye giriş öncesinde öğretmenliğin ideal meslek olmasının sosyo-ekonomik düzey göstergelerinden, aile geliri, baba eğitim seviyesi ve öğrenim ortamı türü ile anlamlı düzeyde ilişkileri olmadığı ama anne eğitim seviyesi ile anlamlı biçimde ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Kaynakça

• Açışlı, S. & Kolomuç, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 266–271.
• Akıllı, M. & Seven, S. (2010). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 61–73.
• Akkaya, N. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 35–42.
• Akpınar, E., Yıldız, E. & Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 56–62.
• Aksoy, M. E. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları (Gaziosmanpaşa üniversitesi örneği). Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 197–212.
• Aksu, H. H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin bölümleri hakkındaki görüşleri: Giresun üniversitesi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 299–316.
• Aksu, M., Engin-Demir, C., Daloglu, A., Yıldırım, S. & Kiraz, E. (2010). Who are future teachers in Turkey? Characteristics of entering student teachers. International Journal of Educational Development, 30 (1), 91–101.
• Anılan, B. & Anılan, H. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretmenliğini seçme nedenleri ve gelecek beklentileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 51-64.
• Arı, E. & Demir, M.K. (2013) İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116–128.
• Arslan, D.A. (2007). Yarının Türk öğretmenleri: İlköğretim öğretmen adaylarının sosyolojik profilleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2), 1–17.
• Aydın, R. & Sağlam, G. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının belirlenmesi (Mehmet Akif Ersoy üniversitesi örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 257–294.
• Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M. & Duru, S. (2011). Tükenmişliğin öğretmen adayları arasındaki yaygınlığı, demografik değişkenler ve akademik başarı ile ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 151–165.
• Baykara-Pehlivan, K. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 151–168.
• Bedel, E. F. (2008). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve bazı kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4(1), 31–48.
• Beşoluk, Ş. & Horzum, M. B. (2011). Öğretmen adaylarının meslek bilgisi, alan bilgisi dersleri ve öğretmen olma isteğine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(1), 17–49.
• Bozdoğan, A. E., Aydın, D. & Yıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(2), 83–97.
• Buldur, S. & Bursal, M. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının meslek tercih nedenlerinin etki düzeyleri ve mesleki geleceklerine yönelik beklentileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (NEF-EFMED), 9(1), 81–107.
• Bulut, H. & Doğar, Ç. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 13–27.
• Bulut, İ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat üniversitesi örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 13–24.
• Bursal, M. & Buldur, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının profillerinin değişimi: 2008–2012 yılları arasında Cumhuriyet üniversitesi örneği. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(4), 14–26.
• Camadan, F. & Duysak, A. (2010). Farklı programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması: Rize üniversitesi örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 30–42.
• Cox, C. & Carpenter, J. (1989). Improving attitudes toward teaching science and reducing science anxiety through increasing confidence in science ability in inservice elementary school teachers. Journal of Elementary Science Education, 1(2), 14–34.
• Çağlar, Ç. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yabancılaşma düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1497–1513.
• Çermik, H., Doğan, B. & Şahin, A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 201–212.
• Çetin, B. (2012). İlköğretim öğretmen adaylarının profillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 596–610.
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İlköğretim Online, 8(2), 298–305.
• Çevik, O. & Yiğit, S. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin profillerinin belirlenmesi: Amasya üniversitesi örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(1), 89–106.
• Deniz, Ü. & Kesicioğlu, O. S. (2012). Okul öncesi öğretmen adaylarının kişilik özelliklerinin bazı değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 1–13.
• Doğan T. & Çoban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157–168.
• Dönmez, C. & Uslu, S. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 42–63.
• Ekiz, D. (2006). Sınıf öğretmenliği mesleğine yönelen adayların profilleri ve geleceğe yönelik beklentilerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 131–147.
• Engin, G. & Çiçekli-Koç, G. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Ege üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Türkiye Sosyal Araştırmalar (TSA) Dergisi, 18(2), 153–167.
• Eret-Orhan, E. & Ok, A. (2014). Öğretmenlik programlarını kimler tercih ediyor? Adayların giriş özellikleri ve öğretmenliğe yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 75–92.
• Ergen, Y. & Töman, U. (2014). Sınıf öğretmenliği 4. sınıf öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi (Bayburt üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 375–383.
• Erkan, S., Tuğrul, B., Üstün, E., Akman, B., Şendoğdu, M., Kargı, E. Boz, M. & Güler, T. (2002). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerine ait Türkiye profil araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 108–116.
• Eyüp, B. (2012) Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğinin genel yeterliklerine sahip olma durumları üzerine bir inceleme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 233–247.
• Gökçe, F. & Sezer, G. O. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Uludağ üniversitesi örneği). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25(1), 1–23.
• Gürbüztürk, O. & Genç, S. Z. (2004). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 47–62.
• Gür-Erdoğan, D. & Arsal, Z. (2015). Öğretmen adaylarının akademik branş memnuniyetleri ile öğretmenlik mesleğine yönelme ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 147–171.
• Gür-Erdoğan, D. & Zafer-Güneş, D. (2012). Sakarya üniversitesi eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 51–62.
• Hoşgörür, V., Kılıç, Ç. & Dündar, H. (2002). Kırıkkale üniversitesi sınıf öğretmenliği programı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 91–100.
• İpek, C., Kahveci, G. & Camadan, F. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ve okul yöneticiliğine yönelik tutumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 211–226.
• Karadağ, R. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve öğretmenlik mesleğini tercih nedenleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(2), 44–66.
• Kayan-Fadlelmula, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Turkish Journal of Education, 2(4), 55–63.
• Kayan-Fadlelmula, F. (2015). Pre-service teachers’ learning styles and attitudes toward teaching profession. Turkish Journal of Teacher Education, 4(1), 18–29.
• Kesen, İ. & Polat, M. (2014). Eğitim fakültesi 4. sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları: Muş Alparslan üniversitesi örneği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(2), 556–578.
• Kılcan, B., Keçe, M., Çepni O. & Kılınç, A.Ç.(2014). Prospective teachers’ reasons for choosing teaching as a profession. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 69–80.
• Kılıç, D. & Bektaş, F. (2008) Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 15–25.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Necatibey eğitim fakültesi sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının profili. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(10), 87–105.
• Kızıltaş, E., Halmatov, M. & Sarıçam, H. (2012). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Ağrı İbrahim Çeçen üniversitesi örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 173–189.
• Kiraz, E., Engin-Demir, C., Aksu, M., Daloğlu, A. & Yıldırım, S. (2010). Öğretmen adaylarının eğitim görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 526–540.
• Kocaarslan, M. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 2(1), 46–55.
• Köğce, D., Aydın, M. & Yıldız, C. (2010). Birinci ve dördüncü sınıf matematik öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. The International Journal of Research in Teacher Education, 2(1), 2–18.
• Köksalan, B., İlter, İ. & Görmez, E. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve lisansüstü eğitim isteklilikleri üzerine bir çalışma (Fırat, Erzincan ve İnönü üniversitesi sınıf öğretmenliği ABD örneği). Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 277–299.
• Mehmetlioğlu, D. & Haser, Ç. (2013). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının mesleğe hazır bulunuşlukları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 91–102.
• Montecinos, C. & Nielsen, L. E. (1997). Gender and cohort differences in university students’ decisions to become elementary teacher education majors. Journal of Teacher Education, 48, 47–54.
• Murray, B. K. (1988). Profile of the new generation of teachers in the Turkish educational system. International Review of Education, 34(1), 5–15.
• Ok, A. & Önkol, P. (2007). Öğretmen yetiştirme programlarındaki öğretmen adaylarının profili. Eğitim ve Bilim, 32(143), 13–26.
• Özbek, R. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde kişisel, ekonomik ve sosyal faktörlerin etkililik derecesine ilişkin algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 145–159.
• Özçakır-Sümen, Ö. & Çağlayan, K. T. (2013). Öğretmen adaylarının eğitim fakültesinden memnuniyet düzeyleri ve hayal ettikleri eğitim ortamı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 249–272.
• Özder, H., Konedralı, G. & Zeki, C. P. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(2), 253–275.
• Özel, A. (2006). Dumlupınar üniversitesi eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 316–335.
• Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y. & Memiş, A. D. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler. İlköğretim Online, 9(3), 910–921.
• Özyurt, Y. & Eren, A. (2014). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine ve Kopya Çekmeye Yönelik Tutumlarının Görünümü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 78–101.
• Pallant, J. (2007). SPSS survival manual. New York, NY: Mc Graw Hill.
• Pektaş, M. & Kamer, S. T. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 829–850.
• Saban, A. (2003). A Turkish profile of prospective elementary school teachers and their views of teaching. Teaching and Teacher Education, 19, 829–46.
• Şahin, C. (2009). Eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin umutsuzluk düzeyleri. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 271–286.
• Şahin, İ. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmen istihdamı ve mesleki geleceklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1167–1184.
• Şahin-Taşkın, Ç. & Hacıömeroğlu, G. (2010). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları: Nicel ve nitel verilere dayalı bir inceleme. İlköğretim Online, 9(3), 922-933.
• Şara, P. & Kocabaş, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının sınıf öğretmenliğini tercih nedenleri ve aldıkları eğitimle ilgili görüşleri. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counseling, 1(2), 8–17.
• Tanrıöğen, A. (1997). Buca eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 55–67.
• Taş, M. Y. (2012). Demirci eğitim fakültesi sosyal bilgiler öğretmenliği adaylarının profili ve sosyal bilgiler öğretmenliğini tercih etme nedenlerinin değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 64–76.
• Taşdemir, C. (2014). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 91–114.
• Temizyürek, F. (2008). Türkçe öğretmen adaylarının demografik özellikleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 663–692.
• Terzi, A. R. & Tezci, E. (2007). Necatibey eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 593–614.
• Tüfekçi-Aslim, S. (2013). İlköğretim öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 65–81.
• Uğurlu, C. T. & Polat, S. (2011). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35(1), 68–74.
• Uslu, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mesleki benlik saygılarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 141-160.
• Ünal, E. & Şimşek, S. (2008). İlköğretim bölümü anabilim dallarında öğrenim gören öğretmen adaylarının mesleki benlik saygılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 7(1), 41–52.
• Üstün, E., Erkan, S. & Akman, B. (2004). Türkiye’de okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 129–136.
• Üstüner, M., Demirtaş, H. & Cömert, M. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (İnönü üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Eğitim ve Bilim, 34(151), 140–155.
• Yıldırım, A. (2013). Türkiye’de öğretmen eğitimi araştırmaları: Yönelimler, sorunlar ve öncelikli alanlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 175–191.
• YÖK. (2015). 2014-2015 öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri: Eğitim ve öğretim alanları sınıflamasına göre lisans düzeyindeki öğrenci sayıları (30 Kasım 2015, Erişim Adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/yuksekogretimIstatistikleri/2015/2015_T17.pdf)
• Yüce, K., Şahin, E. Y., Koçer, Ö. & Kana, F. (2013). Motivations for choosing teaching as a career a perspective of pre-service teachers from a Turkish context. Asia Pacific Education Review,14, 295–306.