Perspectives of Turkish Language Teacher Candidates on Artificial Intelligence Technologies

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 46, 654 - 672, 30.06.2025

Dilek Yıldırım , Efecan Karagöl

https://doi.org/10.35675/befdergi.1605113

Öz

The rapid integration of artificial intelligence technologies into contemporary educational systems necessitates an in-depth examination of teachers' perceptions and attitudes toward these advancements. This study aims to reveal the perspectives of Turkish language teacher candidates on artificial intelligence (AI) technologies. A qualitative research approach was adopted, employing phenomenological design. Data was collected from 22 teacher candidates using a semi-structured interview form and analyzed through content analysis. The findings indicate that teacher candidates perceive AI technologies both as an opportunity that enhances efficiency in education and supports learning processes, and as a risk associated with professional threats and socio-economic concerns. Participants highlighted the positive aspects of AI, such as providing personalized learning experiences and saving time, while expressing concerns about its potential negative impacts, including the neglect of the human factor and the marginalization of the teaching profession. The research findings underscore the necessity of developing strategies to integrate AI technologies into educational processes in a balanced manner, while supporting teachers in maintaining their human-centric roles and using these technologies effectively.

Anahtar Kelimeler

AI in education , artificial intelligence technologies , turkish teacher candidates

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Gözünden Yapay Zekâ Teknolojileri*

Öz

Günümüz eğitim sisteminde yapay zekâ teknolojilerinin hızla yaygınlaşması, öğretmenlerin bu teknolojilere yönelik algılarının ve yaklaşımlarının araştırılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu araştırma, Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekâ teknolojilerine yönelik görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada nitel yaklaşım benimsenmiş ve olgubilim deseni kullanılmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla 22 öğretmen adayından toplanmış ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Bulgular, öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojilerini hem eğitimde verimliliği artıran ve öğrenme süreçlerini destekleyen bir fırsat hem de mesleki tehditler ve sosyo-ekonomik endişeler barındıran bir risk olarak değerlendirdiklerini ortaya koymuştur. Katılımcıların görüşleri, yapay zekânın bireyselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunma ve zaman tasarrufu sağlama gibi olumlu yönlerine dikkat çekerken insan faktörünün göz ardı edilmesi ve öğretmenlik mesleğinin pasifleşmesi gibi olumsuz etkilerinden endişe duyduklarını göstermektedir. Araştırma sonuçları, yapay zekâ teknolojilerinin öğretim süreçlerine dengeli bir şekilde entegre edilmesinin yanı sıra öğretmenlerin insani rollerini koruyarak bu teknolojileri etkili bir biçimde kullanmalarını destekleyecek stratejilerin geliştirilmesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eğitimde yapay zekâ , Türkçe öğretmeni adayları , yapay zekâ teknolojileri

Kaynakça

• Akkaya, N., & Çıvğın, H. (2021). Türkçe eğitiminde yapay zekâ. The Journal of International Education Science, 8(29), 308-322. https://doi.org/10.29228/INESJOURNAL.53915
• Akkaya, N., & Şengül, L. (2023). Sohbet robotları (chatbots) ve yabancı dil eğitimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 2988-2999. https://doi.org/-10.53444/deubefd.1340781
• Banaz, E. (2024). 2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın dijital okuryazarlık açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 279-290. https://doi.org/10.48066/kusob.1483671
• Banaz, E., & Demirel, O. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlıklarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 1516-1529. https://doi.org/10.53444/deubefd.1461048
• Banaz, E., & Maden, S. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(2), 1173-1180. https://-doi.org/10.24315/tred.1430419
• Creswell, J. W. (2019). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri. H. Özcan (Çev.). Anı Yayıncılık.
• Çam, M. B., Çelik, N. C., Turan-Güntepe, E. & Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkındalıklarının belirlenmesi. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.
• Çetin, M., & Aktaş, A. (2021). Yapay zekâ ve eğitimde gelecek senaryoları. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4225-4268. https://doi.org/10.26466/opus.911444.
• Demir-Dülger, E., & Gümüşeli, A. İ. (2023). Views of school principals and teachers on using artificial intelligence in education. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133–153. https://doi.org/10.5281/zenodo.7766578
• Elçiçek, M. (2024). Öğrencilerin yapay zekâ okuryazarlığı üzerine bir inceleme. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 6(1), 24-35. https://doi.org/10.53694/bited.1460106
• Elkıran, Y. M. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının teknoloji entegrasyonu yeterlikleri ile öğretmenlik özyeterlikleri arasındaki ilişki. (Tez No. 542433) [Doktora tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi-Çanakkale]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Erdoğan, Ş., & Bozkurt, E. (2023). Fizik öğretmen adaylarının “yapay zekâ” kavramına ilişkin algılarının incelenmesi: Bir metafor çalışması. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 7(2), 152-163.
• Given, L. M. (2021). 100 soruda nitel araştırma. A. Bakla & İ. Çakır (Çev.). Anı Yayıncılık.
• Gölbaşı, B., & Okul, Ö. (2024). Öğretmen adaylarının ‘yapay zekâ’ kavramına ilişkin metaforik algıları. XI. Internaitonal Eurasian Educational Research Congrress Tam Metin Bildiri Kitabı (ss. 49-58).
• İçöz, S., & İçöz, E. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ uygulamalarına yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(3), 987–1001.
• Karagöl, E. ve Yıldırım Bilgen, D. (2025). Türkçe eğitiminde yapay zekâ kullanımı: Türkçe eğitimcileri yapay zekâ hakkında ne düşünüyor?. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 13(2), 356-374.
• Kaya, Z. (2023). Metaverse çağında öğretmenlik mesleğinin geleceğini düşünmek. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi, 9(Mart 2023): 295-321. https://doi.org/10.56720/mevzu.1229096
• Kılıç, S. (2015). Kappa testi. Journal of Mood Disorders, 5(3), 142-144.
• Köroğlu, A., & Kana, F. (2025). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dil Öğretiminde Yapay Zekâ Kullanımına İlişkin Görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(45), 1-37. https://doi.org/10.35675/befdergi.1560034
• Kushmar, L. V., Vornachev, A. O., Korobova, I. O., & Kaida, N. O. (2022). Artificial intelligence in language learning: What are we afraid of. Arab World English Journal (AWEJ) Special Issue on CALL (8), 262-273.
• Küçükkara, M. F. & Ünal, M., & Sezer, T. (2024). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin yapay zekâya ilişkin görüşleri. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 17-28. https://-doi.org/10.55008/te-ad.1431142
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Sage Publications.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.). Pegem Akademi.
• Sarıkaya, B. (2019). Türkçe öğretmeni̇ adaylarının di̇ji̇tal okuryazarlık durumlarının çeşi̇tli̇ deği̇şkenler açısından değerlendi̇ri̇lmesi̇. Journal of International Social Research, 12(62), 1098-1107. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3122
• Sarıkaya, B., & Kavan, N. (2024). Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekâya yönelik tutumlarının incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 191-203. https://-doi.org/10.55605/ejedus.1550010
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. E. Dinç (Çev. Ed.), Pegem Akademi.
• Turan, T., Turan, G., & Küçüksille, E. (2022). Yapay zekâ etiği: Toplum üzerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 292-299. https://-doi.org/10.29048/makufebed.1058538
• Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretmenlik mesleğinin geleceği üzerine bir öngörü denemesi. Akademik Matbuat, 2(1), 16-29.
• Yeşilyurt, S., Dündar, R., & Aydın, M. (2024). Sosyal bilgiler eğitimi alanında lisansüstü eğitimini sürdüren öğrencilerin yapay zekâ hakkındaki görüşleri. Asya Studies-Academic Social Studies, 8(27), 1-14.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Zileli, E. (2023). Chatgpt example in learning turkish as a foreign language. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 42-51. https://doi.org/-10.47770/ukmead.1296013