Örgütsel çeviklik ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide örgütsel bağlılığın aracılık rolü: Belediye çalışanları üzerine bir alan araştırması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 83 - 99, 25.03.2023

Zeynep Tarakcı , Mustafa Özgenel

https://doi.org/10.58308/bemarej.1233753

Cited By: 1

Öz

Literatürde, örgütsel çeviklik ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiyi ele alan çalışmalar olsa da örgütsel bağlılığın bu iki değişken arasındaki ilişkide aracı rolünün olup olmadığı konusunda yeterli kanıt bulunmamaktadır. Literatürdeki bu boşluktan hareketle bu çalışmada, örgütsel çeviklik ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide örgütsel bağlılığın aracılık rolünü incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla araştırma ilişkisel tarama modeline göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini kolay ulaşılır örnekleme yöntemiyle İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Erzurum Büyükşehir Belediyesi ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nde çalışmakta olan 428 personel oluşturmuştur. Ancak ölçek formlarının eksik veya hatalı olmasından dolayı 387 personelin verileri analize dahil edilmiştir. Veriler korelasyon ve aracılık analizleri yapılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda örgütsel çeviklik ile örgütsel bağlılık arasında orta düzeyde ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örgütsel çeviklik ile işten ayrılma niyeti arasında orta düzeyde ve negatif yönlü bir ilişki olduğu, örgütsel bağlılık ile işten ayrılma niyeti arasında ise orta düzeyde negatif yönlü bir ilişki olduğu ortaya konmuştur. Son olarak, örgütsel çeviklik ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide örgütsel bağlılığın tam aracılık rolüne sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Çeviklik, Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti

The mediating role of organizational commitment in the relationship between organizational agility and turnover intention: A field research on municipal employees

Öz

Even though in the literature is studies on the relationship between organizational agility and turnover intention, there is not enough evidence of whether organizational commitment has a mediating role in the relationship between these two variables. Based on this gap in the literature, this study aims to examine the role of organizational commitment in the relationship between organizational agility and turnover intention. For this purpose, the research was carried out according to the relational survey model. The sample of the study was formed in Istanbul Metropolitan Municipality, Erzurum Metropolitan Municipality and Kocaeli Metropolitan Municipality by easily accessible sampling method. However, the data of 387 personnel were included in the analysis due to the lack of scale forms. Data were analyzed by correlation and mediating analysis. As a result of the study, it was determined that there is a moderate positive relationship between organizational agility and organizational commitment. In addition, it has been determined that there is a moderate negative relationship between organizational agility and turnover intention, and it was revealed that there is a moderate negative relationship between organizational commitment and turnover intention. Finally, it was concluded that organizational commitment has full mediating role in the relationship between organizational agility and turnover intention.

Anahtar Kelimeler

Organizational Agility, Organizational Commitment, Turnover Intention

Kaynakça

• Akkaya, B. (2018). Teknogirişim firmalarındaki yöneticilerin liderlik tiplerinin firmaların örgütsel çevikliğine etkisi : Teknopark firmaları üzerine bir araştırma. (Doktora tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Akkaya, B., & Tabak, A. (2018). Örgütsel çeviklik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İş ve İnsan Dergisi, 5(2), 185-206.
• Akkaya, B., Kayalıdere, U. A. K., & Tabak, A. (2019). Endüstriyel alanda üretim yapan firmaların örgütsel çevikliği ile firma yöneticilerinin sahip olduğu dinamik yetenekler arasındaki ilişki: Manisa Organize Sanayi Bölgesinde (MOSB) faaliyet gösteren firmalar üzerine bir araştırma. Yeni Nesil Girişimcilik ve Ekonomi, 6(2), 19-54.
• Alıca, E. (2008). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın işten ayrılma eğilimi üzerine etkisinin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması: Bir kamu bankası örneği. (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). Organizational socialization tactics: A longitudinal analysis of links to newcomers’ commitment and role orientation. Academy of Management Journal, 33(4), 847-858.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Almahamid, S., Awwad, A., & McAdams, A. C. (2010). Effects of Organizational Agility and Knowledge Sharing on Competitive Advantage: An empirical study in Jordan. International Journal of Management, 27(3), 387-404.
• Aminbeidokhti, A., Hoseini, S. A. M., & Hosseinpoor, O. (2016). The relationship between organizational entrepreneurship and organizational agility: Testing the mediator role of organizational commitment. Higher Education Letter, 9(35), 137-153.
• Angle, H. L., & Perry, J. L. (1981). An empirical assessment of organizational commitment and organizational effectiveness. Administrative Science Quarterly, 26(1), 1-14.
• Astar, M., Bahadır, E., & Umutlu, F. (2018). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerindeki etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık etkisi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 11, 121-136.
• Aydın, E. (2016). The relationship between organizational commitment and turnover intention: The case of regional development agencies. (Master thesis). Yıldırım Beyazıt University, Ankara.
• Bakan, İ. (2018). Örgütsel stratejilerin temeli örgütsel bağlılık kavram, kuram, sebep ve sonuçlar. Gazi Kitabevi.
• Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı (Ankara ili örneği). (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Bartlett, K. R. (2001). The relationship between training and organizational commitment: A study in the health care field. Human Resource Development Quarterly, 12(4), 335-352.
• Biçer, M. (2005). Satış elemanlarının iş tatmini, örgüt bağlılığı ve işten ayrılma niyetinin etik iklim ile ilişkisi sigorta ve ilaç sektölerinde bir araştırma. (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Chamanifard, R., Nikpour, A., Chamanifard, S., & Nobarieidishe, S. (2015). Impact of organizational agility dimensions on employee’s organizational commitment in foreign exchange offices of Tejarat Bank, Iran. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 4(1), 199-207.
• Cohen, A. (1993). Organizational commitment and turnover: A meta-analysis. Academy of Management Journal, 36(5), 1140-1157.
• Cotton, J. L., & Tuttle, J. M. (1986). Employee turnover: A meta-analysis and review with implications for research. Academy of Management Review, 11(1), 55-70.
• Çöl, G., & Gül, H. (2005). Kişisel özelli̇kleri̇n örgütsel bağlılık üzeri̇ne etki̇leri̇ ve kamu üni̇versi̇teleri̇nde bi̇r uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 291-306.
• De Toni, A., & Tonchia, S. (1998). Manufacturing flexibility: A literature review. International Journal of Production Research, 36(6), 1587-1617.
• DeConinck, J. B., & Bachmann, D. P. (1994). Organizational commitment and turnover ıntentions of marketing managers. Research, Journal of Applied Business, 10(3), 87-95.
• Dirican, M. (2015). Örgütsel adalet algısının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde örgütsel sessizliğin aracılık rolü. (Doktora Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Eren, E. (2020). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta.
• Fraenkel, Jack R., & Wallen, Norman E. (2009). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
• Ganguly, A., Nilchiani, R., & Farr, J. V. (2009). Evaluating Agility in Corporate Enterprises. International Journal of Production Economics, 118(2), 410-423.
• Glebbeek, A. C., & Bax, E. H. (2004). Is High Employee Turnover Really Harmful? An Empirical Test Using Company Records. Academy of Management Journal, 47(2), 277-286.
• Gönülölmez, A. (2019). Örgütsel çevikliğin kazanılmasında yapısal bilgi süreçleri ve seyahat acentalarında işletme performansına etkileri. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gözcü, Ö. F. (2020). Örgütsel çeviklik ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki : Üniversite personeli üzerine bir anali. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Hanisch, K. A., & Hulin, C. L. (1990). Job attitudes and organizational withdrawal : an examination of retirement and other voluntary withdrawal behaviors. Journal of Vocational Behavior, 37(1), 60-78.
• Harraf, A., Wanasika, I., Tate, K., & Talbott, K. (2015). Organizational Agility. The Journal of Applied Business Research, 31(2), 675-686.
• Heathfiled, S.M. (2020). 18 tips to help you reduce employee turnover. https://www.t. hebalancecareers.com/tips-to-reduce-employee-turnover-1919039 (Erişim Tarihi: 20 Ocak 2021).
• Hormozi, A. M. (2001). Agile manufacturing: the next logical step. Benchmarking: An International Journal, 8(2), 132-143.
• Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.
• Hwang, J., Lee, J. J., Park, S., Chang, H., & Kim, S. S. (2014). The impact of occupational stress on employee’s turnover intention in the luxury hotel segment. International Journal of Hospitality and Tourism Administration, 15(1), 60-77.
• İnce, M. & Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. İleri Giden Ofset.
• İleri, Y. Y., & Soylu, Y. (2014). Bir rekabet üstünlüğü aracı olarak çeviklik kavramı ve örgüt yapısına olası etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13(1-2), 13-28.
• Jaramillo, F., Nixon, R., & Sams, D. (2005). The effect of law enforcement stress on organizational commitment. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 28(2), 321-336.
• Jehanzeb, K., & Mohanty, J. (2020). The mediating role of organizational commitment between organizational justice and organizational citizenship behavior: Power distance as moderator. Personnel Review, 49(2), 445-468.
• Kanten, P., Kanten, S., Keceli, M., & Zaimoglu, Z. (2017). The antecedents of organizational agility: organizational structure, dynamic capabilities and customer orientation. PressAcademia Procedia, 3(1), 697-706.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Lämsä, A. M., & Savolainen, T. (2000). The nature of managerial commitment to strategic change. Leadership & Organization Development Journal, 21(6), 297-306.
• Marsh, R. M., & Mannari, H. (1977). Organizational commitment and turnover : A prediction study. Administrative Science Quarterly, 22(1), 57-75.
• McCroskey, S.D. (2007). The relationship between leadership practices and the three component model of organizational commitment: An empirical analysis. (Doctoral dissertation). Capella University.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J. P., Allen, N. J., & Smith, C. A. (1993). Commitment to oganizations and occupations: extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4), 538-551.
• Mobley, W. H. (1977). Intermediate linkages in the relationship between job satisfaction and employee turnover. Journal of Applied Psychology, 62(2), 237-240.
• Mobley, W. H., Horner, S. O., & Hollingsworth, A. T. (1978). An evaluation of precursors of hospital employee turnover. Journal of Applied Psychology, 63(4), 408-414.
• Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• Mowday, R. T., Porter, L. W., & Steers, R. M. (1982). Employee-organization linkages: the psychology of commitment, absenteeism and turnover. Academic Press.
• Nijhof, W. J., De Jong, M. J., & Beukhof, G. (1998). Employee commitment in changing organizations : An exploration. Journal of European Industrial Training, 22(6), 243-248.
• Obeng, K., & Ugboro, I. (2003). Organizational commitment among public transit employees: An assessment study. Transportation Quarterly, 57(2), 83-98.
• Örücü, E., & Özafşarlıoğlu, S. (2013). Örgütsel adaletin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde bir uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358.
• Penley, L. E., & Gould, S. (1988). Etzioni’s model of organizational involvement: A perspective for understanding commitment to organizations. Journal of Organizational Behavior, 9(1), 43-59.
• Polat, M. (2009). Örgütsel özdeşleşmenin öncülleri ve ardılları üzerine bir saha çalışması. (Doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Pool, S., & Pool, B. (2007). A management development model measuring organizational commitment and its impact on job satisfaction among executives in a learning organization. Journal of Management Development, 26(4), 353-369.
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, R. T., & Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
• Rowden, R.W. (2000). The relationship between charismatic leadership behaviours and organizational commitment. The Leadership and Organizational Development Journal, 21(1), 30-35.
• Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G., & Mainous, A. G. (1988). Impact of Exchange variables on exit, voice, loyalty, and neglect: an integrative model of responses to declining job satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3), 599-627.
• Sekman, M. ve Utku A. (2017). Çevik şirketler: Kurumsal ataleti yenmek. Alfa.
• Sezer, Ş. (2019). İş doyumunun duygusal emek davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü. (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Sharifi, H., & Zhang, Z. (1999). A methodology for achieving agility in manufacturing organisations: an introduction. International Journal of Production Economics, 62(1), 7-22.
• Sharifi, H, & Zhang, Z. (2001). Agile manufacturing in practice application of a methodology. International Journal of Operations & Production Management, 21(5-6), 772-794.
• Sharifi, Hossein, & Zhang, Z. D. (2007). Towards theory building in agile manufacturing strategy - a taxonomical approach. IEEE Transactions on Engineering Management, 54(2), 351-370.
• Sherehiy, B., Karwowski, W., & Layer, J. K. (2007). A review of enterprise agility: concepts, frameworks, and attributes. International Journal of Industrial Ergonomics, 37(5), 445-460.
• Sökmen, A., & Şimşek, T. (2016). Örgütsel bağlılık, örgütle özdeşleşme, stres ve ı̇şten ayrılma ni̇yeti ı̇li̇şki̇si̇: Bi̇r kamu kurumunda araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 606-620.
• Suleymanov, F. (2020). Psikolojik sermayenin kurumsal itibar üzerindeki etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık etkisi (Yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-73.
• Supartha, W. G., Sihombing, I. H. H., & Sukerti, N. N. (2019). The mediating role of organizational commitment and the moderating role of service climate. Advances in Economics, Business and Management Research, 72, 160-165.
• Swafford, P. M., Ghosh, S., & Murthy, N. (2006). The antecedents of supply chain agility of a firm: Scale development and model testing. Journal of Operations Management, 24(2), 170-188.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş; Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları Ankara: Ekinoks.
• Tan, B. (1998). Agile manufacturing and management of variability. International Transactions in Operational Research, 5(5), 375-388.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel, 19.
• Tekingündüz, S., Top, M., & Seçkin, M. (2015). İş tatmini, performans, iş stresi ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin incelenmesi: hastane örneği. Verimlilik Dergisi, (4), 39-64.
• Tett, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: Path analyses based on meta analytic findings. Personnel Psychology, 46(2), 259-293.
• Tseng, Y., & Lin, C. (2011). Enhancing enterprise agility by deploying agile drivers, capabilities and providers. Information Sciences, 181(17), 3693-3708.
• Wasti, S. A. (2000). Meyer ve Allen'in üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik analizi. 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 401-410.
• Wasti, S. A. (2005). Commitment profiles: Combinations of organizational commitment forms and job outcomes. Journal of Vocational Behavior, 67(2), 290-308.
• Yusuf, Y. Y., Sarhadi, M., & Gunasekaran, A. (1999). Agile manufacturing: the drivers, concepts and attributes. International Journal of Production Economics, 62(1), 33-43.
• Zaheer, A., & Zaheer, S. (1997). Catching the wave : alertness, responsiveness, and market influence in global electronic networks. Management Science, 43(11), 1493-1509.
• Zimmerman, R. D. (2008). Understanding the impact of personality traits on individuals’ turnover decisions: A meta-analytic path model. Personnel Psychology, 61(2), 309-348.