Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi

Yıl 2006, Sayı: 37, 65 - 80, 01.12.2006

Ahmet Şimşek

Öz

Tarih eğitiminde, örgün öğretim yanında okul dışı etkinlikler çerçevesinde yapılan çalışmaların da önemi büyüktür. Okullarda öğretilen tarihin, okul dışında da desteklenmesi gerekir. Tarihsel roman, özellikle orta öğretimde (lise) okuyan ergenlik dönemindeki gençlerin, ulusal bir tarih bilinci kazanmaları için etkili bir araçtır. Türkiye’de, çeşitli tarihsel dönemleri ele alan pek çok tarihsel romanın yazılmış olması bunların eğitimsel değerlendirmelerini zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada; tarih ile edebiyat ayrımında bir ortak alan ürünü olarak tarihsel roman, tarihsel roman kavramı, tarih bilinci yaratımında tarihsel romanın rolü, ergen ve tarihsel roman ilişkisi, tarih eğitimi açısından tarihsel romanın yeri ve önemi, fayda ve sınırlılıklarıyla ele alınarak tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih eğitimi, tarih öğretimi, okul dışı tarih eğitimi, tarihsel roman, sosyalleşme, özdeşleşme, ulusal bilinç

Educational Function of Historical Novel

Öz

In teaching history not only activities in class but also activities out of school have great importance. The history which has been tought in the school should be supported out side. Historical novel especially for high scholl students who are teenagers is an effective mean to have national historical conciousness. Being written many historical novels in Turkey which are related with different historical ages, leads to evaluate from the point of education. In this study, the term of historical novel, historical conciousness and the role of it creating historical novel, teenagers and historical novel relation
have been held and the importance and the place of historical novel as an activity out of school have been discussed.

Anahtar Kelimeler

Education of history, history teaching, education of history out of school, historical novel, socialization, identify, united conciousness

Kaynakça

• ARGUNŞAH, Hülya Eraydın (1990), Türk Edebiyatında Tarihî Roman, İstanbul: Marma- ra Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• AŞILIOĞLU, Bayram (1986), Çocuk Romanlarının Çocuk Eğitimindeki Yeri ve Önemi, Ankara: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Li- sans Tezi).
• ATA, Bahri (2000), “Tarih Öğretiminde Bir Araç Olarak Tarihî Romanlar”, Türk Yurdu, S.153-154: 158-166.
• BALDİCK, Chris (1990), The Concise Oxford Dictonary of Literary Terms, Oxford University Press.
• BENJAMIN, Jules R (1998), Student Guide to History, (Seventh Edition), Bedford Books.
• BOLAT, Semih (1999), “Hayatımız ve Tarihîmiz Roman”, E, S.3.
• ÇERİ, Bahriye (2000), “Cumhuriyet Romanında Osmanlı Tarihinin Kurgulanışı”, Tarih ve Toplum, S.198: 19-27.
• DİLEK, Dursun ve Gülçin SOĞUCAKLI YAPICI (2003), “Öykülerle Tarih Öğretimi Yaklaşımı”, I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, (15-17 Mayıs), Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
• DOĞAN, M. Can (2000), “Tarihî Romanın Dinamikleri ve Son Onbeş Yılın Tarihî Romanları”, Türk Yurdu, S.153-154: 140-158.
• ELKIN, Fredrich (1995), Çocuğun Sosyalleşmesi, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• EŞİTGİN, Dinçer (1998), “Bir Kurtuluş Savaşı Kurmacası Olarak Küçük Ağa”, Der- gâh, VIII. (95).
• GÜMÜŞ, Semih (1999), “Tarihsel Roman”, E, S.3.
• GÜNGÖR, Erol (1995), “Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik”, Ötüken Yayınları (9. Baskı), İstanbul.
• KAPTAN, Mehmet Saim (1988), Tarihî Romanımız Açısından Türklerin Anadolu’ya Yerleşmesi (1071-1345), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• KOLOĞLU, Orhan (2000), “Tarih ve Sanatın Birlikteliği”, Tarih ve Toplum, S.198: 39-42.
• LEVSTIK, Linda (1995), “Narrative Constructions: Cultural Frames For History”, The Social Studies, May/June.
• MEB (1998), İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Tebliğler Dergisi, S. 2487.
• MEB (1987), Orta Öğretim Kurumları Tarih Programı, “Lise Müfredat Programı” Tebliğler Dergisi, S.2146.
• MIDDENDORP, Judy E. Van ve Sharon LEE (1994), “Literature for Children and Young Aduls in a History Classroom”, The Social Studies, May/June.
• OPPERMAN, Serpil (TUNÇ) (1999), Postmodern Tarih Kuramı: Tarih Yazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman, Ankara: Evin Yayınları.
• OTLUOĞLU, Rahmi (2001), İlköğretim Okulu 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretimimde Yazılı Edebiyat Ürünlerini Ders Aracı Olarak Kullanmanın Duyuşsal Davranış Özelliklerini Kazandırmaya Etkisi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü, (Yayınlammamış Yüksek Lisans Tezi).
• SAFRAN, Mustafa (1992), Ortaöğretim Kurumlarında Tarih Öğretiminin Yapı ve Sorunlarına İlişkin Bir Araştırma,. Ankara: (Yayımlanmamış Araştırma).
• …..… (1993), “Değişik Öğrenim Basamaklarında Tarih Becerisine İlişkin Tutumlar Üzerine Bir Araştırma”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.4.
• ŞAHİN, İbrahim (2000), “Türk Romanının Tarihî Gelişimi”, Türk Yurdu, S.153-154: 45-65.
• ŞİMŞEK, Ahmet (2000), İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinin Öğretiminde Hikâye Anlatım Yönteminin (Storytelling) Kullanımı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• …..… (2001), “Tarih Eğitiminde Efsane ve Destanların Rolü”, Kırşehir Eğitim Fakül- tesi Dergisi, 2(3).
• …..… (2002), “İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Öğretiminde Hikâ- ye Anlatım Yönteminin Etkililiği”, XI. Eğitim Bilimler Kongresi, Yakındoğu Üniversitesi, Lefkoşa, KKTC.
• ŞİRİN, İbrahim (2000), “Kollektif Kimlik İnşaa Aracı Olarak Tarihî Roman”, Türk Yurdu, S.153-154: 170-179.
• TEKELİ, İlhan (1998), Tarih Bilinci ve Gençlik, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• TİMUR, Taner (2002), Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum, ve Kimlik, İstanbul: İmge Yayınları.
• TOPRAK, Zafer ve Diğerleri (1997), İnkılap Tarihi Dersleri Nasıl Okutulmalı, İstanbul: Sarmal Yayınları.
• TUNÇAY, Mete (2000), “Tarihî Roman Açıkoturumu”, Tarih ve Toplum, S.198: 4-16.
• TURAL, Sadık Kemal (1986), “Edebiyat Tarihi Kuramı Etrafında”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.1.
• TURAL, Sadık Kemal (1991), Zamanın Elinden Tutmak, Ankara: Ecdad Yayınları.
• TÜRKEŞ, A.Ömer (2002), “Romana Yazılan Tarih”, Toplum ve Bilim, S.91: 166-213.
• YALÇIN, Alemdar (1998), Sosyal ve Siyasal Değişim Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı, (3. Baskı), Ankara: Günce Yayınları.
• YAVUZER, Haluk (2002), Çocuk Psikolojisi, Remzi Kitabevi (23.basım), İstanbul: Remzi Yayınevi.