CİNUÇEN TANRIKORUR’UN TERKÎB ETMİŞ OLDUĞU ŞEDD-İ SABÂ MAKAMININ TAHLİLİ DOĞRULTUSUNDA TÜRK MÜZİĞİ KEMAN EĞİTİMİNE YÖNELİK ŞEDD-İ SABÂ ETÜDÜN OLUŞTURULMASI

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 61 - 76, 15.10.2021

Haluk Bükülmez

https://doi.org/10.47956/bmsd.979084

Cited By: 2

Öz

Türk müziğinin tarihsel sürecine bakıldığında müziğin öğrenimi ve aktarımı bakımından kullanılan yöntemlerin başında meşk sistemi gelmektedir. Usta olarak adlandırılan kişinin bilgi, beceri ve tecrübesi dahilinde eser icrası ile gerçekleştirilen bu yöntem neticesinde çırak olarak adlandırılan kişi Türk müziği üslubu, eserin ait olduğu makamın yapısı, makamı oluşturan unsurları (seyir, geçki vb.) ve Türk müziği usûlleri hakkında bilgi edinir. Zaman içerisinde meydana gelen eserlerin asıl yapısının değişime uğraması yahut tamamen unutulması, öğrenim süreci içerisinde teknik beceri kazanımına yönelik bir çalışmaya yer verilmemesi bu eğitim sisteminin en önemli eksiklikleri olarak görülmektedir. Keman icrasında entonasyonun gerektiği gibi olması, doğru bir ton elde edinimi, sağ ve sol el koordinasyonu, yay hâkimiyeti ve konum değişiklikleri becerisinin kazanımı oldukça önemli olmakla beraber teknik çalışmalar gerektiren konulardır. Bu bakımdan Türk müziği keman eğitimine yönelik mevcut kaynaklara bakıldığında materyal sayısının oldukça az olduğu görülmektedir. Türk müziği tarihi içerisinde bestelemiş olduğu eserleriyle yaşamış olduğu döneme damgasını vuran ve eserlerinin öğretim materyali olarak kullanıldığı birçok bestekâr bulunmaktadır. 20. yy. içerisindeki öne çıkan en önemli isimlerden biri de Cinuçen Tanrıkorur’dur (1938-2000). Cinuçen Tanrıkorur’un terkîb etmiş olduğu makamlardan biri olan Şedd-i Sabâ makamıyla ilgili bir çalışmanın bulunmaması, ilgili makamın daha iyi anlaşılması için Şedd-i Sabâ makamında bestelemiş olduğu eserlerin ayrıntılı bir biçimde tahlil edilmesi gerekliliği düşünülmektedir. Bu çalışmada Cinuçen Tanrıkorur’un terkîb etmiş olduğu Şedd-i Sabâ makamının tahlili ve bu doğrultuda Türk müziği keman eğitimine yönelik teknik beceri kazandıracak/arttıracak Şedd-i Sabâ etüdün oluşturulması amacıyla nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk müziği, Cinuçen Tanrıkorur, Şedd-i Sabâ, Keman, Etüt.

Kaynakça

• Akdeniz, A. (2018). Cinuçen Tanrıkorur’a ait Bayâtî-araban âyîn-î şerîfi’nin ilk peşrev, son peşrev ve son yürük semâî’sinin makâm ve geçki bakımından incelenmesi. Turkish Studies, 13 (10), 737-748. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13697
• Behar, C. (2012). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bükülmez, H. (2020). Rast ve Uşşak makamlarına ait peşrevlerin tahlili doğrultusunda Türk müziği keman eğitimine yönelik geçki ve çeşni etütlerinin oluşturulması. Turkish Studies, 16 (2), 549-581. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.49434
• Hatipoğlu, V. (2013). Rast makamındaki kâr-ı nâtık eserlerinden oluşturulan seyr-i nâtık örneğinin keman öğretiminde kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hatipoğlu, V. (2016). Türk müziği keman öğretimine yönelik yeni kaynak hazırlamada “Beylik Aranağmelerden” oluşturulan çeşitlemelerin yeri ve öneminin değerlendirilmesi, Turkish Studies, 11(19), 417-442. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1128
• Hatipoğlu, V. (2018). Mustafa Sunar’ın ‘Alaturka Keman Muallimi’ isimli öğretim kaynağının incelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 605-621.
• Özakalın, M. U. (2019). Cinuçen Tanrıkorur’un bestelediği mevlevî âyinlerinin makam, usûl ve ezgisel yönden incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, A. T. (2019). Cinuçen Tanrıkorur taksimlerinin makamsal ve teknik analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Yahya Kaçar, G. (2021). Cinuçen Tanrıkorur’un bestelerinde mûsikî tasvîri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (2), 1071-1095. http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/62559/884471