Hayâlî Bey Dîvânı'nın Harfü'l-Yâ' Bölümündeki 95 ve 96. Gazeller Kime Ait?

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 8, 30.06.2017

Cenk Açıkgöz

Öz

Klasik Türk
edebiyatı araştırmalarında; mecmua derleyicilerine ve dîvân müstensihlerine
güvenmek bir zorunluluktur. Buna rağmen aynı gazelin birden fazla şaire isnat
edildiği durumlarda, gazelin gerçek sahibini ortaya çıkarmak için mecmua ve
dîvânlara da ihtiyatla yaklaşmak gerekir.

Hayâlî Bey
Dîvânı’nın Harfü’l-Yâ bölümünde yer alan 95. gazel, birkaç mısra ve kelime
farkıyla, kaynaklarda Rahîkî’nin en meşhur şiirlerinden biri olarak gösterilmiştir.
Aynı bölümde yer alan 96. gazel ise Figânî Dîvânçesi’ndeki XCII. gazelle, aralarındaki
birkaç kelime farkı dışında, neredeyse aynıdır. Bu çalışmada; yukarıda
bahsedilen gazellerin hangi şaire/şairlere ait olduğu hakkında tahminlerde bulunmak
ve bu konuyu ilim âleminin dikkatine sunmak amaçlanmıştır.

Çalışmada,
gazellerin kime ait olduğunu tespit etmek için gazeller arasındaki nüsha
farkları ve gazellerin bulunduğu kaynaklar karşılaştırılmıştır. Ayrıca
gazellerin kime ait oluğu hakkındaki düşünce ve tahminlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hayâlî Bey, Rahîkî, Figânî, klasik Türk şiiri

WHOM DO THE 95TH AND 96TH GHAZELS İN THE HARFU’L-YA’ PART OF THE HAYALİ BEY’S DİWAN BELONG TO?

Öz

The texts which written by mecmua compilers and diwan copyists are basic sources for Turkish classical literature researchers. However, some ghazels refer to multiple poets in mecmuas and diwans. For this reason, if we want to find the real owner of a ghazel, we must approach to these sources carefully.

The ghazel, which numbered 95th in the Harfu’l-Ya part of the Hayali Bey’s Diwan was introduced to Rahiki’s famous ghazel in some sources. The 96th ghazel, which stands in the same part with 95th gazel is also XCII numbered ghazel in Diwan of Figani. There are only small word differences between this ghazels. In this work, we expressed our opinions about who is the real owner/owners of this ghazels could be. Thus, we aim to bring this matter to the attention of scientists.

Sources of ghazels and transcript differences have been compared to find out whose ghazels these are. Also, ideas and predictions about poets of this ghazels have been indicated.

Anahtar Kelimeler

Hayâlî Bey, Rahîkî, Figânî, Turkish classical poetry, Ghazel

Kaynakça

• Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî Tezkiretü’ş- Şu‘arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Karahan, Abdülkadir (1966). Kanuni Sultan Süleyman Çağı Şairlerinden Figanî ve Divançesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî Mecma‘u’n-Nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78454/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.html [Erişim tarihi: 19.03.2017].
• Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zade Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şuarâ (2. Baskı, 1. Cilt). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat (1945). Hayâlî Bey Dîvânı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Zülfe, Ömer (2006). “Türkçe Dîvân’daki LXVI. Gazel Fuzulî’nin mi?”. Turkish Studies/Türkoloji Dergisi 2: 227-236.
• Zülfe, Ömer (2009). “Rahîkî [Ö. 953/1546] ve Şiirleri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi/The Journal of Turkish Cultural Studies 21: 171-198.