Examination Of Spatial And Social Changes In The Cities On The Turkish Cinema Through Istanbul Films With Migration Theme

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 619 - 636, 30.12.2017

Hayat Zengin Çelik , Senem Tezcan

https://doi.org/10.33905/bseusbed.354359

Cited By: 6

Öz

Today, discussing urban regeneration issue frequently, different arguments are developed on

migration phenomenon and its social impacts; this directs us to studies which helps to

understand processes of slummization and existence in urban area. While doing this, it is

obvious that studies which bring different disciplines together enriches the issue more. As

multidimensional content of the issue paves the way for different approaches, considering

each approach - especially former experiences in Turkish cinema, doing such an examination

through films as a paper trail presents us new point of views.

From this point of view, it is the focus of the study to try to link the urban planning area by

making evaluations on the visual contents of the urban elements such as migration and slums

to the cinema. Such an effort is important for cinema that is both a form of representation

and an effective art form in achieving a visual quality of many of the theoretical meanings.

Along with the literature review, the study is based on the inferences which is attained

through characteristics such as migration characteristics, housing types, profession groups,

cultural structures etc. of selected movies those narrates different processes of migration.

Doing so the study, which focuses especially on social and spatial problems migration faces,

examines the process from 1960s to today although the issue dates further back. The changing social and spatial characteristics of Istanbul, an important destination for immigration, have been tried to be evaluated through the selection of films that best reflect these characteristics on the scene. Istanbul has created the starting point of such an evaluation with the reason of its different position in the urbanization practice of Turkey, especially in terms of the migration processes and on the basis of this being the subject matter of the films.

Anahtar Kelimeler

Migration, Türk Sineması, Gecekondu, Urbanization, İstanbul

Türk Sinemasında Göç Temalı İstanbul Filmleri Üzerinden Kentlerdeki Mekânsal ve Toplumsal Değişimlerin İncelenmesi

Öz

Kentsel dönüşümün sıklıkla tartışıldığı günümüzde yarattığı toplumsal ve sosyal etkilerle

üzerinde farklı argümanlar geliştirilen göç olgusu, bizleri gecekondulaşmayı ve kentsel

mekanda var olma süreçlerini anlamamızı sağlayacak araştırmalara yöneltmektedir. Bunu

yaparken farklı disiplinleri bir araya getiren çalışmaların konuyu daha da zenginleştirmekte

olduğu açıktır. Konunun çok boyutlu içeriği farklı ele alışların önünü açmakta olup, her biri

özellikle de Türk sinemasının geçmiş deneyimleri göz önünde bulundurulduğunda, birer belge

niteliği taşıyan filmler üzerinden böyle bir irdelemeyi yapmak bize yeni olanaklar sunmaktadır.

Bu noktadan hareketle, paylaşılan çalışma, göç ve gecekondu gibi kentsel unsurların sinemaya

yansıyan görsel içerikleri ile kent planlama alanı arasında bağ kurma yolunu benimsemiştir.

Böyle bir çaba gerek sinemanın bir temsil biçimi olması, gerekse de teorik anlamdaki pek çok

konunun görsel bir niteliğe kavuşmasında etkili bir sanat dalı olması bakımından önemlidir.

Çalışma literatür çalışmasının yanı sıra göçün farklı süreçlerini anlatan seçilmiş Türk filmleri

üzerinden göç özellikleri, konut türleri, meslek grupları, kültürel yapılar vb. özellikler üzerinden

elde edilen çıkarımlara temellendirilmiştir. Göç açısından önemli bir varış noktası olan İstanbul

kentinin değişen sosyal ve mekânsal özellikleri, bu özellikleri perdeye en iyi yansıtmış olan

filmler arasından yapılmış seçimler üzerinden değerlendirmeye çalışılmıştır. İstanbul’un Türkiye

kentleşme pratiği içerisinde özellikle göç süreçleri açısından var olan farklı konumu ve bu

temelde filmlere konu olma özelliği nedeni ile böyle bir değerlendirmenin çıkış noktasını

oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, Türk Sineması, Gecekondu, Kentleşme

Kaynakça

• Adiloğlu, Fatoş (2005). Sinemada Mimari Açılımlar: Halit Refiğ Filmleri. İstanbul: Es Yayınları. Akad, Ömer Lütfi (1973a). Düğün [Film]. Akad, Ömer Lütfi (1973b). Gelin [Film]. Akad, Ömer Lütfi (1974). Diyet [Film]. Akyol Altun, Didem ve Uzun, İnci (2012). “Yeşilçam Sineması’nda Mekân Kullanımı”. Mimarlık 366. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=380&RecID=2978 [12.03.2017]. Alkan, Hülya (2007). Kent Ve Sinema İlişkisi Bağlamında 90 Sonrası Türk Sinemasında İstanbul. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Aymaz, Göksel (2008). “Dekadans Kent: İstanbul”. Sinematografik Kentler. ed. Mehmet Öztürk. İstanbul: Agora Kitaplığı. 351-363. Çelikcan, Peyami (1997). “Türk Sinemasında Sınıf Atlama Sorunu”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 6: 159-174. Çiçekoğlu, Feride (2015). Şehrin İtirazı. İstanbul: Metis Yayınları. Eğilmez, Ertem (1973). Canım Kardeşim [Film]. Er, Mehmet Bahadır ve Gorbach, Maryna (2009). Kara Köpekler Havlarken [Film]. Erman, Tahire (2004). “Gecekondu Çalışmalarında “Öteki” Olarak Gecekondulu Kurguları”. European Journal of Turkish Studies 1. http://ejts.revues.org/85 [27.07.2015]. Gariper, Cafer (2005). “Haldun Taner'in Keşanlı Ali Destanı Üzerinde Bir İnceleme”. İlmi Araştırmalar Dergisi 20: 89-120. Gül, Murat (2015). Modern İstanbul'un Doğuşu Bir Kentin Dönüşümü ve Modernizasyonu. İstanbul: Sel Yayıncılık. Gürel, Zeki (1991). “Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı Üzerine”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6: 307-323. Kaplan, F. Neşe (2003). “Toplumsal Konumu Ve Bu Konumun Değişimiyle Türk Sinemasında Kadın”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2 (4): 149-173. Kasım, Metin ve Atayeter, H. Deniz (2012). “1960’lı Yıllarda Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 1 (4): 23-37. Kırel, Serpil (2014). “Kent Çocukları”. Kentte Sinema Sinemada Kent. ed. Nurçay Türkoğlu, Mehmet Öztürk ve Göksel Aymaz. İstanbul: Agora Kitaplığı. 219-232. Kırık, Ali Murat (2014). “Türk Sinemasında Arabeskin Doğuşu Ve Gelişimi”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 2 (3): 90-117. Kırmızıgül, Mahsun (2009). Güneşi Gördüm [Film]. Koluaçık, İhsan ve Kula, Nesrin (2014). “Türk Sinemasında İşçi Temsili: 1960’lı Yıllara Sosyolojik Ve İdeolojik Bir Bakış”. http://laborcomm.org/wp-content/uploads/2014/05/pdf/ihsan_koluacik_nesrin_kula.pdf [27.07.2015]. Mahoney, Elisabeth (2014). “Parantez İçindeki İnsanlar”. Kentte Sinema Sinemada Kent. ed. Nurçay Türkoğlu, Mehmet Öztürk ve Göksel Aymaz. İstanbul: Agora Kitaplığı. 195-218. Marie, Michel (2014). “Filmlerde Kentsel Tema”. Kentte Sinema Sinemada Kent. ed. Nurçay Türkoğlu, Mehmet Öztürk ve Göksel Aymaz. İstanbul: Agora Kitaplığı. 73-78. Narlı, Nilüfer ve Kotaman, Aslı (2008). “Modernleşmeden Küreselleşmeye İstanbul Modeli”. Sinematografik Kentler. ed. Mehmet Öztürk. İstanbul: Agora Kitaplığı. 204-221. Oktuğ, Melis (2008). “Kent-Sinema İlişkisine Kuramsal Bir Yaklaşım”. Sinematografik Kentler. ed. Mehmet Öztürk. İstanbul: Agora Kitaplığı. 117-126. Özgentürk, Ali (1981). At [Film]. Özer, Muammer (1985). Bir Avuç Cennet [Film]. Öztürk, Mehmet (2004). “Türk Sinemasında Gecekondular”. European Journal of Turkish Studies 1. http://ejts.revues.org/94 [27.07.2015]. Öztürk, Mehmet (2014a). “İstanbul’da Kentsel Kriz ve Sinema”. Kentte Sinema Sinemada Kent. ed. Nurçay Türkoğlu, Mehmet Öztürk ve Göksel Aymaz. İstanbul: Agora Kitaplığı. 45-54. Öztürk, Mehmet (2014b). Sine-Masal Kentler. İstanbul: Doğu Kitabevi. Pişkin, Günseli (2010). “Türkiye’de Göç Ve Türk Sinemasına Yansımaları: 1960-2009”. e-Journal of New World Sciences Academy 5 (1): 45-65. Refiğ, Halit (1964). Gurbet Kuşları [Film]. Sağıroğlu, Duygu (1965). Bitmeyen Yol [Film]. Şimşek, Ayşe (2013). “1980’li Yıllar Türk Sinemasının Kentleşme Olgusuna Yaklaşımı”. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi 5 (1): 42-52. Şimşek, Ali (2014). “Beyaz Şehir, Beyaz Perde”. Kentte Sinema Sinemada Kent. ed. Nurçay Türkoğlu, Mehmet Öztürk ve Göksel Aymaz. İstanbul: Agora Kitaplığı. 55-64. T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü (2017). “Türkiye'de Sinema”. http://www.sinema.gov.tr/TR,144750/turkiye39de-sinema.html [07.03.2017]. Tezcan, Senem; Gözen, Özne Bengi ve Çelik, Onur (2015). “Kentli Olabilme Mücadelesinin 1960-1990 Türk Sineması Üzerinden Değerlendirilmesi”. 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 39. Kolokyum Bildiri Kitabı 2. Cilt: 965-986. Tibet, Kartal (1978). Sultan [Film]. Tugen, Bahar (2014). “1960-1980 Darbeleri Arasında Türk Sinemasında Düşünce Oluşumu Ve Filmlerin Sosyolojik Görünümleri”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum 3 (7): 159-175. Turgut, Faruk (1990). Bir Küçük Bulut [Film]. Erman, Tahire(2010). “Kent ve Gecekondu”. Türkiye Prespektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları. Ed. Örgen Uğurlu, Nihal Şirin Pınarcıoğlu, Ayşegül Kanbak ve Makbule Şiriner, İstanbul: Örgün Yayınları. 227-264. Ünverdi, Hayat (2002). Sosyo-Ekonomik İlişkiler Bağlamında İzmir Gecekondularında Kimlik Yapılanmaları: Karşıyaka-Onur Mahallesi Ve Yamanlar Mahallesi Örnekleri. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Yalvaç, Ahsen (2013). Türk Sineması Ve Arabesk. İstanbul: Agora Kitabevi. Yıldız, Engin (2008). Gecekondu Sineması. İstanbul: Hayalet Kitap. Yılmaz, Atıf (1964). Keşanlı Ali Destanı [Film]. Yılmaz, Atıf (1984). Bir Yudum Sevgi [Film].