Algılanan Örgütsel Destek ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişkide Örgütsel Güvenin Aracı Rolü: Akademisyenler Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 706 - 724, 31.12.2019

Burak Özdemir Hamid Murad Özcan Akansel Yalçınkaya

https://doi.org/10.33905/bseusbed.640815

Cited By: 6

Öz

Çalışmanın
amacı algılanan örgütsel destek ile çalışmaya tutkunluk arasındaki ilişkide
örgütsel güvenin aracı rolünü incelemektir. Bu amaç doğrultusunda 228 öğretim
elemanına kolayda örnekleme yöntemi ile ölçekler ve kişisel bilgi formu
uygulanmıştır. Çalışmada algılanan örgütsel desteği ölçmek için tek boyuttan
oluşan algılanan örgütsel destek ölçeğinden; (AÖD-Ö) örgütsel güvenin ölçümünde
de örgütsel güven ölçeğinden (ÖG-Ö) yararlanılmıştır. ÖG-Ö örgüte güven ve
yöneticiye güven olmak üzere iki alt boyuttan oluşmaktadır. Çalışmaya
tutkunluğun ölçümünde ise yoğunlaşma, dinçlik ve adanmışlık alt boyutlarından
oluşan çalışmaya tutkunluk ölçeği (ÇT-Ö) kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan
ölçeklerin geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Bu çerçevede
keşfedici faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve Cronbach Alpha
katsayısından yararlanılmıştır. Çalışma verilerinden elde edilen bulgular ile
araştırmanın kavramsal modeli sınanmıştır. Yapısal eşitlik modellemesi
sonuçlarına göre algılanan örgütsel desteğin çalışmaya tutkunluğun yoğunlaşma,
adanmışlık ve dinçlik alt boyutları üzerinde pozitif yönde etkisi
bulunmaktadır. Ayrıca algılanan örgütsel desteğin çalışmaya tutkunluğun dinçlik
boyutu üzerindeki etkisinde örgüte güven ve yöneticiye güvenin kısmi aracı
etkisi bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Örgütsel Destek, Örgütsel Güven, Çalışmaya Tutkunluk, Yapısal Eşitlik Modeli

The Mediating Role of Organizational Trust in the Relationship Between Perceived Organizational Support and Work Engagement: A Research on Academicians

Öz

The aim
of the study is to examine the mediator role of organizational trust in the
relationship between perceived organizational support and work engagement. In
accordance with this purpose, personal information form and scales conducted to
228 academicians by convenience sampling method. In order to measure perceived
organizational trust, perceived organizational trust scale (POT-S) was used.
Besides, organizational trust scale (OT-S) was applied to measure
organizational trust. That scale consists of two sub-dimensions: trust in the
organization and trust in the manager. Moreover to measure work engagement,
work engagement scale (WE-S) that composed of three sub-dimensions; absorption,
vigor and dedication was used. Validity
and reliability analyzes of these scales utilized in the study. In this
context, exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis and
Cronbach’s Alpha coefficient were used. The conceptual model of the research
was tested with the findings obtained from the study data. According to the
results of the structural equation modeling, perceived organizational support
has a positive effect on the absorption, dedication and vigor sub-dimensions of
work engagement. In addition, the effect of perceived organizational support on
the vigor dimension of work engagement has a partial mediator effect on trust
in the organization and trust in the manager

Anahtar Kelimeler

Perceived Organizational Support, Organizational Trust, Work Engagament, Structural Equation Modeling

Kaynakça

• Akın, Mahmut (2008) “Örgütsel Destek, Sosyal Destek ve İş-Aile Çatışmalarının Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkileri.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), ss. 141-170.
• Allen, Lynn M. Shore ve Griffeth, Rodger W. (2003) “The Role of Perceived Organizational Support and Supportive Human Resource Practices in the Turnover Process.” Journal of Management, 29(1), ss. 99-118.
• Altunay, Esen (2017) “İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Güven ve Adanmışlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Milli Eğitim, 213, ss. 37-66.
• Altunel, Ahmet Tevfik (2015) Örgütsel Güven Düzeyi ile Örgütsel Adanmışlık Düzeyi Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi: Malatya.
• Aslan, Şebnem ve Güzel, Şerife (2016) “Algılanan Örgütsel Destek, İş Özellikleri ve Kontrol Odağı Faktörlerinin İşgören Yabancılaşması Üzerine Etkileri”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), ss. 81-109.
• Ateş, M. Fikret, Mert, İbrahim Sani ve Turgut, Hakan (2017) “The Indirect Effect of Organizational Prestige on the Effect of Organizational Trust and Organizational Support on Organizational Identification.” European Journal of Business and Management, 9(18), ss. 103-117.
• Aybar, Sibel ve Marşap, Akın (2018) “Örgütsel Politika Algısı ile Örgütsel Bağlılık İlişkisinde Örgütsel Güvenin Düzenleyici Rolünün Belirlenmesine Yönelik İstanbul’daki Üniversitelerde Bir Araştırma.” İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), ss. 758-782.
• Bakker, Arnold B. ve Demerouti, Evangelia (2008) “Towards a Model of Work Engagement.” Career Development International, 13(3), ss. 209-223.
• Bakker, Arnold B., Albrecht, Simon L. ve Leiter, Michael (2011) “Key Questions Regarding Work Engagement”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 20(1), ss. 4-28.
• Bakker, Arnold B., Hakanen, Jari J., Demerouti, Evangelia ve Xanthopoulou, Despoina (2007) “Job Resources Boost Work Engagement, Particularly When Job Demands Are High”. Journal Of Educational Psychology, 99(2), ss. 274-284.
• Baron, Reuben M. ve Kenny, David A. (1986) “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology, 51, ss. 1173-1182.
• Biçkes, Durdu Mehmet ve Yılmaz, Celal (2017) “Çalışanların Örgütsel Güven Algılamalarının Özdeşleşme Düzeyleri Üzerindeki Etkisi: Amprik Bir Çalışma.” KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), ss. 301-322.
• Blau, Peter Michael (1964) Exchange and Power in Social Life. New York: Wiley.
• Britt, Thomas Watson, Adler, Amy ve Bartone, Paul (2001) “Deriving Benefits From Stressful Events: The Role of Engagement in Meaningful Work and Hardiness.” Journal Of Occupational Health Psychology, 6(1), ss. 53-63.
• Bryman, Alan ve Cramer, Duncan (2001) Quantitative Data Analysis With SPSS Release 10 for Windows. New York: Routledge.
• Büte, Mustafa (2011) “Etik İklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki İlişki.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), ss. 171-192.
• Büyükgöze, Hilal (2014) Lise Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Algılanan örgütsel Destek ve Psikolojik Sermaye İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi: Ankara.
• Candan, Hakan (2014) “Çalışanların Örgütsel Adalet ve Örgütsel Güven Algılamalarının Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Bir Kamu Kurumu Üzerinde Araştırma.” Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), ss. 889-917.
• Cropanzano, Russell, Howes, John C., Grandey, Alicia A. ve Toth, P. (1997) “The Relationship of Organizational Politics and Support to Work Behaviors, Attitudes, and Stress.” Journal of Organizational Behavior, 22, ss. 159–180.
• Cummings, L.L. ve Bromiley, Philip (1996) “The Organizational Trust Inventory (OTI): Development and Validation”, Kramer, R.M. ve Tyler, T.R. (Ed), Trust in Organisations: Frontiers of Theory and Research, Sage, Thousand Oaks: CA, ss. 302-331.
• Çakar Demircan, Nigar ve Yıldız, Sibel (2009) “Örgütsel Adaletin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Algılanan Örgütsel Destek Bir Ara Değişken Mi?” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), ss. 68-90.
• Çakınberk, Arzu Karaca, Dede, Nurten Polat ve Yilmaz, Gulsen (2014) “Relationship Between Organizational Trust and Organizational Silence: An Example of Public University.” Journal of Economics Finance and Accounting, 1(2), ss. 91-105.
• Çalışkan, Sezer (2014) “Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenleri ile Yeni Araştırma Modelleri Geliştirme Arayışları: Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenlerinin Çalışmaya Tutkunluk, Tükenmişlik ve Sinizm Üzerine Etkileri ve Bu Etkileşimde Örgütsel Adalet Algısının Aracılık Rolü Üzerine Bir Araştırma.” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), ss. 363-382.
• Çubukçu, Kemal ve Tarakçıoğlu, Serdar (2010) “Örgütsel Güven ve Bağlılık İlişkisinin Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Öğretmenleri Üzerinde İncelenmesi.” İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(4), ss. 57-78.
• Demerouti, Evangelia, Bakker, Arnold B., De Jonge, Jan, Janssen, Peter ve Schaufeli, Wilmar B. (2001) “Burnout and Engagement at Work as a Function of Demands and Control.” Scand J Work Environ Health, 27(4), ss. 279-286.
• Demircan, N. 2003. Örgütsel Güvenin Bir Ara Değişken Olarak Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü: Kocaeli.
• Demirel, Yavuz (2008) “Örgütsel Güvenin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Tekstil Sektörü Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma.” Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), ss. 179-194.
• Eğriboyun, Dursun (2013) “Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Güven ve Örgütsel Destek Algıları Arasındaki İlişki.” Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, (12), ss. 17-43.
• Eğriboyun, Dursun (2015) “The Relation Between Organizational Trust, Organizational Support and Organizational Commitment.” African Journal of Business Management, 9(4), ss. 134-156.
• Eisenberger, Robert, Armeli, Stephen, Rexwinkel, Barbara, Lynch, Patrick D. ve Rhoades, Linda (2001) “Reciprocation of Perceived Organizational Support.” Journal of Applied Psychology, 86(1), ss. 42-51.
• Eisenberger, Robert, Huntington, Robin, Hutchison, Steven ve Sowa, Debora (1986) “Perceived Organizational Support.” Journal of Applied psychology, 71(3), ss. 500.
• Eisenberger, Robert, Rhoades, Linda ve Cameron, Judy (1999) “Does Pay for Performance Increase or Decrease Perceived Self-Determination and Intrinsic Motivation?” Journal of Personality and Social Psychology, 77(5), ss. 1026-1040.
• Ertürk, Alper (2007) “Increasing Organizational Citizenship Behaviors of Turkish Academicians: Mediating Role of Trust in Supervisor on the Relationship Between Organizational Justice and Citizenship Behaviors.” Journal of Managerial Psychology, 22(3), ss. 257-270.
• Eser, Gül (2011) “Güven Eğiliminin Algılanan Örgütsel Destek Üzerine Etkisi.” Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), ss. 365-376.
• George, Darren ve Mallery, Paul (2010) SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 17.0 Update. Pearson: Boston.
• Gorsuch, Richard L. (1983) Factor Analysis. Erlbaum: New Jersey.
• Gouldner, Alvin W. (1960) “The Norm of Reciprocity: A Preliminary Statement.” American Sociological Review, 25, ss. 161–178.
• Hallberg, Ulrika E. ve Schaufeli, Wilmar B. (2006) “Same Same But Different? Can Work Engagement be Discriminated From Job Involvement and Organizational Commitment?” European Psychologist, 11(2), ss. 119-127.
• Hooper, Daire, Coughlan, Joseph ve Mullen, Michael (2008) “Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit.” Electronic Journal of Business Research, 6 (1), ss. 53-60.
• Hosmer, Larue Tone (1995) “Trust: The Connecting Link Between Organizational Theory and Philosophical Ethics.” Academy of Management Review, 20, ss. 379-403.In’nami, Y. ve Koizumi, Rie (2013) “Structural Equation Modeling in Educational Research: A Primer”, M. S. Khine, (Ed.); Applications of Structural Equation Modeling in Educational Research and Practice, Rotterdam: Sense Publishers.
• Işık, Metin ve Kama, Aycan (2018) “Algılanan Örgütsel Desteğin İşgören Performansına Etkisinde İşe Adanmışlığın Aracı Etkisi.” Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), ss. 395-403.
• İnce, Ali Rıza (2016) “Algılanan Örgütsel Desteğin İşe Adanmışlık Üzerindeki Etkisinde Yönetici Desteğinin Aracılık Rolü.” Electronic Journal of Social Sciences, 15(57).
• İşcan, Ömer Faruk ve Sayın, Ufuk (2010) “Örgütsel Adalet, İş Tatmini ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), ss. 195-216.
• Kahn, William A. (1990) “Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work.” Academy of Management Journal, 33, ss. 692–724.
• Kline, Rex B. (2011) Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press.
• Köse, Akif (2016) “The Impact of Demographic Features on Teachers’ Work Engagement.” Turkish Journal of Education, 5(4), ss. 255-264.
• Kramer, Roderick M. ve Lewicki, Roy (2010) “Repairing and Enhancing Trust: Approaches to Reducing Organizational Trust Deficits.” Academy of Management Annals, 4(1), ss. 245-277.
• Kramer, Roderick M. ve Tyler, Tom (1996) Trust In Organizations: Frontiers of Theory and Research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Lau, Wing K. (2010) Empowerment of Non-Academic Personnel in Higher Education: Exploring Associations with Perceived Organizational Support for Innovation and Organizational Trust. Yayınlanmamış Doktora Tezi. The University of Iowa: Iowa City, IA.
• Marsh, Herbert W. (2012) “Application of Confirmatory Factor Analysis and Structural Equation Modeling in Sport and Exercise Psychology”, G. Tenenbaum, ve R. C. Eklund, (Ed.); Handbook of Sport Psychology, ss. 737-799. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Mayer, Roger C., Davis, James H. ve Schoorman, F. David (1995) “An Integrative Model of Organizational Trust.” Academy of Management Review, 20, ss. 709-734.McAllister, Daniel J. (1995) “Affect- and Cognition-Based Trust as Foundations for Interpersonal Cooperation in Organizations.” Academy of Management Journal, 38, ss. 24-59.
• Meriç, Erdal, Çiftçi, Didem Öztürk ve Yurtal, Filiz (2019) “Algılanan Örgütsel Destek ve İşe Adanmışlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), ss. 65-74.
• Moorman, Robert H., Blakely, Gerald L. ve Niehoff, Brian P. (1998) “Does Perceived Organizational Support Mediate the Relationship Between Procedural Justice and Organizational Citizenship Behavior?” Academy of Management Journal, 41, ss. 351–357.
• Nyhan, Ronald C. ve Marlowe, Herbert A. (1997) “Development and Psychometric Properties of the Organizational Trust Inventory.” Evaluation Review, 21(5), ss. 614-635.
• Öz, Kemal (2016) Örgütsel Güven ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişkide Örgütsel Özdeşleşmenin Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi: İstanbul.
• Özer, Özlem, Saygılı, Meltem ve Uğurluoğlu, Özgür (2015) “Sağlık Çalışanlarının İşe Cezbolma Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Araştırma.” Business & Management Studies: An International Journal, 3(3), ss. 261-272.
• Özsoy, Emrah, Filiz, Burcu ve Semiz, Tarık (2013) “İşkoliklik ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Sağlık Sektöründe Bir Araştırma.” Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), ss. 59-68.
• Polat, Soner ve Celep, Cevat (2008) “Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Algıları.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), ss. 307-331.
• Rhoades, Linda ve Eisenberger, Robert (2002) “Perceived Organizational Support: A Review of the Literature.” Journal of Applied Psychology, 87(4), ss. 698.
• Rothbard, Nancy P. (2001) “Enriching or Depleting? The Dynamics of Engagement in Work and Family Roles.” Administrative Science Quarterly, 46(4), ss. 655-684.
• Schaufeli, Wilmar B. ve Bakker, Arnold B. (2010) “Defining And Measuring Work Engagement: Bringing Clarity To The Concept”, A. B. Bakker ve M. P. Leiter (Ed); Work Engagement: A Handbook of Essential Theory and Research, New York, NY: Psychology Press, ss. 10-24.
• Schaufeli, Wilmar B., Salanova, Marisa, González-Romá, Vicente ve Bakker, Arnold B. (2002) “The Measurement of Engagement and Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach.” Journal of Happiness Studies, 3(1), ss. 71-92.
• Schaufeli, Wilmar B. ve van Dierendonck, Dirk (1993) “The Construct Validity of the Two Burnout Measures”, Journal of Organizational Behavior, 14, ss. 631-647.Schoorman, F. David, Mayer, Roger C. ve Davis, James H. (2007) “An Integrative Model of Organizational Trust: Past, Present, and Future.” Academy of Management Review, 32(2), ss. 344−354.
• Settoon, Randall P., Bennett, Nathan ve Liden, Robert C. (1996) “Social Exchange in Organizations: Perceived Organizational Support, Leader-Member Exchange, and Employee Reciprocity.” Journal of Applied Psychology, 81, ss. 219–227.
• Simon Daniela, Kriston Levente, Loh Andreas, Spies Claudia, Scheibler Fritz, Wills Celia ve Harter Martin (2010) “Confirmatory Factor Analysis and Recommendations For Improvement of the Autonomy-Preference-Index (API).” Health Expectations, 13, ss. 234–243.
• Şahin, Dilek (2015) Presenteeism (İşte Var Olamama) ile Algılanan Örgütsel Destek, Korku İklimi ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişki: Hemşirelere Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Edirne. Taşlıyan, Mustafa, Hırlak, Bengü, Çiftçi, Gamze Ebru ve Gündoğdu, Enise (2016) “Etik Liderliğin Örgütsel Güven ve İşe Adanmışlık Üzerine Etkisi.” 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, ss. 2541-2562.
• Tokgöz, Emrah ve Aytemiz Seymen, Oya (2013) “Örgütsel Güven, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Bir Devlet Hastanesinde Araştırma.” Öneri Dergisi, 10(39), ss. 61-76.
• Tokgöz, Nuray (2011) “Örgütsel Sinizm, Örgütsel Destek ve Örgütsel Adalet İlişkisi: Elektrik Dağıtım İşletmesi Çalışanları Örneği.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), ss. 363-387.
• Turgut, Tülay (2011) “Çalışmaya Tutkunluk: İş Yükü, Esnek Çalışma Saatleri, Yönetici Desteği ve İş-Aile Çatışması ile İlişkileri.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), ss. 155-179.
• Turunç, Ömer ve Çelik, Mazlum (2010) “Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi.” Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), ss. 183-206.
• Uzun, O. 2011. Liderlik Stilleri ile Örgütsel Güven ve Örgütsel Adanmışlık Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi: Uşak.
• Uzunbacak, Hasan Hüseyin, Akçakanat, Tahsin ve Çarıkçı, İlker Hüseyin (2018) “Lider-Üye Etkileşimi ile Yenilikçi İş Davranışı Arasındaki İlişkide Algılanan Örgütsel Desteğin ve İşe Adanmışlığın Rolü.” 6. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, ss. 17-29.
• Wayne, Sandy J., Shore, Lynn M. ve Liden, Robert C. (1997) “Perceived Organizational Support and Leader-Member Exchange: A Social Exchange Perspective.” Academy of Management Journal, 40, ss. 82–111.
• Yıldız, Harun (2015) Pozitif Psikolojik Sermaye, Örgütsel Güven Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Balıkesir Üniversitesi: Balıkesir.
• Yılmaz, Derya (2014) Dağıtılmış Liderliğin Örgütsel Güven ile Algılanan Örgütsel Destek ve Okul Başarısıyla İlişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi: Eskişehir.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2019) https://istatistik.yok.gov.tr/?source=post_page--------------------------- [Erişim Tarihi: 05.08.2019]