OKUL YÖNETİCİLERİNİN KRİZ YÖNETİM TUTUMLARI: ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİLERİ VE DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERİN ROLÜ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 265 - 283, 31.12.2022

Halil Berk , Hüseyin Ergen

https://doi.org/10.48174/buaad.52.11

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, okul yöneticilerinin kriz yönetim tutumlarını; eleştirel düşünme becerileri, medeni durum, görev türü, eğitim durumu ve eğitim kademesi değişkenlerinin yordayıp yordamadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelindeki araştırmanın verileri, Derelioğlu (2004) tarafından geliştirilen Eleştirel Düşünme Becerileri Ölçeği ve Sayın (2008) tarafından geliştirilen Kriz Yönetim Tutumları Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini Mersin ili Silifke ilçesinde görev yapan 315 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Verilerin analizinde okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerileri ile kriz yönetim tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi için Pearson Korelasyon Analizi, okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin kriz yönetim tutumlarını yordama düzeylerini belirlemek için basit ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerileri ile kriz yönetim tutumlarının yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerileri ile kriz yönetim tutumları arasında orta düzeyde, pozitif yönde bir ilişki tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerileri ile kriz yönetimi alt boyutlarından “Sinyalleri Alma”, “Krize Hazırlık”, “Tahribatın Okul Geneline Yayılmasını Engelleme” ve “Öğrenme” boyutlarında pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. “Kriz Anı” ve “Okulun Toparlanma Aşaması” alt boyutları ile pozitif yönde ve zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin, kriz yönetim tutumlarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve %40 düzeyinde açıkladığı sonucuna varılmıştır. Okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin, kriz yönetiminin “Sinyalleri Alma”, “Krize Hazırlık”, “Tahribatın Okul Geneline Yayılmasını Engelleme”, “Okulun Toparlanma Aşaması” ve “Öğrenme” alt boyutlarını anlamlı olarak yordadığı tespit edilmiştir. Ayrıca medeni durum demografik değişkeniyle birlikte okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin, kriz yönetim tutumlarını anlamlı olarak yordadığı belirlenmiştir. Okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin medeni durum ve görev türü değişkeni ile birlikte kriz yönetiminin “Krize Hazırlık”, eğitim durumu değişkeni ile birlikte “Kriz Anı”, yine medeni durum değişkeni ile birlikte “Tahribatın Okul Geneline Yayılmasını Engelleme”, eğitim kademesi değişkeni ile “Öğrenme” alt boyutlarını anlamlı olarak yordadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, kriz yönetimi, okul yöneticisi.

Crisis Management Attitudes Of School Managers: Critical Thinking Skills and The Role Of Demographic Variables

Öz

Bu araştırmada, okul yöneticilerinin kriz yönetim tutumlarını; eleştirel düşünme becerileri, medeni durum, görev türü, eğitim durumu ve eğitim kademesi değişkenlerinin yordayıp yordamadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelindeki araştırmanın verileri, Derelioğlu (2004) tarafından geliştirilen Eleştirel Düşünme Becerileri Ölçeği ve Sayın (2008) tarafından geliştirilen Kriz Yönetim Tutumları Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini Mersin ili Silifke ilçesinde görev yapan 315 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Bu okul yöneticilerinin 82’si kadın 233’ü ise erkektir. Verilerin analizinde okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerileri ile kriz yönetim tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi için Pearson Korelasyon Analizi, okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin kriz yönetim tutumlarını yordama düzeylerini belirlemek için basit ve çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Okul yöneticilerinin eleştirel düşünme becerilerinin, kriz yönetim tutumlarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve %40 düzeyinde açıkladığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, kriz yönetimi, okul yöneticisi.

Kaynakça

• Adıgüzel, S. (2007). İlköğretim okul müdürlerinin deprem ile ilgili kriz yönetimine ilişkin yeterlikleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ağdacı, G. (2018). Öğretmenlerin eğitim felsefelerine eğilimleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Akbulut, H. (2019). Fen bilimleri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin tespiti ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Aksu A. ve Deveci S. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin kriz yönetimi becerileri, e-Journal Of New World Sciences Academy, 4(2), 448-464.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Atalay Altaş, M. (2021). İngilizce öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile bireysel yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Ayyürek, O. (2014). Eğitim örgütlerinde kriz yönetimi: Van depremi örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Bakır, D. (2018). Ortaöğretimde çalışan öğretmenlerin eleştirel düşünme becerileri ile okul sağlığı algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bakioğlu, A. ve Dalgıç, G. (2014). Eğitimcilerde yansıtıcı düşünme. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
• Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi: Nitelikli okul. Ankara: Feryal Yayınları.
• Başoğlu, N. ve Mutlu, B. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin eleştirel düşünme eğitimine uygunluğu, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (3), 983-998.
• Brickman, H. K., Jones, S.E. ve Groom, S. E. (2004). Evolving school- crisis management since. Education Digest, 69(9), 29-35.
• Brookfield, S. D. (2005 /1990). The power of critical theory for adult learning and teaching, http://site.ebrary.com/lib/amenderes/docDetail.action?docID=10161328,
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA.
• Çetin, A. (2008). Sınıf öğretmeni adayların eleştirel düşünme gücü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Demirtaş, A. G. H. (2000). Kriz yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23 (23), 353-373.
• Derelioğlu, Y. (2004). Üniversite öğrencilerinde eleştirel düşünme ile denetim odağı arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dombaycı, M. A., Ülger, M., Gürbüz, H. ve Arıboyun, A. (2008). İlköğretim düşünme eğitimi öğretmen kılavuz kitabı 6-8. Ankara: MEB.
• Ekici, G., Abide, Ö. F., Canbolat, Y., ve Öztürk, A. (2017). 21. yüzyil becerilerine ait veri kaynaklarinin analizi. Journal of Research in Education and Teaching. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-12.
• Filiz, E. (2007). Türk kamu yönetiminde kriz yönetimi. İstanbul: Alfa Akademi Basım Yayım.
• Fisher, A. (2001). Critical thinking: an introduction. Cambridge Universty Press, Cambridge.
• Karaköse, T. (2007). Örgütler ve kriz yönetimi. Akademik Bakış, 13, 1-15.
• Karakuş, A., ve İnandı, Y. (2018). Ortaokul yöneticilerinin okullarında yaşanan kriz durumlarını yönetme becerilerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 500-518.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kazmier, L. J., Cem, C. ve Tutum, C. (1979). İşletme yönetimi ilkeleri: kendi kendine öğrenim izlencesi. Adana: Doğan Basımevi.
• Kocabaş, C. (2016). Okul müdürlerinin güç tipi tercihleri ile kriz yönetimi becerileri arasındaki ilişki, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 10(1), 1-13.
• Kuşay, Y. (2005). Kriz iletişiminde internetin etkisi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Levent, F. (2014). Yönetim teorileri ve yeni yönetim yaklaşımları. M. Çelikten ve M. Özbaş (Ed.), Eğitim Yönetimi içinde (s. 89-118). İstanbul: Lisans Yayınları.
• Maya, İ. (2014). Kamu ilkokullarında yöneticilerin sergiledikleri kriz yönetimi beceri düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 209-235.
• Naktiyok, A. ve Çiçek, M. (2014). Stratejik düşünmenin bir öncülü olarak eleştirel düşünme: yöneticiler üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 157-178.
• Özdemir, T. A. (2002). İlköğretim okul müdürlerinin kriz yönetimi konusundaki koordinasyon yeterliliklerinin değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Düzce.
• Özden, Y. (1999). Eğitimde dönüşüm: eğitimde yeni değerler. Ankara: PegemA.
• Özgün, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin demokratik tutumlarına etkisinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Özsüer, V. (2019). Okul yöneticilerinin kriz yönetimi becerileri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Paul, R. ve Elder, L. (2013). Eleştirel düşünme (Aslan, A.E. ve Sart, G., Çev. Ed.). Ankara: Nobel.
• Pira, A. ve Sohodol Ç. (2004). Kriz yönetimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Polat, M. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile yaratıcılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi, Adıyaman.
• Sağlam, A. Ç., Çankaya, İ., Üçer, H., ve Çetin, M. (2017). The effect of ınformation literacy on teachers' critical thinking disposition. Journal of Education and Learning, 6(3), 31-40.
• Sayın, N. (2008). Ortaöğretim kurumlarında kriz yönetim stratejisinin incelenmesi, (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Sevim, A. ve Sürmeli, A. (2009), İşletmelerde kriz yönetiminde bir erken uyarı sistemi: kurumsal kaynak planlaması-ERP. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tağraf, H. ve Arslan, N. T. (2003). Kriz oluşum süreci ve kriz yönetiminde proaktif yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 149-160.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tortop, N. (1990). Yönetim biliminin temel ilkeleri. Ankara: TODAİE.
• Tuncer, M. A. (2013). Okul yöneticilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki (İstanbul ili Maltepe ilçesi örneği), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Tüz, M. V. (2004). Kriz yönetimi: işletmelerde uygulama için temel adımlar. İstanbul: Alfa.
• Uçkun, G. (2002). Değişim yönetimi. İ. Dalay, R. Coşkun ve R. Altunışık (Ed.), Stratejik boyutuyla modern yönetim yaklaşımları içinde (s. 103-121). İstanbul: Beta.
• Ulutaş, S. (2010). Kriz yönetimi ve dönüşümcü liderlik, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.