İlkokul 1-4. Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Uzamsal İlişkiler Alt Öğrenme Alanındaki Etkinliklerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 40-2 Sayı: 2, 261 - 286, 15.10.2023

Temel Kösa , Beyzanur Erkan

https://doi.org/10.52597/buje.1252710

Öz

Öğretim materyalleri içerisinde en çok kullanılan araçların başında gelen ders kitapları, öğretim sürecinde öğretmenlerin sınıf içi uygulamalarına yol gösteren, öğrencilerin kendi başlarına yaptıkları çalışmalarda onların öğrenmelerine kılavuzluk yapan en önemli materyallerden biridir. Bu çalışmada, ilkokul 1-4. sınıf matematik ders kitaplarının uzamsal ilişkiler alt öğrenme alanında yer alan etkinlikler, etkinlik türleri ve hangi uzamsal becerilerle ilişkili olduğu bağlamında incelenmiştir. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden döküman analizi yöntemiyle yürütülmüştür. Çalışmada 1-4. sınıf seviyelerinden toplam 10 ders kitabı içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları, incelenen kitaplardaki etkinliklerin çok büyük bir kısmının konu anlatım türünden etkinlikler olduğunu, konu anlatım etkinliklerinden sonra en çok yer alan etkinlik türünün ise çizim-boyama türünden etkinlikler olduğunu göstermiştir. Ders kitaplarındaki etkinliklerin hangi uzamsal becerileri kullanmayı gerektirdiğini belirlemek için yapılan analizlerden etkinliklerin büyük bir kısmının uzamsal yönelim ve algı becerileriyle ilgili olduğu görülmüştür. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda ders kitaplarındaki etkinliklerin, daha fazla türde ve uzamsal beceriyi kapsayacak şekilde yapılandırılması gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ders kitabı, uzamsal beceriler, etkinlik türü

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Examination of Activities in the Field of Spatial Relations Sub-Learning of Elementary School 1-4 Grade Mathematics Textbooks

Öz

Textbooks, one of the most used tools among teaching materials, are one of the most important materials that guide teachers' in-class practices in the teaching process and guide students' learning in their own studies. In the present study, the activities in the spatial relations sub-learning domain of primary school 1st - 4th grade mathematics textbooks were examined in terms of the types of activities and spatial skills they are related to. The study was carried out with the document analysis method. A total of 10 textbooks from 1st to 4th grade were analyzed by content analysis method. The results of the study showed that most of the activities in the textbooks analyzed were lecture-type activities, and the most common activity type after lecture activities was drawing-painting type activities. Analyses conducted to determine which spatial skills the activities in the textbooks required the use of showed that most of the activities were related to spatial orientation and perception skills. In line with the results of the study, it is suggested that the activities in the textbooks should be structured in a way to cover more activity types and spatial skills.

Anahtar Kelimeler

textbook, spatial skills, type of activity

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Baki, A., Kösa, T., & Güven, B. (2011). A comparative study of the effects of using dynamic geometry software and physical manipulatives on the spatial visualisation skills of pre-service mathematics teachers. British Journal of Educational Technology, 42(2), 291–310.
• Bingölbali, E., & Özdiner, M. (2022). İlkokul ve ortaokul matematik ders kitabı etkinliklerinin gerçek hayatla ilişkilendirme açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 45–65.
• Boakes, N. (2008). Origami-mathematics lessons: Paper folding as a teaching tool. Mathidues, 1(1), 1–9.
• Bowen, G. A. (2006). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27– 40.
• Carroll, J. B. (1993). Human cognitive abilities: A survey of factor analytic studies. Cambridge: Cambridge University Company.
• Clements, D. H. (1998). Geometric and spatial thinking in young children [Rapor]. ERIC (ERIC Servis No. ED436232). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED436232.pdf
• Contero, M., Naya, F., Compnay, P., Saorin, J. K., & Conesa, J. (2005). Improving visualization skills in engineering education. Computer Graphics in Education, 25(5), 24–31.
• Çetin, E. (2020). Uzaktan eğitimde uzamsal görselleştirme: 3 boyutlu tasarım sürecinin uzamsal yeteneğe etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(6), 2295–2304.
• Demirkaya, C., & Masal, M. (2017). Geometrik-mekanik oyunlar temelli etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin uzamsal düşünebilme becerilerine etkisi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 600–610.
• Gómez-Tone, H. C., Martin-Gutierrez, J., Valencia Anci, L., & Mora Luis, C. E. (2020). International comparative pilot study of spatial skill development in engineering students through autonomous augmented reality-based training. Symmetry, 12(9), 1–20.
• Grande, J. D. (1990). Spatial sense. Arithmetic Teacher, 15, 14–20.
• Karaman, T. (2000). The relationship between gender, spatial visualization, spatial orientation, flexibility of closure abilities and the performances related to plane geometry subject of the sixth grade students. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi University.
• Kayhan, E. B. (2005). Investigation of high school students’ spatial ability. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Kılıçoğlu, E. (2020). Ortaokul matematik ders kitabı etkinliklerinde soyutlama becerisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 628-650.
• Kösa, T. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin uzamsal berecilerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Kösa, T., & Kalay, H. (2018). 7. sınıf öğrencilerinin uzamsal yönelim becerilerini geliştirmeye yönelik tasarlanan öğrenme ortamının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 83–92.
• Kurt, M. (2002). Görsel-uzamsal yeteneklerin bileşenleri, Klinik Psikiyatri, 5(2), 120–125.
• Lin, C. H., Chen, C. M., & Lou, Y. C. (2014). Developing spatial orientation and spatial memory with a treasure hunting game. Journal of Educational Technology & Society, 17(3), 79–92.
• Linn, M. C. ve Petersen, A. C. (1985). Emergence and characterization of gender differences in spatial abilities: A meta-analysis, Child Development, 56, 1479–1498.
• Lohman, D. F. (1993, July). Spatial ability and G. Web [Sözlü bildiri]. Paper presented at the first Spearman Seminar, University of Plymouth.
• Lord, T. R. (1985). Enhancing the visuo-spatial aptitude of students. Journal of Research in Science Teaching, 22, 395–495.
• Maier P. H. (1996). Spatial geometry and spatial ability how to make solid geometry solid? H. Weigand, E. Cohors-Fresenborg, K. Houston, H. Maier, A. Peter-Koop, K. Reiss, G. Törner, & B. Wollring Developments in mathematics education in Germany, selected papers from the Annual Conference on Didactics of Mathematics içinde (s. 69–81). Regensburg.
• Mayring, P. (2004). Qualitative content analysis. A Companion to Qualitative Research, 1, 159–176.
• McGee, M. G. (1979). Human spatial abilities: Psychometric studies and environmental, genetic, hormonal and neurological influences. Psychological Bulletin, 86, 889–918.
• Mersin, N., & Kılıç, Ç. (2021). Ortaokul matematik ders kitaplarında bulunan problem kurma etkinliklerinin uluslararası düzeyde karşılaştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(4), 1259–1279.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). İlkokul ve Ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar Öğretim Programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Mix, K. S., Levine, S. C., Cheng, Y. L., Young, C., Hambrick, D. Z., & Ping, R., Konstantopoulos S. (2016). Separate but correlated: The latent structure of space and mathematical across development. Journal of Experimental Psychology General, 145(9), 1206–1227.
• Nicol, C. C., & Crespo, S. M. (2006). Learning to teach with mathematics textbooks: How pre-service teachers interpret and use curriculum materials. Educational Studies in Mathematics, 62(3), 331–335.
• Okagaki, L. R., & Frensch, P. A. (1996). Effects of video game playing on measures of spatial performance: Gender effects in late adolescents. P. Greenfield ve R. Cocking (Haz.), Interacting with video, s.115–140. Ablex Corporation
• Olkun, S. (2003). Making connections: Improving spatial abilities with engineering drawing activities. International Journal of Mathematics Teaching and Learning. 3(1), 1–10.
• Özgen, K. (2017). Matematiksel öğrenme etkinliği türlerine yönelik kuramsal bir çalışma: Fonksiyon kavramı örneklemesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1437–1464.
• Perry, P. C. (2013). Influences on visual spatial rotation: Science, technology, engineering, and mathematics (STEM) experiences, age, and gender , [Yayımlanmamış doktora tezi]. Maryland University.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 428–449.
• Soluki, S., Yazdani, S., Arjmandnia, A. A., Fathabadi, J., Hassanzadeh, S., & Nejati, V. (2021). Comprehensive assessment of spatial ability in children: A computerized tasks battery. Advances in Cognitive Psychology, 17(1), 38–48.
• Sutton, K., & Williams, A. (2007). Research outcomes supporting learning in spatial ability [Sözlü bildiri]. 18th Australiasian Association of Engineering Education Conference., Melbourne, Australia.
• Tartre, L. A. (1990). Spatial orientation skill and mathematical problem solving. Journal for Research in Mathematics Education, 21, 216–229.
• Travers, M. (2001). Qualitative research through case studies. Sage Publicaiton.
• Uttal, D. H., Meadow, N. G., Tipton, E., Hand, L. L., Alden, A. R., Warren, C., & Newcombe, N. S. (2013). The malleability of spatial skills: A meta-analysis of training studies. Psychological Bulletin, 139, 352–402.
• Ünal, H. (2005). The Influence of curiosity and spatial ability on pre-service middle and secondary mathematics teachers’ understanding of geometry. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Florida State University.
• Werthessen, H. (1999). Instruction in spatial skills and its effect on self-efficacy and achievement in mental rotation and spatial visualization. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Columbia University.
• Wrigley, J. (1958). The factorial nature of ability in elementary mathematics. British Journal of Educational Psychology, 1, 61–78.
• Yılmaz, B. (2009). On the development and measurement of spatial ability. International Electronic Journal of Elementary Education, 1, 83–96.