Investigation Of Teacher Employment Policies in Terms of Human And Social Capital Theory: A Critical Approach

Yıl 2024, Cilt: 41 Sayı: 2, 29 - 45, 31.08.2024

Adnan Menderes Aydın , Gökhan Arastaman

https://doi.org/10.52597/buje.1293680

Öz

In this study, teacher employment policies followed in Turkey were critically examined with some indicators in terms of human and social capital theory. In this research, the literature review was made for the comparative analysis of the world countries and Turkey on human capital, social capital and teacher employment, international reports and researches were examined. According to the findings of the research, economic development is not only an indicator of human and social capital by itself, therefore there is a discrepancy between human and social capital outputs and economic outputs in Turkey. In Turkey, teachers' salaries are low compared to teachers' salaries in other countries and current policies have a negative impact on teachers' status and prestige in society. In addition, although it has been observed that graduates and employees are in a supply-demand balance employment of teachers, it has been determined that the employment of individuals who graduated from faculty other than the faculty of education as teachers by giving pedagogical formation certificate program has increased the number of teachers in the market and disrupted the supply-demand balance.

Anahtar Kelimeler

teacher employment, teacher recruitment, human capital, social capital

Öğretmen İstihdam Politikalarının Beşeri Ve Sosyal Sermaye Kuramı Açısından İncelenmesi: Eleştirel Bir Yaklaşım

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de izlenen öğretmen istihdam politikaları, beşeri ve sosyal sermaye kuramı açısından belirli göstergeler ile eleştirel olarak incelenmiştir. Araştırma kapsamında, beşeri sermaye, sosyal sermaye ve öğretmen istihdamı konularında Dünya ülkeleri ve Türkiye’nin karşılaştırmalı analizi için literatür taraması yapılmış, uluslararası raporlar ve araştırmalar incelenmiştir. Araştırma bulguları, ekonomik gelişmişliğin tek başına beşeri ve sosyal sermaye göstergesi olmadığı, bu nedenle Türkiye'de beşeri ve sosyal sermaye çıktıları ile ekonomik çıktılar arasında bir çelişki olduğunu göstermektedir. Türkiye'de öğretmen maaşları, diğer ülkelerdeki öğretmen maaşlarına kıyasla düşük seviyededir ve uygulanan politikalar öğretmenlerin toplumdaki statü ve saygınlığına olumsuz etki etmektedir. Ayrıca öğretmen istihdamında, mezun ve çalışanların arz-talep dengesi içerisinde olduğu gözlemlenmesine rağmen, öğretmenlik programı dışındaki bölümlerden mezun olan bireylere formasyon eğitimi verilerek öğretmen olarak istihdam edilmelerinin piyasadaki öğretmen sayısını arttırarak arz-talep dengesini bozduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

öğretmen istihdamı, beşeri sermaye, sosyal sermaye

Kaynakça

• Afşar, M. (2011). Eğitimin ekonomik temelleri ve ekonomik büyüme. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Agneessens, F., ve Wittek, R. (2012). Where do intra-organizational advice relations come from? The role of informal status and social capital in social exchange. Social Networks, 34(3), 333–345.
• Akpunar, B., ve Erdamar, F. S. (2020). Öğretmen İstihdamı ve Atanamayan Öğretmenler Bağlamında Aşırı Eğitimlilik Sorunu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 838–852.
• Avci, Y. E. (2015). Öğretmenlerin kültürel sermaye yeterliklerinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 0(89), 361–378.
• Aydın, A.,Sarıer, Y.,Uysal, Ş.,Aydoğdu-Özoğlu, E., ve Özer, F. (2014). Türkiye’de öğretmen istihdamı politikalarının değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 20(4), 397-420.
• Baskan, G. A.,Aydın, A., ve Madden, T. (2006). Türkiye’deki öğretmen yetiştirme sistemine karşılaştırmalı bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 35–42.
• Becker, G. S. (1962). Investment in human capital: A theoretical analysis. Journal of Political Economy, 70(5), 9–49.
• Becker, G. S. (1964). Human Capital: A theoretical and empirical analysis with special reference to education. University of Chicago press.
• Belliveau, M. A., O'Reilly III, C. A., ve Wade, J. B. (1996). Social capital at the top: Effects of social similarity and status on CEO compensation. Academy of Management Journal, 39(6), 1568–1593.
• Bilir, A. (2011). Türkiye'de öğretmen yetiştirmenin tarihsel evrimi ve istihdam politikaları. Journal of Faculty of Educational Sciences, 44(2), 223–246.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. I. Szeman & T. Kaposy (Haz.), Cultural theory: An anthology içinde (s. 81–93). Wiley-Blackwell.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40.
• Bozbayındır, F. (2019). Öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen unsurların öğretmen görüşleri temelinde incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 2076–2104.
• Burgess, S. M. (2016). Human capital and education: The state of the art in the economics of education. IZA Discussion Papers, No. 9885. Institute for the Study of Labor.
• Cinkir, S., ve Kurum, G. (2015). Discrepancy in teacher employment: The problem of out-of-field teacher employment. Educational Planning, 22(1), 29–47.
• Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95–120.
• Coleman, J. S. (1994). Social capital, human capital, and investment in youth. C. P. J. T. Mortimer (Haz.), Youth unemployment and society içinde (s.34–50). Cambridge University Press.
• Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye'de beşeri sermaye harcamaları ve insani gelişmişlik. İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12(1), 7–28.
• Çetiner, S., ve Onur, Ç. (2021). Türkiye ekonomisinde ekonomik büyüme ve beşeri sermaye arasındaki ilişkinin ampirik analizi: 1980-2019 dönemi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(51), 540–558.
• Denison, E. F. (1962). Education, economic growth, and gaps in information. Journal of Political Economy, 70(5), 124–128.
• Durğun, S. (2008). İnsan sermayesinden insan yeterliliklerine: Ahlâk, insan ve eğitim olgularının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 128–150.
• Eğitim Reformu Girişimi [ERG]. (2015). Öğretmen politikalarında mevcut durum ve zorluklar. https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/ERG_%C3%96%C4%9Fretmen-Politikalar%C4%B1nda-Mevcut-Durum-ve-Zorluklar.pdf
• Eğitim Reformu Girişimi [ERG]. (2021). Eğitim Reformu Girişimi- Eğitim İzleme Raporu 2021. https://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2010/01/EIR21_Ogretmenler.pdf
• Erden, M. (2007). Eğitim bilimlerine giriş. Arkadaş Yayınevi.
• Erdoğan, S. (1999). Temel insan sermayesi modeli: Seçilmiş illerde ekonometrik yaklaşım. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 75–90.
• Eurostat. (2022). Monthly minimum wages - bi-annual data. Eurostat Data Browser. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-datasets/-/earn_mw_cur
• Eurydice. (2015). Avrupa’da öğretmenlik mesleği: Uygulamalar, algılar ve politikalar. Avrupa Komisyonu Eurydice Raporu. Avrupa Birliği Yayınlar Ofisi.
• Eurydice. (2018). Eurydice haber bülteni – Bahar 2018 edisyonu. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/publications/2018-eurydice-publications
• Eurydice. (2022). Teachers' and school heads' salaries and allowances in Europe – 2020/2021. Publications Office of the European Union. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/publications/teachers-and-school-heads-salaries-and-allowances-europe-20202021
• Fox, A. R., ve Wilson, E. G. (2015). Networking and the development of professionals: Beginning teachers building social capital. Teaching and Teacher Education, 47, 93–107.
• Galor, O., ve Tsiddon, D. (1997). The distribution of human capital and economic growth. Journal of Economic Growth, 2(1), 93–124.
• Gannon, B., & Roberts, J. (2020). Social capital: exploring the theory and empirical divide. Empirical Economics, 58, 899-919.
• Göker, S. D., ve Gündüz, Y. (2017). Dünya ölçeğinde öğretmenlerin saygınlık statüsü ve özlük hakları. Milli Eğitim Dergisi, 46(213), 177–196.
• Gümüş, E., ve Şişman, M. (2012). Eğitim ekonomisi ve planlaması. Pegem Akademi.
• Günkör, C., ve Özdemir, M. Ç. (2017). Sosyal sermaye ve eğitim ilişkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(1), 70–90.
• Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27(2), 13–21.
• Halim, B. (2019). Farklı refah rejimlerinde genç işsizliği ve Neet’nin görünümü: İtalya, İngiltere ve İsveç örnekleri. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 8(21), 125–148.
• Han, J.,Chu, X.,Song, H., ve Li, Y. (2015). Social capital, socioeconomic status and self-efficacy. Applied Economics and Finance, 2(1), 1–10.
• IMF. (2021). International monetary fund: World economic outlook data: October 2021 edition. https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October
• Johnson, W., Lustick, D., ve Kim, M. (2011). Teacher professional learning as the growth of social capital. Current Issues in Education, 14(3), 1–16.
• Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu kalkınma planı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf
• Karagül, M. (2003). Beşeri sermayenin ekonomik büyümeyle ilişkisi ve etkin kullanımı. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(5), 79–90.
• Karataş, M., ve Çankaya, E. (2010). İktisadi kalkınma sürecinde beşeri sermayeye ilişkin bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 29–55.
• Lanzi, D. (2007). Capabilities, human capital and education. The Journal of Socio-Economics, 36(3), 424–435.
• Lin, N. (2000). Inequality in social capital. Contemporary sociology, 29(6), 785–795.
• Lin, N. (2001). Social capital: A theory of social structure and action (Cilt. 19). Cambridge University Press.
• Lutz, W., ve Kc, S. (2011). Global human capital: Integrating education and population. Science, 333(6042), 587–592.
• Meçik, O. (2010). Sosyal sermaye ve beşeri sermayenin bireysel ekonomik getirisi: Eskişehir ili örneği. (Yayın No. 290025) [Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1973). Milli eğitim temel kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1739.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2014). 19. Milli eğitim şurası kararları. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/10095332_19_sura.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2015). Milli eğitim atama ve yer değiştirme yönetmeliği. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/08144242_mevzuat.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2021a). 20. Milli eğitim şurası kararları. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_12/08163100_20_sura.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2021b). MEB personel genel müdürlüğü- yıl ve türlere göre taban puanlar. http://atama.meb.gov.tr/sonuclar/arsiv/sayisal_veriler.asp?k_yil=2021&k_tur=-1&Sonuc=Goster
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2022). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2021/2022. https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/15142558_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2021_2022.pdf
• Mincer, J. (1981). Human capital and economic growth. NBER Working Paper Series. https://www.nber.org/system/files/working_papers/w0803/w0803.pdf
• Mincer, J. (1984). Human capital and economic growth. Economics of Education Review, 3(3), 195–205.
• Minckler, C. H. (2014). School leadership that builds teacher social capital. Educational Management Administration & Leadership, 42(5), 657–679.
• Ömür, Y. E. (2021). Eğitim Ekonomisi Kuramları. İ. Kocabaş (Haz.), Eğitim Ekonomisi içinde (s. 147–186). Asos Yayınları.
• Özcan, B. (2011). Sosyal Sermaye ve Ekonomik Kalkınma. (Yayın No. 287829) [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Öztürk, N. (2005). İktisadi kalkınmada eğitimin rolü. Sosyoekonomi Dergisi, 1(1), 27–44.
• Pelinescu, E. (2015). The impact of human capital on economic growth. Procedia Economics and Finance, 22, 184–190.
• Pil, F. K., ve Leana, C. (2009). Applying organizational research to public school reform: The effects of teacher human and social capital on student performance. Academy of Management Journal, 52(6), 1101–1124.
• Psacharopoulos, G. (1995). The profitability of investment in education: concepts and methods. World Bank.
• Psacharopoulos, G., ve Woodhall, M. (1985). Education for development: An analysis of investment choices. World Bank.
• Putnam, R. (1995). Bowling alone: Americans’s declining social capital. Journal of Democracy, 6(1), 65–78.
• Rickman, B. D., ve Parker, C. D. (1990). Alternative wages and teacher mobility: A human capital approach. Economics of Education Review, 9(1), 73–79.
• Sankofa, N. (2022). Critical method of document analysis. International Journal of Social Research Methodology, 1–13.
• Schuller, T., ve Field, J. (1998). Social capital, human capital and the learning society. International Journal of Lifelong Education, 17(4), 226–235.
• Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 51(1), 1–17.
• Schultz, T. W. (1972). The increasing economic value of human time. American Journal of Agricultural Economics, 54(5), 843–850.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40–45.
• Smith, A. (1776). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations: Volume one. S. M. Soares, (Haz.). MetaLibri Digital Library. https://www.ibiblio.org/ml/libri/s/SmithA_WealthNations_p.pdf
• Smylie, M. A. (1997). From bureaucratic control to building human capital: The importance of teacher learning in education reform. Arts Education Policy Review, 99(2), 35–38.
• Song, L. (2011). Social capital and psychological distress. Journal of Health and Social Behavior, 52(4), 478–492.
• Sultan, B., Ercan, B., ve Öztürk, A. (2011). Türkiye’de öğretmen yetiştirmede istihdam sorunu: Sosyal bilgiler öğretmenliği örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 131–154.
• Sünbül, A. M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(8), 597–608.
• Süngü, H. (2012). Bazı OECD ülkelerindeki öğretmen maaşlarının karşılaştırmalı bir analizi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 21–45.
• Süral, S., ve Sarıtaş, E. (2015). Pedagojik formasyon programına katılan öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik yeterliklerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 62–75.
• Şahin, İ. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmen istihdamı ve mesleki geleceklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1167–1184.
• T. C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On birinci kalkınma planı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• T. C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2021). Stratejik plan (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/07/Strateji-ve-Butce-Baskanligi-2019-2023-Stratejik-Plani-28072021.pdf
• Taban, S., ve Kar, M. (2006). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme nedensellik analizi, 1969–2001. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 161–181.
• Tan, E. (2014). Human capital theory: A holistic criticism. Review of Educational Research, 84(3), 411–445.
• Toprak, E., ve Bozgeyikli, H. (2011). Öğretmen adaylarının sosyal sermaye düzeylerinin karşılaştırmalı incelenmesi (Erciyes Üniversitesi Örneği). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 125–147.
• Tunç, M. (1998). Kalkınmada insan sermayesi: İç getiri oranı yaklaşımı ve Türkiye uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,13(1), 83–106.
• Tuzcu, G. (2021). Eğitim ekonomisi. Pegem Akademi.
• UNDP. (2006). Human development report 2007-2008. https://hdr.undp.org/system/files/documents/human-development-report-20072008-english.2008-english
• UNDP. (2014). Human development report 2014. https://hdr.undp.org/system/files/documents/human-development-report-2014.human-development-report-2014
• UNDP. (2020). Human development report 2020. https://hdr.undp.org/system/files/documents/hdr2020pdf.pdf
• UNDP. (2022). Human development report 2022. https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/2022-09/hdr2021-22pdf_1_7.pdf
• Uygun, S. (2012). Basında öğretmen sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 72–91.
• Ükünç, F. (2016). Eğitim ekonomisi. (Yayın No. 449626) [Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi]. YÖK.
• Varkey. (2013). Global teacher status index 2013. https://www.varkeyfoundation.org/media/2787/2013globalteacherstatusindex.pdf
• Varkey. (2018). Global teacher status index 2018. https://www.varkeyfoundation.org/media/4867/gts-index-13-11-2018.pdf
• Wach, E., ve Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. IDS Practice Paper in Brief, 13, 1–11.
• Woolcock, M., ve Narayan, D. (2000). Social capital: Implications for development theory, research, and policy. The World Bank Research Observer, 15(2), 225–249.
• Wuthnow, R. (2002). Religious involvement and status‐bridging social capital. Journal for the Scientific Study of Religion, 41(4), 669–684.
• Yardımcı, S. (2011). Türkiye'de insan sermayesi birikiminin doğrudan yabancı yatırımları teşvik etkisi. (Yayın No. 298138) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Yaylali, M., ve Lebe, F. (2011). Beşeri sermaye ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(1), 23–51.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Seçkin.
• Yılmaz, Z., ve Danışoğlu, F. (2017). Ekonomik kalkınmada beşeri sermayenin rolü ve Türkiye'de beşeri kalkınmanın görünümü olarak insani gelişim endeksi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(51), 117–147.
• Yüksek Öğretim Kurumu [YÖK]. (2023). Yüksek Öğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr/