Türkiye’deki Özel ve Kamu Sermayeli Mevduat Bankalarında Alınan Ücret ve Komisyonların Aktif Karlılığına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 50 - 59, 01.01.2024

Caner Atış , Murat Kurtlar

Öz

Mevduat bankaları, temel olarak müşterilerden mevduat kabul eden ve bu mevduatları çeşitli finansal araçlarla kazançlı bir şekilde değerlendirmeyi amaçlayan finansal kurumlardır. Mevduat bankaları, ekonomik büyümenin ve finansal istikrarın sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadırlar. Bu çalışmada özellikle faiz dışı gelirlerin banka aktif karlılığına etkisini ortaya koyabilmek amacıyla bir takım faktörler bağımsız değişken olarak kullanılarak aktif karlılığına etkileri analiz edilmiştir. Türkiye’de faaliyet gösteren özel ve kamu mevduat bankalarının 2010-2022 yıllarını kapsayan döneme ait verileri kullanılarak çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Aktif karlılığı ile likidite, riske maruz kalma, alınan ücret ve komisyonların toplam gelire oranı ve kullandırılan kredilerin toplam varlıklara oranı arasında anlamlı ve negatif ilişki; enflasyon, alınan ücret ve komisyonların faiz dışı giderlere oranı ve net faiz marjı arasında anlamlı ve pozitif ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Faiz dışı giderler, Aktif karlılığı, Alınan ücret ve komisyonlar, Regresyon analizi

Kaynakça

• Ahamed, M. M. (2017). Asset quality, Non-İnterest İncome and Bank Profitability: Evidence from Indian Banks, Economic Modelling, 63, 1-14.
• Alpar, R. (2017). Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Atik, M. (2019). Türk Bankacılık Sektöründeki Faiz Dışı Gelirlerin Banka Geliri ve Riski Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (81), 271-292.
• Aydın, Y. (2019). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi ile İncelenmesi, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 181-189.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK). www.bddk.org.tr Erişim Tarihi: 20.06.2023
• Babuşçu, Ş., Hazar, A. ve İskender A. (2017). Bankacılığa Giriş. Bankacılık Akademisi Yayınları. Ankara.
• Bodla, B. S. ve Verma, R. (2006). Determinants of Profitability of Banks in India: A Multivariate Analysis, Journal of Services Research, 6(2), 75-89.
• Damankah, B. S., Anku-Tsede, O., ve Amankwaa, A. (2014). Analysis of Non-İnterest İncome of Commercial Banks in Ghana. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, Vol. 4, No.4, October 2014, pp. 263–271.
• Demirel, E., Atakişi, A. ve Abacıoğlu, S. (2013). Bankacılık Faaliyet Oranlarının Panel Veri Analizi: Türkiye’deki Kamu, Özel ve Yabancı Sermayeli Bankaların Durumu, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (59), 101-112.
• Dizgil, E. (2017). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Karlılığını Etkileyen Mikro Düzeyli Faktörler Üzerine Ampirik Bir Araştırma, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 11(2), 31-52.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E.S. ve Çinko, M. (2013). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Erol, İ., Çınar, S. ve Duramaz, S. (2015). Bankaların Yeni Gelir Kaynağı: Elektronik Bankacılık İşlem Ücretleri, Türk Bankacılık Sektöründe Banka Kârlılığı Üzerindeki Etkisi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 1-22.
• Goddard, J., Molyneux, P. ve Wilson, J. O. S. (2004). The Profitability of European Banks: A Cross-Sectional and Dynamic Panel Analysis, The Manchester School, 72(3), 363- 381.
• Güngör, B. (2007). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Yerel ve Yabancı Bankaların Kârlılık Seviyelerini Etkileyen Faktörler, İşletme ve Finans Dergisi, 41-61.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP). www.kap.gov.tr Erişim Tarihi: 20.06.2023
• Küçükbay, F. (2017). Banka Kârlılığını Etkileyen Faktörler: Avrupa Birliği Bankaları ve Türk Bankaları Arasında Bir Karşılaştırma, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 137-149.
• Oner, C. (2010). What is İnflation. Finance & Development, 47(1), 44.
• Özdemir, O. (2015). Bankaların Ücret ve Komisyon Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesi ve Finansal Göstergelere Etkisi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (67), 55-70.
• Rogers, K. ve Sinkey Jr, J. F. (1999). An Analysis of Nontraditional Activities at US Commercial Banks, Review of Financial Economics, 8(1), 25-39.
• Samırkaş, M. C., Evci, S. ve Ergün, B. (2014). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri, Kafkas University, Journal of Economics & Administrative Sciences Faculty/Kafkas Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8).
• Saunders, A., Schmid, M. ve Walter, I. (2016). Non-interest İncome and Bank Performance: Does Ring-Fencing Reduce Bank Risk, Working Papers on Finance,(2014/17), 1417-1477.
• Yazgan, G. (2023). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Gelir Çeşitlendirme Derecelerinin Herfindahl-Hirschman (HHI) Endeksi ile Ölçülmesi: 2012-2021 Dönemi, Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(1), 48-60.