MEDYA OKURYAZARLIĞI PERSPEKTİFİNDEN TARAFTAR DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1, 27 - 44, 31.03.2018

Kadir Yıldız Özge Ada Ercan Polat , Yavuz Yıldız

Öz

Bu araştırma,
taraftarların medya okuryazarlık düzeyleri perspektifinden taraftar davranışlarının
incelenmesi amacıyla yapılmıştır.

Bu araştırma
betimsel ve ilişkisel tarama modelinde yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma
grubu 2016-2017 Türkiye 1. liginde mücadele eden toplam 300 (47 Kadın 253
erkek) Manisaspor taraftarından oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak Korkmaz ve Yeşil (2011) tarafından geliştirilen “Medya ve Televizyon
Okuryazarlık Düzeyleri Ölçeği” ile Koçer (2012) tarafından “Taraftarların Tutum
ve Davranışlarını Belirleme ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel
analizlerinde parametrik dağılım gösteren veriler için One way Anova,
nonparametrik veriler için ise Mann Whitney U test ve Kruskall Wallis H testi
uygulanmıştır. Ayrıca ilişkisel tarama için Korelasyon analizi kullanılmıştır.

Elde edilen
veriler neticesinde Medya ve Televizyon okuryazarlık düzeyleri alt
boyutlarından okuryazarlık ve bağımlılık ile taraftarların tutum ve
davranışlarını belirlemeye yönelik alt boyutlardan şiddet ve saldırganlık
eğilimi, takım yenilgisinin kişiye etkileri, takımın desteklenmesi ve taraftarı
tahrik eden faktörler arasında anlamlı ilişkilerin ortaya çıktığı tespit
edilmiştir. Okuryazarlık düzeyi alt boyutunun, şiddet ve saldırganlık ile takım
yenilgisinin kişiye etkileri alt boyutları arasında negatif ilişki bulunmuştur.
Sonuç olarak taraftarların olumlu davranış içerisinde bulunmalarında sporcu ve
taraftarların şiddet ve saldırganlıkla ilgili tutumlarının yanı sıra medya
okuryazarlık algılarının da önemli bir etkisi olduğu ifade edilebilir. Bu
sonuçlar, sporla ilgili görüntüleme ve tartışmanın, tutum, değer ve
davranışlarda anlam ve düşünceleri paylaşma fırsatı oluşturabileceğini
göstermektedir. Bu açıdan spor kulüplerinin taraftarlarına, spor ve medya
okuryazarlığı konularında farkındalık yaratmaları için imkânlar sunmaları
önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medya okuryazarlığı, şiddet, futbol, taraftar davranışları, spor

Kaynakça

• AUFDERHEIDE, Patricia. & FIRESTONE, Charles. (1993). Media literacy: A report of the national leadership conference on media literacy. Queenstown, MD: Aspen Institute. AUFDERHEIDE, Patricia. (1993). National leadership conference on media literacy, Conference report, Washington, DC: Aspen Institute. BİLİR, Pervin. ve SANGÜN, Levent. (2014), Adana Demirspor ve Adanaspor futbol taraftarlarının şiddet eğilimleri, Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(1): 56-65. BOYLE, Raymond. & HAYNES, Richard. (2009). Power play: Sport, the media and popular culture. Edinburgh University Press. BULGU, Nefise. (2005). Sporda şiddet ve alt-kültür. Spor Bilimleri Dergisi, 16(4): 229 – 250. CRESWELL, Jonh. W. (2014). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research, enhanced pearson e-text with loose-leaf version-- access card package. Pearson Education, Inc DEMİR, Müge ve TALİMCİLER, Ahmet. (2015). Şiddet, şike ve medya kıskacında futbol ve taraftarlık. Konya: Literatür academia. HOECHSMANN, Michael., and POYNTZ, Stuart. R. (2012). Media literacies: A critical introduction. John Wiley & Sons. KARAMAN, M. Kemal. ve KARATAŞ, Adem. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8(3), 798-808. KELLNER, Douglas., & SHARE, Jeff. (2007). Critical media literacy, democracy and the reconstruction of education. In D. Macedo, & S. R. Steinberg (Eds.), Media literacy: A reader (pp. 3-23). New York: Peter Lang. KOÇER, Mustafa. (2012). Futbol derneklerine üye olan taraftarların şiddet ve holiganizm eğilimlerinin belirlenmesi: Kayseri Örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32:1, 111-135. KORKMAZ, Özgen. ve YEŞİL, Rüştü. (2011). Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 110-126. KURTİÇ, Nedim. (2006). Futbol seyircisini saldırganlığa iten psiko-sosyal nedenler (Sakarya il örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Sakarya. MAIGRET, Eric. (2014). Medya ve iletişim sosyolojisi. (H. Yücel, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. POLAT, Ercan., & SÖNMEZOĞLU, Uğur. (2016). Futbol taraftarlarını şiddete yönelten faktörlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 1:471-489. POTTER, W. James. (2001). Media literacy. California: Sage. SAYAN, Anıl., ve SANJE, Gresi. (2014). Çevrimiçi sosyal medya, taraftar ve transfer ilişkisi. Volkan Ekin (Ed.), Türkiye’de Spor ve Medya içinde (s. 13). İstanbul: Köprü. SCHIRATO, T. (2016). Digital media, fantasy sport and the transformation of the contemporary field of sport. Communication Research and Practice, 2(4), 496-505. SEVİM, Fatime. (2013). Medya okuryazarlığı, toplumsal cinsiyet ve kadının medyada temsili. Yüksek lisans tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. SILVERBLATT, Art., Miller, Donald. C., Smith, Julie., & Brown, Nikole. (2014). Media Literacy: Keys to Interpreting Media Messages: Keys to Interpreting Media Messages. ABC-CLIO. SOM, Seçil. ve KURT, A. Aşkım. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2 (1), 104-119. TABACHNICK, Barbara. G., & FIDELL, Linda. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. Çev. Ed. M. Baloğlu, Ankara: Nobel Yayınevi. TALİMCİLER, Ahmet. (2014). Türkiye’de futbol fanatizmi ve medya ilişkisi. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. TÜRKSOY, Ayşe., ÇİÇEK, Maksut., ve BAYANSALDUZ, Mehmet. (2003). Üç büyük kulüp futbol taraftarının sosyal kimlikleri ve şiddete bakış açıları. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 11;3:94-99. WENNER, Lawrence. A. (1998). Mediasport. London: Routledge.