Öz
Nesrü’l leali is a booklet that is prepared by Tabersî and it contains
approximately 290 Arabic aphorisms of Hz. Ali chosen among his thousands words
which was organized in accordance with the order of elifba. These wise words
which express the ideas and recommendations of morality and dignity, have been
the subject of translation and commentary activities of various scholars, poets
and writers for centuries. The oldest examples that can be identified in the
history of Turkish literature which were created in 15’th century, its
translations and interpretations have continued for centuries. There are some
well known literary figures such as Ali Şîr Nevâî, Kastamonulu Latîfî and
Muallim Nâci among the interpreters of this collection which have been
translated or interpreted by four scientists, poets and writers. There are also
Turkish translations of the book whose translaters are unknown.
In these studies, one of the first Turkish translations of Arabic
language prose whose author and the date of writing are unknown, its first
introduced then the text of booklet translated into new letters are given. After the translation of the
vocabularies, the unclear translator also expresses the ideas or lessons
learned from them. The Turkish translation of the short Arabic text, which
included the advice to the people and
the people who followed the translation process, was included in the study,
considering that it could be the work of the same translator as well.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ali Haydar, Şemmetü’l-esrâr, Saruhan Sancağı Matbaası, 1297/1880, 52 s.
- Ali Şir Nevâî, Nazmü’l-cevâhir, Süleymaniye Ktp. Kılıç Ali Paşa nr. 781/1.
- CEYHAN, Âdem, Türk Edebiyatı’nda Hazret-i Ali Vecizeleri, Öncü Kitap, Ankara 2006.
- Dânişî Şaban Efendi, Terceme-i Nesrü’l-leâlî, Süleymaniye Ktp. Mikrofilm Arşivi nr. 3273;
- Hâfız, Lü’lü’-i Mendûd, Yapı Kredi Sermet Çifter Ktp. nr. 786.
- Kâsım, Nazmü’l-Leâlî der Terceme-i Nesrü’l-Leâlî, İstanbul Üniversitesi Ktp. TY nr. 2210.
- Latîfî, Nazmü’l-cevâhir, İstanbul Arkeoloji Müzesi Ktp. Nr. 341/2.
- Mustafa bin Şücâ, Terceme-i Nesrü’l-leâlî, Millet Ktp. Ali Emirî, Şer’iyye nr. 629.
- Mâtemî, Terceme-i Nesrü’l-leâlî Min Kelâmi Ali bin Ebî Tâlib, Süleymaniye Ktp. Fatih nr. 5404/8.
- Muallim Nâcî, Emsâl-i ‘Alî, (1. Basım) İstanbul 1303, 3+39 s; (2. Basım) İstanbul 1307, 38 s; (3. Basım) 1328, 32 s.
- Nesîb Yusuf Dede, Rişte-i Cevâhir, İstanbul Dârü’t-tıbâati’l-âmire, 1250/1834; İstanbul Takvîm-i Vekâyi’ Matbaası, 1257/1842; Süleymaniye Ktp. Hâlet Efendi, nr. 298.
- Osman Selahaddîn el-Mevlevî, Terceme-i Nesrü’l-leâlî, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi M.R. 759, vr. 43b-58b.
- ÖZ, Mustafa, "Tabersî", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/tabersi (17.01.2019).
- Rıhletî, Tercemeti’l-leâlî, Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, nr. 1350.
- Vâhidî, (Haz.: Hasan Yılmaz), Cinânü’l-cenân (İnceleme-Metin), Yayınlanmmış Yüksek Lisans Tezi, Manisa 2009.
Öz
Nesrü’l-leâlî,
Hz. Ali’nin binlerce sözü arasından Tabersî’nin (öl. 548/ 1154) seçip elifba
sırasına göre hazırladığı bir kitapçık olup 290 civarında Arapça vecize ihtiva
eder. Ahlâk ve adaba ait fikir ve tavsiyeleri dile getiren bu hikmetli sözler,
asırlar boyunca çeşitli âlim, şair ve yazarlarımız tarafından tercüme ve şerh
edilmiştir. Türk edebiyatı tarihinde tespit edilebilen en eski örnekleri 15.
asırda meydana getirilmiş Nesrü’l-leâlî tercüme ve şerhleri, yüzyıllar boyunca
devam etmiştir. 15-19. asırlar arasında yekûn olarak on dört ilim adamı, şair
ve yazar tarafından çevrilen yahut şerh edilen bu derlemenin mütercimleri
arasında Ali Şîr Nevâî, Kastamonulu Latîfî, Muallim Nâcî gibi bazı tanınmış
edebî şahsiyetler de vardır. Söz konusu Arapça vecizeler kitapçığının,
mütercimi belli olmayan Türkçe tercümelerine de rastlanır.
Bu
çalışmada önce Nesrü’l-leâlî’nin hangi tarihte ve kimin tarafından yapıldığı
belli olmayan Arap harfli mensur Türkçe tercümelerinden biri tanıtılmış; sonra
bahsi geçen kitapçığın yeni harflere çevrilen metnine yer verilmiştir. İsmi
belirsiz mütercimin, vecizeleri çevirdikten sonra onlardan çıkardığı fikir veya
tavsiyeleri de ifade ettiği görülür. Bahis konusu tercümenin devamında bulunan
ve insanlarla iyi geçinme adabına dair on bir tavsiyeyi içine alan kısa Arapça
metinle onun Türkçe tercümesi de -aynı mütercimin eseri olabileceği
düşünülerek- çalışmaya dâhil edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ali Haydar, Şemmetü’l-esrâr, Saruhan Sancağı Matbaası, 1297/1880, 52 s.
- Ali Şir Nevâî, Nazmü’l-cevâhir, Süleymaniye Ktp. Kılıç Ali Paşa nr. 781/1.
- CEYHAN, Âdem, Türk Edebiyatı’nda Hazret-i Ali Vecizeleri, Öncü Kitap, Ankara 2006.
- Dânişî Şaban Efendi, Terceme-i Nesrü’l-leâlî, Süleymaniye Ktp. Mikrofilm Arşivi nr. 3273;
- Hâfız, Lü’lü’-i Mendûd, Yapı Kredi Sermet Çifter Ktp. nr. 786.
- Kâsım, Nazmü’l-Leâlî der Terceme-i Nesrü’l-Leâlî, İstanbul Üniversitesi Ktp. TY nr. 2210.
- Latîfî, Nazmü’l-cevâhir, İstanbul Arkeoloji Müzesi Ktp. Nr. 341/2.
- Mustafa bin Şücâ, Terceme-i Nesrü’l-leâlî, Millet Ktp. Ali Emirî, Şer’iyye nr. 629.
- Mâtemî, Terceme-i Nesrü’l-leâlî Min Kelâmi Ali bin Ebî Tâlib, Süleymaniye Ktp. Fatih nr. 5404/8.
- Muallim Nâcî, Emsâl-i ‘Alî, (1. Basım) İstanbul 1303, 3+39 s; (2. Basım) İstanbul 1307, 38 s; (3. Basım) 1328, 32 s.
- Nesîb Yusuf Dede, Rişte-i Cevâhir, İstanbul Dârü’t-tıbâati’l-âmire, 1250/1834; İstanbul Takvîm-i Vekâyi’ Matbaası, 1257/1842; Süleymaniye Ktp. Hâlet Efendi, nr. 298.
- Osman Selahaddîn el-Mevlevî, Terceme-i Nesrü’l-leâlî, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi M.R. 759, vr. 43b-58b.
- ÖZ, Mustafa, "Tabersî", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/tabersi (17.01.2019).
- Rıhletî, Tercemeti’l-leâlî, Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, nr. 1350.
- Vâhidî, (Haz.: Hasan Yılmaz), Cinânü’l-cenân (İnceleme-Metin), Yayınlanmmış Yüksek Lisans Tezi, Manisa 2009.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Beşeri Bilimler Sayısı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Eylül 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 17 Sayı: 3 |
