Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Epic, Secret and Official Histories of the Mongols

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 3, 214 - 236, 30.09.2025

Öz

Mongolian historiography is rooted in the tradition of the oral epic. The verse epics, recited by epic poets with instrumental accompaniment evolved over time into epic histories. The first works describing the life and activities of Genghis Khan were not written sources, but poetic and semi-poetic epics. All but one of these oral narrations, which were transcribed over time, are no longer extant today. This work, whose author is unknown, was written with the intention of glorifying steppe life and nomadic heroes rather than to praise Genghis Khan and his descendants, and is called The Secret History of the Mongols. On the other hand, there are official histories produced as a result of the filtering of oral and written transmissions. One of these histories is Jami al-Tawarikh, which was written in Iran during the reign of Sultan Ghazan and presented to Sultan Öljeytü, and the other is Cheng-wou ts'in-tcheng lou, which was presented to Kublai Khan in China. The Yuan shi, written by a committee during the Ming period, also adheres to the same tradition. This article introduces the early sources of Mongol history after an introduction on how the Mongol tradition of historiography came into being. It makes some observations on the style and content of the Secret History in order to distinguish between the official and unofficial tradition. It draws attention to why the Secret History should be used critically in Mongolian historical studies by providing examples from different parts of the work.

Kaynakça

  • Grousset, R. (2011). Stepler İmparatorluğu. çev. İnalcık H., TTK Basımevi, Ankara.
  • Gumilev, L. N. (1987). Searches for an Imaginary Kingdom. tr. R. E. F. Smith, Cambridge: University Press.
  • Gumilëv, L. N. (2019). Muhayyel Hükümdarlığın İzinde. çev. A. Batur. Selenge Yayınları. İstanbul.
  • Gülensoy, G. (1989). Moğolların Gizli Tarihi Üzerindeki Çalışmalar. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. XXIV-XXV, s. 273-282.

Moğolların Epik, Gizli ve Resmî Tarihleri

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 3, 214 - 236, 30.09.2025

Öz

Moğollarda tarih yazımı kaynağını şifahi destan geleneğinden alır. Destan şairlerinin saz eşliğinde söyledikleri manzum destanlar, zamanla evrilerek destansı tarihleri oluşturmuştur. Cengiz Han’ın hayat ve faaliyetini anlatan ilk eserler de yazılı kaynaklar değil manzum ve yarı manzum destanlardır. Zamanla yazıya dökülen bu şifahi aktarımlardan bir tanesi hariç diğerleri bugün elimizde bulunmamaktadır. Cengiz Han ve soyunu övmekten çok bozkır yaşamını ve göçebe kahramanları yüceltmek kastıyla kaleme alınmış müellifi meçhul bu eser, Moğolların Gizli Tarihi adını taşır. Bunun karşısında sözlü ve yazılı aktarımların süzülmesi neticesi üretilmiş resmî tarihler yer alır. Bu tarihlerden biri İran’da Sultan Gazan devrinde yazımına başlanıp Sultan Olcaytu’ya takdim edilen Câmiü’t-Tevârîh ve diğeri Çin’de Kubilay Kağan’a sunulan Cheng-wou ts’in-tcheng lou’dur. Mingler devrinde bir heyet tarafından yazılan Yuan shi de aynı geleneğe bağlıdır. Bu makale, Moğollarda tarih yazım geleneğinin nasıl vücuda geldiği hakkında kısa bir girişten sonra Moğol tarihinin erken kaynaklarını tanıtır. Resmî ve gayriresmî gelenek arasındaki farkı ortaya koymak adına Gizli Tarih’te üslup ve içeriğe ilişkin bir takım saptamalarda bulunur. Gizli Tarih’in Moğol tarihi araştırmalarında niçin sıkı bir tenkitle kullanılması gerektiğine eserin farklı bölümlerinden örnekler sunarak dikkat çeker.

Kaynakça

  • Grousset, R. (2011). Stepler İmparatorluğu. çev. İnalcık H., TTK Basımevi, Ankara.
  • Gumilev, L. N. (1987). Searches for an Imaginary Kingdom. tr. R. E. F. Smith, Cambridge: University Press.
  • Gumilëv, L. N. (2019). Muhayyel Hükümdarlığın İzinde. çev. A. Batur. Selenge Yayınları. İstanbul.
  • Gülensoy, G. (1989). Moğolların Gizli Tarihi Üzerindeki Çalışmalar. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. XXIV-XXV, s. 273-282.
Toplam 4 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Orta Asya Tarihi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Şükrü Özdemir 0000-0001-5175-3086

Yayımlanma Tarihi 30 Eylül 2025
Gönderilme Tarihi 6 Ocak 2025
Kabul Tarihi 30 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 23 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Özdemir, Ş. (2025). Moğolların Epik, Gizli ve Resmî Tarihleri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 214-236. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1613768