Fitness Merkezi Yöneticilerinin Krize Karşı Örgütsel Tepkilerine Göre Liderlik Stillerinin İncelenmesi: Covid-19 Salgını Vakası

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 2, 595 - 617, 31.12.2023

Ece Elbasanlı Zeynep Onağ

https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1314538

Öz

Bu araştırmanın amacı, fitness merkezi yöneticilerinin, Covid-19 salgını döneminde yaşamış oldukları ve krize karşı vermiş oldukları örgütsel tepkilerinin liderlik stilleri açısından incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden ''Fenomenoloji'' (olgu bilim) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örneklem yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Çalışma grubu, İzmir ve Manisa illerinde kurumsal spor merkezlerinde en az 1 yıl süreyle işletmede yöneticilik yapan 6 spor yöneticisinden oluşmaktadır. Araştırmada veriler, açık uçlu soru metodu ile oluşturulmuş 7 görüşme sorusu ile elde edilmiştir. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak, “görüşme” yaklaşımı kullanılmıştır. Görüşmeler, ses kayıt cihazı ve not alma yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veriler betimsel veri analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada kriz genel teması altında krizin şok aşaması, inkâr etme aşaması, kabullenme aşaması, uyumsuzluk aşaması, uyum sağlama aşaması ve krizin tüm süreçleri olmak üzere 6 alt tema oluşturulmuştur. Liderlik genel temasında ise katılımcı liderlik, otokratik liderlik ve danışman liderlik olmak üzere 3 alt tema oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucunda, fitness merkezindeki yöneticilerin krize karşı vermiş oldukları örgütsel tepkilerine göre sergilemiş oldukları liderlik stilleri analiz edilip katılımcıların görüşleri incelendiğinde tüm kriz sürecinde yöneticilerin katılımcı liderlik stili gösterdikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Kriz, Kriz yönetimi, Fitness merkezi

Examining the Leadership Styles of Fitness Center Managers According to Their Organizational Response to the Crisis: The Covid-19 Outbreak Case

Öz

The aim of the research is to examine the organizational responses of fitness center managers to the crisis during the Covid-19 epidemic in terms of leadership styles. In the research, "Phenomology" (phenomenology) design, which is one of the qualitative research methods, was used. The study group of the research was determined by using purposive sampling method. The working group consists of 6 sports managers who have been working in corporate sports centers in İzmir and Manisa for at least 1 year. The data in the research were obtained with 7 interview questions formed by open-ended question method. In the research, the "interview” approach were used as the data collection method. The interviews were conducted using a voice recorder and note-taking methods. In the study, the data were analyzed using the descriptive data analysis method. In the research, 6 sub-themes were formed under the general theme of crisis: shock stage, denial stage, acceptance stage, non-compliance stage, adaptation stage and all processes of the crisis. In the general theme of leadership, 3 sub-themes were formed as participatory leadership, autocratic leadership and advisory leadership. As a result of the research, the leadership styles of the managers in the fitness center according to their organizational reactions to the crisis were analyzed and the opinions of the participants were examined, it was seen that the managers showed a participatory leadership style during the entire crisis.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Crisis, Crisis management, Fitness center

Kaynakça

• Acar, Y. (2020). Yeni koronavirüs (COVID-19) salgını ve turizm faaliyetlerine etkisi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 7-21 https://doi.org/10.32572/guntad.7034
• Addo, N.A. (2012). What is leadership paralysis? https://newsghana.com.gh/what-is-leadership-paralysis/, ErişimTarihi: 11.12.2021
• Ai, X., Yang, J., Lin, Z., & Wan, X. (2021). Mental health and the role of physical activity during the Covid-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 12, Article 759987. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.759987
• Alkın, C., ve Ünsar, S. (2007). Liderlik özellikleri ve davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 75-94. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/28330/301076
• Amabile, T.M., Schatzel, E.A., Moneta, G.B., & Kramer, S.J. (2004). Leader behaviors and the work environment for creativity: Perceived leader support. Leadership Quarterly, 15(1), 5-32.
• Avcı, U., ve Topaloğlu, C. (2009). Hiyerarşik kademelere göre liderlik davranışlarını algılama farklılıkları: Otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmaları Dergisi, (1), 1-20. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10220/125626
• Batchelor, P. (2003). Surviving corporate crisis: 100 Things you need to know. Thorogood Publishing.
• Bennis, W. (2016). Bir lider olabilmek (Çev. U. Teksöz). Aura Kitap.
• Boin, A., Hart, P., Stern, E., & Sundelius, B. (2005). The Politics of crisis management: Public leadership under pressure. Cambridge University Press.
• Bolden, R., Gosling, J., Marturano, A., & Dennison, P. (2003). A Review of leadership theory and competency frameworks. Edited version of a report for chase consulting and the Management Standards Centre. University of Exeter. Erişim adresi: https://www.academia.edu/1004388/A_review_of_leadership_theory_and_competency_frameworks
• Booth, S.A. (1993). Crisis management strategy: Competition and change in modern enterprises. Routledge.
• Budak, F., ve Korkmaz, Ş. (2020). Covıd-19 pandemi sürecine yönelik genel bir değerlendirme: Türkiye örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 62-79. https://doi.org/10.35375/sayod.738657
• Can, H. (1994). Organizasyon ve yönetim. Siyasal Kitapevi.
• Canöz, K., ve Öndoğan, A.G. (2015). Kriz yönetiminde dönüşümcü liderin rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(1), 36-61. https://doi.org/10.19145/guifd.15810
• Çakır, V. (2014). Kriz iletişimi teorileri, kriz yönetimi (Ed. Mustafa Akdağ ve Ümit Arklan). Literatürk Academia Yayınları.
• Çakır, Z. (2020). Normalleşme döneminde Covid-19 pandemisinin spor, spor ve antrenörler üzerindeki etkileri. Çevrimiçi Eğlence ve Spor Dergisi, 9(3), 45- 58. https://doi.org/10.2228/ojrs.2020.70.
• Çetin, B., Deniz, D., Gemlik, N., ve Yarar, O. (2021). Koronavirüs'ün (Covid-19) sağlık çalışanları üzerine etkisi: Nitel bir araştırma. Journal of Academic Perspective on Social Studies, (1), 45-58. https://doi.org/10.35344/japss.902999
• Çiçek, İ., Tanhan, A., ve Tanrıverdi, S. (2020). Covid-19 ve eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 1091-1104. https://doi.org/10.37669/milliegitim.787736.
• Çiftçi, İ. (2021). Spor yöneticilerin liderlik stilleri. Akademisyen Kitabevi.
• Daft, R. L. (1997). Management, (4th Ed.). Dryden Press.
• Demir, C., Yılmaz, M. K. ve Çevirgen, A. (2010). Liderlik yaklaşımları ve liderlik tarzlarına ilişkin bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2 (1), 129-152. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/uaifd/issue/21589/231821
• Demirtaş, H. (2000). Kriz yönetimi. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 23(23), 353-373. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10373/126950
• Duğan, Ö. (2018). Sosyal medya kaynaklı krizlerin ‘imaj restorasyon teorisi’ açısından örnek olaylar üzerinden incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, 293-313. https://doi.org/10.31123/akil.396418
• Düzgün, A. (2020). Kriz yönetiminde etkili liderlik tarzının belirlenmesi: Erzurum ili örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 492-514. https://doi.org/10.38155/ksbd.806878
• Düzgün, A. (2022). Kriz yönetimi ile çalışan performansı arasındaki ilişkide paternalist liderin aracı etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 243-260. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1033770
• Eraslan, A. (2022). Covid-19 pandemisinde fitnes sektörü: Riskin en aza indirilmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 27(3), 189-202. https://doi.org/10.53434/gbesbd.1089622
• Eren, E. (2001). Yönetim ve organizasyon. Beta Basım Yayım.
• Eren, E. (2008). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (11. Basım.). Beta Basım Yayım.
• Hart, P. ‘t & Boin R. A. (2001). Between crisis and normalcy: The long shadow of post-crisis politics. In U. Rosenthal, R. A. Boin & L. K. Comfort (Eds.). Managing crisis: Threats, dilemmas, opportunities (pp. 28–46). Charles C. Thomas.
• James, E. H., & Wooten, L. P. (2005). Leadership as (Un) usual: How to display competence in times of crisis. Organizational Dynamics, 34 (2), 141-152. https://doi.org/10.1016/j.orgdyn.2005.03.005
• Jennings, L. (2001). Managing corporate crisis (Book Review). The Futurist, 35(3), 57.
• Keshkar S, Dickson G, Ahonen A, Swart K, Addesa F, Epstein A., et al. (2021). The Effects of coronavirus pandemic on the sports industry: An Update. Annals of Applied Sport Science, 9(1) Article e964 http://dx.doi.org/10.29252/aassjournal.964
• Kiplangat, H. K. (2017). The relationship between leadership styles and lectures' job satisfaction in institutions of higher learning in Kenya. Universal Journal of Educational Research, 5(3), 435-446. https://doi.org/10.13189/ujer.2017.050315
• Mahnegar, F., & Far, P. (2015). Surveying the relationship between leadership style and job satisfaction of payam- e- Noor University personnel. International Journal on New Trends in Education and Literature, 1(6), 22- 36.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An Expanded sourcebook. (2nd ed). Sage.
• Özçelik, E., Dönmez, E., Işık, Ö., ve Güngör, N.B. (2022). Fitness merkezi üyelerinde Covid-19 korkusu ve kaygı ilişkisi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel sayı 2), 1101 – 1110. https://doi.org/10.38021/asbid.1203527
• Pamuk, Z. (2014). Kriz yönetimi stratejileri (Ed. Harmancı, F. M., Gözübenli, M., ve Zengin, C., Güvenlik sektöründe temel stratejiler içinde (s.305-330). Nobel Yayınevi.
• Parsons, W. (1996). Crisis management. Career Development International, 1(5), 26- 28. https://doi.org/10.1108/13620439610130614
• Patton, Q. M. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Sage.
• Peker, Ö., ve Aytürk, N. (2000). Etkili yönetim becerileri öğrenilebilir ve geliştirilebilir. Yargı Yayınevi.
• Pifarre, F., Zabala, D.D., Grazioli, G., & Maura, I.Y. (2020). Covid-19 and mask in sports. Apunts Sports Medicine, 55(208), 143-145. https://doi.org/10.1016/j.apunsm.2020.06.002
• Rada, A., & Szabó, Á. (2022) The impact of the pandemic on the fitness sector – The general international situation and a Hungarian example. Society and Economy, 44(4), 477-497. https://doi.org/10.1556/204.2022.00018
• Rizzo, N. (2021). COVID’s Impact on the Fitness Industry [35+ Stats and Facts]. Erişim adresi: https://runrepeat.com/pandemics-impact-fitness-industry
• Said C.M., Batchelor, F., & Duque, G. (2022). The Impact of the COVID-19 pandemic on physical activity, function, and quality of life. Clinics in Geriatric Medicine, 38(3),519-531. https://doi.org/10.1016/j.cger.2022.04.003
• Sağlık Bakanlığı (2020). https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html. Erişim Tarihi. 11.10.2021
• Sezgin, F. (2003). Kriz yönetimi. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 181-195.
• Şafaklı, O. V. (2005). KKTC’deki Kamu bankalarında liderlik stilleri üzerine bir çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(1), 132-143. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2151870
• Şimşek, M. Ş. (2002). Yönetim ve organizasyon. Günay Ofset.
• Tekin, M., ve Zerenler M. (2008). İşletmelerde kriz yönetimi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Tekin, Ö. M. (2015). Kriz yönetimi ve kamu yönetimi için önemi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 18(2), 119-135. Erişim adresi: http://sbmyod.selcuk.edu.tr/sumbtd/article/view/330/301
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6128/82185
• Tönbül, Ö. (2020). Koronavirüs (Covid-19) salgını sonrası 20-60 yaş arası bireyler in psikolojik dayanıklılıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Humanistic Perspective, 2(2), 159-174. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hp/issue/54982/730460
• Tse, A., So, S., & Sin, L. Y. (2006). Crisis management and recovery: How restaurants in Hong Kong responded to SARS. International Journal of Hospitality Management, 25(1), 3-11. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2004.12.001
• Türkmen, M., ve Özsarı, A. (2020). Covid-19 salgını ve spor sektörüne etkileri. International Journal of Sport Culture and Science, 8(2), 55-67. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjscs/issue/54126/728926
• Tüz, M., Haşit, G., İpçioğlu, İ., ve Karademirlidağ Suher, İ. (2013). Kriz iletişimi ve yönetimi. T.C. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1776.
• Ulusoy, Y., ve Özer, K. (2020). Covid-19 pandemisi ve fitness merkezlerine etkisi: İstanbul ili örneği. 18. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 723-724).
• Woods, J.A., Hutchinson, N.T., Powers, S.K., Roberts, W.O., Gomez-Cabrera, M.C., Radak, Z., Berkes, I., Boros, A., Boldogh, I., Leeuwenburgh, C., Coelho-Júnior, H.J., Marzetti, E., Cheng, Y., Liu, J., Durstine, J.L., Sun, J., & Ji, L.L. (2020). The COVID-19 pandemic and physical activity. Sports Medicine and Health Sciences, 2(2), 55-64. https://doi.org/10.1016/j.smhs.2020.05.006
• Vural, G. (1997). Liderlik ve hemşirelik. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 15-22.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. genişletilmiş baskı). Seçkin Yayınevi.
• Yukl, G. (2018). Örgütlerde liderlik (8. basımdan çeviri, Çev. Ed. Çetin, Ş., Baltacı, R.) Nobel Yayıncılık.