Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okuma Etkinliklerindeki Kaynak Seçim Kriterleri

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 147 - 156, 19.10.2022

Buşra Yıkılmaz Aycan Buldur

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin okuma etkinliklerinde kullandıkları kaynakların seçiminde esas aldıkları ölçütleri araştırmaktır. Betimsel araştırma türlerinden birisi olan genel tarama modelinin esas alındığı bu çalışmanın örneklem grubunu aktif olarak görev yapan ve kolay ulaşılabilir örnekleme metodu ile ulaşılan 179 okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışmada veriler, araştırmacılar tarafından uzman görüşleri doğrultusunda hazırlanan “Kaynak Seçim Kriterleri Hakkında Görüşler Formu” kullanılarak toplanmıştır. Araştırma süresince elde edilen verilerin analizinde ise Cochran’s Q testi ve Ki-Kare Uyum Testi esas alınmıştır.
Araştırma sonucunda; okuma etkinliklerinde hem çocuklar hem de öğretmenler tarafından çoğunlukla hikâye ve masal kaynaklarının okuması tercih edildiği tespit edilmiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin okuma etkinliklerinde kullandıkları kaynakları çoğunlukla okul/sınıf kitaplıklarından temin ettikleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin kaynak seçiminde en fazla kitabın verdiği mesaja dikkat ettikleri, en az ise kitapta kullanılan kâğıdın yapısını ve yazı stilini dikkate aldıkları tespit edilmiştir. Kitabın yayın dilinin (yerli ya da çeviri kitap) ise öğretmenlerin kaynak seçim kriterleri arasında çoğunlukla dikkate alınmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, okul öncesi öğretmeni, okuma etkinliği, kaynak seçimi.

Source Selection Criteria for Preschool Teachers' Reading Activities

Öz

The aim of this study is to investigate the criteria that preschool teachers use in the selection of sources they use in reading activities. The sample group of this study, which is based on the general survey model, which is one of the descriptive research types, consists of 179 pre-school teachers who are actively working and reached with the easily accessible sampling method. In the study, the data were collected by using the "Opinions Form About the Source Selection Criteria" prepared by the researchers in line with the expert opinions. In data analysis, Cochran’s Q Test and Chi-Square Test have been used.
As a result of the study; In reading activities, both children and teachers mostly prefer to read stories and fairy tale sources. It has been determined that preschool teachers mostly obtain the sources they use in reading activities from school/class libraries. Also the teachers pay attention to the message given by the book most in the selection of sources, and they take into account the structure and writing style of the paper used in the book the least. It has been determined that the publication language of the book (domestic or translated book) is mostly not taken into account among the teachers' resource selection criteria.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, preschool teacher, reading activity, source choosing criteria.

Kaynakça

• Anderson, A., Anderson, J. & Shapiro, J. (2005). Supporting multiple literacies: Parents’ and children’s mathematical talk within storybook reading. Mathematics Education Research Journal 16, no. 3: 5–26.
• Arıcı, A. (2008). Okumayı niye sevmiyoruz? üniversite öğrencileri ile mülakatlar/why don't we like reading? ınterviews with undergraduates. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 91-100.
• Aslan, B. (2008). Tarih öğretiminde okuma-anlamanın önemi ve güdümlü okuma dersi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 307-324.
• Bayraktar, V. (2018). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığı becerilerinin gelişiminde etkileşimli kitap okumanın önemi . Çocuk ve Gelişim Dergisi , 1 (1) , 31-41. https://doi.org/10.36731/cg.418408
• Bekkaya, K. ve Güven, G. (2021). 0-6 yaş arası çocuk kitaplarının yapısal özelliklerinin incelenmesi: Kesitsel bir alan yazın analizi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 2(1), 1-14.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Coşkun, E. (2002). Okumanın hayatımızdaki yeri ve okuma sürecinin oluşumu. Türklük Bilimi Araştırmaları, (11), 231-244.
• Dağlıoğlu, H.E., ve Çakmak, Ö. Ç. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikaye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Deretarla Gül, E. (2013). Okul öncesi çocuklara okuma alışkanlığı kazandırma. M. Gönen (Ed.), Erken çocukluk döneminde çocuk edebiyatı içinde (s.305-313). Ankara: Eğiten Kitap.
• Donoghue, M. R. (2009). Language arts. London: Sage Publishing.
• Ekici, S. (2014). Ankara’daki anaokullarının okuma alışkanlığına hazırlık yeterlilikleri açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Er, S. (2016). Okulöncesi dönemde anne babaların etkileşimli hikâye kitabı okumalarının önemi. Başkent University Journal of Education, 3(2), 156-160. https://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/66
• Eray Alışkan, E. ve Güneyli, A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin Türkçe dil etkinliklerine ilişkin görüşleri: Lefkoşa örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3), 348-371. https://doi.org/10.16916/aded.18285
• Fırat, H. (2012). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırlanan masal ve öykü kitaplarının korku ve şiddet öğeleri açısından incelenmesi. (Yayın no: 345841) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Çanakkale.
• Gönen, M., Ünüvar, P., Bıçakçı, M., Koçyiğit, S., Yazıcı, Z., Orçan, M., Aslan, D., Güven, G., ve Özyürek, A. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin dil etkinliklerini uygulama biçimlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10(19), 23-40.
• Gönen, M., & Veziroğlu, M. (2013). Çocuk edebiyatının genel hedefleri. Mübeccel Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı (s. 1-12). Ankara: Eğiten Kitap.
• Graham, J. (2005). Reading contemporary picturebooks. Reynolds, K. (Editör), Modern child’ s literature: an introduction içinde (s.209- 226). New York: Palgrave Macmillan.
• Güneş, F. (2017). Okuma ilgisi ve gücü. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 119-128.
• Güzelyurt, T. ve Saraç, S. (2018). 48-66 aylık çocukların gelişim düzeylerine uygun çocuk kitapları nasıl olmalıdır? bir delphi çalışması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 52-75.
• Hsiao, C. Y. & Chang, Y. M. (2015). A Study of the use of picture books by preschool educators in outlying islands of Taiwan. International Education Studies, 9(1), 1.
• İnan, D. D. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi (Yayın no: 188717) [Yüksek lisans tezi. Marmara Universitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Kalaycıoğlu, A. (2012). 36-72 aylık Türk ve yabancı çocukların ebeveyn ve öğretmenlerinin resimli çocuk kitabı seçme ölçütlerinin incelenmesi (Yayın no: 315008) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Ankara.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştirma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karatepe, F., Küçükgençay, N., & Peker, B. (2020). Öğretmen adayları senkron uzaktan eğitime nasıl bakıyor? Bir anket çalışması. Journal of social and humanities sciences research, 7(53), 1262-1274.
• Karayel, F. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin öykü kitabı seçebilme yeterliklerinin incelenmesi (yayın no: 585731) [Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Aydın.
• Koçak, E. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel okuma becerilerinin incelenmesi . Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal) , 4 (1) , 17-30 .
• Li, L., Zhou, J., Liu, B. & Gao, X. (2012). Chinese preschool children’s comprehension of a picture storybook. Chinese Language and Discourse, 3(1), 109-127. DOI 10.1075/cld.3.1.06li
• Mercan, Z. (2015). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında resimlemenin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yayın no: 394749) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Bolu.
• Mercan, Z., ve Aydoğan, Y. (2020). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında resimlemenin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 67-86, doi: 10.23863/kalem.2020.149
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2016). Türkçe dil etkinlikleri. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi.Ankara. Morrow, L. M. (2007). Developing Literacy İn Preschool. New York: The Guilford.
• Oğur, R., ve Tekbaş, Ö. F. (2003). Anket nasıl hazırlanır?. Sted, 12(9), 336-340.
• Öztürk Samur, A. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının nitelikli çocuk edebiyatı eserlerini seçebilme yetkinlikleri [Bildiri]. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Özyürek, A., ve Kılınç, N. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki öğrenme merkezlerinin çocukların serbest oyun davranışları üzerine etkisi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 125-138.
• Russell, D. L. (2017). Literature for children: a short ıntroduction. NY: Pearson Education
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Şahin, E. Y., Çelik, G., ve Çelik, B. (2012). Anne-babaların çocuk edebiyatı kavramına ilişkin görüşleri (Çanakkale örneği). Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10(12), 109-125.
• Tarkoçin, S., Bilmez, B. ve Kadan, G. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarda bulunan kitap merkezleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(12), 143-155.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem.
• Tuğluk, İ. H., Kök, M., Koçyiğit, S. Kaya H. İ ve Gençdoğan, B. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 72-81.
• Turan, F. (2014). Okul öncesi eğitim etkinliklerinde kullanılan resimli öykü kitaplarının karakter eğitimi-öğretmen görüşü ve uygulamaları açısından incelenmesi (Yayın no: 381468) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Ankara.
• Turan, F., ve Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Journal of Educational Research, 2(1).
• Uyanık Balat, G., Kılıç, Z., Değirmenci, Ş. Ve Ünsal, F. Ö. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramların incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 424-441. https://doi.org/10.21764/maeuefd.319461
• Yazıcı Okuyan, H. Y. (2009). Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuma saatlerinde kullanılan çocuk edebiyatı ürünlerini seçme ölçütleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 135-159.
• Yükselen, A., Yumuş, M., ve Işık, E. (2016). Çocuk kitabı seçme kriterlerine ilişkin okul öncesi eğitimcilerin görüşleri. Başkent university journal of education, 3(2), 161-168.
• Whitehead, M. (2007). Developing language and literacy with young children. London: Sage Publications Company.